تحلیل: تصویب توافقنامه همکاری نظامی با روسیه در مجلس ملی قزاقستان

یکی از نتایج تبعات و پیامدهای اعتراض مردم قزاقستان در ماه ژانویه سال جاری میلادی، نزدیکی هر چه بیشتر بزرگترین کشور اسیای مرکزی به روسیه بوده است.  

دولت روسیه پس از ایفای نقش حساس برای مقابله با اعتراض های مردمی و شناسایی عوامل خارجی و افراطی وابسته به جریان های بیگانه، توانست، حضور اقتصادی و سیاسی و حتی نظامی خود را در قزاقستان به میزان چشمگیری تقویت کند. دراین میان، تردیدی نیست که همکاری های نظامی و دفاعی قزاقستان با روسیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. 

در یک نگاه کلی به شرایط دو کشور همسایه باید گفت، نیروهای مسلح قزاقستان و روسیه از لحاظ ساختار ارتش، تجهیزات، درجه های نظامی و دیگر جنبه‌ها با یکدیگر شباهت و تفاوت‌ های قابل ملاحظه‌ای دارند.

درهمین زمینه، "موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک لندن" در گزارشی تحت عنوان "ارزیابی نیروهای مسلح مدرن روسیه" منتشر کرده است.

در این گزارش، موسسه انگلیسی، نتیجه گرفته است که نیروهای مسلح روسیه در حال حاضر نسبت به دوران جنگ سرد بیشتر از قدرت جنگی برخوردار شده اند. در همین ارتباط، کارشناسان نظامی تاکید دارند که پس از انجام سرمایه گذاری و اصلاحات نظامی در طول یک دهه اخیر ، تشکل های روسیه در مقایسه با دوران گذشته به طور قابل ملاحظه ای بازسازی شده اند. 

در این شرایط، به این حقیقت می توان اذعان کرد که نیروهای مسلح قزاقستان از دهه 1990 میلادی با کشورهای موسوم به ائتلاف ناتو از نزدیک همکاری می کنند. هم اکنون تجهیزات نظامی قزاقستان از جمله هواپیماها و بالگردهای این کشور کهنه شده اند و باید تعویض شوند.

ساختار آموزش نظامی قزاقستان و روسیه برای آموزش نظامیان کلیه صنوف ارتش، دفاع ضدهوایی و دیگر موارد شبیه یکدیگر است. نیروهای مسلح روسیه و قزاقستان همچنین از لحاظ آمادگی جنگی نیز شباهت های زیادی به هم دارند.

تا پیش از اعتراض های ماه ژانویه، در عمل قزاقستان میان روسیه و کشورهای ناتو در زمینه ایجاد تعادل ایفای نقش می کرد. اما چنین به نظر می رسد که این فرصت از مقام های قزاقستان گرفته شده است. در عین حال ، این واقعیت را نباید نادیده گرفت که تا پیش از اعتراض های مردمی اخیر همکاری های دوجانبه قزاقستان با ترکیه نیز قابل توجه بود. با توجه به تلاش مقام های آنکارا برای ایجاد آن چه که "توران بزرگ" می خوانند، مقام های دولت نورسلطان به همکاری نظامی با ترکیه و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی - ناتو- بیشتر از هماری با روسیه تمایل نشان می دادند. به همین دلیل، ایجاد فاصله میان قزاقستان و روسیه قابل توجیه بود.

در واقع ، پیش از این، مقام های قزاقستان به روسیه، صرفا به عنوان یک کشور صادرکننده تجهیزات نظامی نگاه می کردند. این در حالی است که قزاقستان و روسیه با هفت هزار کیلومتر مرز مشترک ، یکی از طولانی ترین مرزهای زمینی جهان را در اختیار دارند. به همین دلیل ، باید گفت، قزاقستان برای روسیه از اهمیت زیادی برخوردار است.

بسیاری از کارشناسان و محافل سیاسی، موضوع همکاری های نظامی روسیه و قزاقستان را با رویدادهای ماه ژانویه سال جاری میلادی پیوند زده و معتقدند ، روسیه فرصت های نفوذ غرب و ترکیه را از قزاقستان گرفته است.

به عنوان مثال ، شیخ "اورخان محمداف" ، تحلیلگر جمهوری آذربایجان در گفتگو با برنامه "آچیق سوز" رادیو برون مرزی تبریز ، گفته است:  "ترکیه در واقع مجری طرح "ریچارد مور" رییس وقت سازمان جاسوسی انگلیس (ام آی 6) به منظور ایجاد "توران بزرگ" انتخاب شده بود و قزاقستان در آن طرح؛ نقش مهمی به عهده داشته است. به همین منظور، ترکیه با حمایت های غرب در قزاقستان صاحب نفوذ شد. در همین طرح ، شخص نورسلطان نظربایف رئیس جمهوری سابق قزاقستان، نفوذ ترکیه در بزرگترین کشور آسیای مرکزی را فراهم می کرد. بدیهی است که تمامی این رویدادها زمینه های نارضایتی مقام های کرملین از دولت های حاکم بر قزاقستان را فراهم کرد بنابر این ، روسیه به سمت تاکایف متمایل و نظربایف از حاکمیت محروم شد و به شورای امنیت ملی قزاقستان برده شده بود و تاکایف در راس قدرت در قزاقستان قرار گرفت تا منافع روسیه را تامین و تضمین نماید".

در حقیقت، کارشناسان و محافل سیاسی منطقه فاصله گرفتن قزاقستان از روسیه را دلیل اصلی بروز اعتراض های ماه ژانویه قزاقستان و افزایش نفوذ روسیه در این کشور می دانند. به هر حال ، در راستای همکاری های نظامی نورسلطان و مسکو، مجلس سنای قزاقستان در یک نشست عمومی، لایحه توافقنامه همکاری نظامی این کشور و روسیه را تصویب کرده است.

این توافقنامه ، در روز 16 ماه اکتبر سال 2020 میلادی در نورسلطان به عنوان توافقنامه مشابه قزاقستان و روسیه امضا شده در روز 28 مارس سال 1994 میلادی محسوب می شد و برای روسیه از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. در واقع ، این سند به نوعی مفاد توافقنامه 1994 همکاری های نظامی قزاقستان و روسیه را به روز رسانی کرده است.

بیشتر بخوانید:

• روسیه نیروهای مسلح تاجیکستان را تقویت می‌کند

• قزاقستان به تاجیکستان کمک نظامی می کند