تفسیر: بازخوانی نامه تاریخی امام خمینی (ره) به گورباچف

میخائیل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سه شنبه شب در سن ۹۱ سالگی شب پس از یک بیماری طولانی مدت در بیمارستانی در مسکو درگذشت.به بهانه فوت گورباچف یکی از مهمترین وقایع حیات سیاسی وی یعنی نامه تاریخی امام خمینی ره به او که در آن ایشان مسائل اساسی را مطرح و توصیه های بسیار مهمی را به گورباچف ارائه داده بودند مورد بازخوانی قرار می دهیم.

یکی از اقدامات تاثیر گذار حضرت امام خمینی ره در عرصه بین المللی با توجه به بینش عمیق از نظام جهانی و پیش بینی ایشان از تحولات  پیش رو ، نامه بسیار مهم و تاریخی ایشان به میخائیل گورباچف  آخرین رهبر شوروی بود که به عنوان سندی مهم از دور نگری و اشراف حضرت امام به تحولات جهانی و نیز به عنوان اقدامی در راستای دعوت به مکتب نجات بخش اسلام در تاریخ ماندگار شده است. این نامه معروف و تاریخی که در آن مرگ کمونیسم پیش بینی شده امام ره در آن بر ضرورت پرهیز شوروی از اتکا به غرب تاکید فرموده بودند در1 ژانویه 1989( 11 دی 1367) انتشار یافت وسپس توسط هیأت منتخب ایشان مرکب از آیت الله جوادی آملی، محمدجواد لاریجانی و خانم مرضیه حدیده چی  دباغ، در13دی 1367در مسکو به گورباچف تحویل داده شد.

نامه تاریخی امام خمینی ره به گورباچف با وجود ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی بودن آن، و باتوجه به تحلیل‌های عمیق امام در نامه، نشان از ریشه‌دار بودن آن در سابقه تاریخی ایران و شوروی دارد. این‌نامه را می‌توان از یک‌سو، مهم‌ترین و اساسی‌ترین اقدام امام در امر صدور انقلاب و از سوی دیگر، مهم‌ترین هشدار نسبت به روند اصلاحات شوروی در این دوره دانست.

امام خمینی ره در این نامه بسیار مهم در شرایطی از صدای شکسته شدن استخوانهای مارکسیسم سخن به میان آورد که اتحاد جماهیر شوروی هنوز به عنوان یک  ابرقدرت جهانی مطرح بود ، جنگ سرد خاتمه نیافته بود، دیوار برلین به عنوان نماد جدائی شرق و غرب، فرو نریخته و حاکمیت کمونیسم بر قانون اساسی شوروی و سرنوشت مردم این کشور، هنوز برقرار بود. آیت الله جوادی آملی می گوید: کل پیام دعوت به اسلام بود، این همان سیاستی بود که عین دیانت است و دیانتی که عین سیاست است. مسائل سیاسی مصطلح اصلاً در این پیام نبود...اگر چه پیام امام راحل (قدس سره) سراسر «سیاست» بود، لکن «سیاست مصطلح» در آن اعمال نشد.

بعدها در سالگرد رحلت امام خمینی ره، گورباچف طی مصاحبه ای برای اینکه به هشدارهای آن روز بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بی اعتنائی کرده بود، اظهار تأسف نمود. گورباچف اظهار داشت : «مخاطب پیام آیت الله خمینی از نظر من، همه اعصار در طول تاریخ بود.» وی افزود «زمانی که من این پیام را دریافت کردم احساس کردم که شخصی که این پیام را نوشته بود متفکر و دلسوز برای سرنوشت جهان است. من از مطالعه این پیام استنباط کردم که او کسی است که برای جهان نگران است و مایل است من انقلاب اسلامی را بیشتر بشناسم و درک کنم» .گورباچف سپس با تشریح نابسامانی های اقتصادی و سیاسی روسیه، تصریح کرد «اگر ما پیشگویی های آیت الله خمینی را در آن پیام جدی می گرفتیم امروز قطعاً شاهد چنین وضعیتی نبودیم»

اعتراف صریح گورباچف به صحت پیش بینی های امام خمینی ره نشاندهنده بینش و بصیرت عمیق ایشان است که فراتر از آن برهه که هنوز شوروی در اوج قدرتش بود فروپاشی ابرقدرت شرق را پیش بینی کرده بودند./