وضعیت پیچیده در عراق؛ سه گانه کابینه، کرونا و آمریکا

در حالی که حدود 200 کشور جهان درگیر کرونا هستند و مقابله با این ویروس کُشنده را پیگیری می کنند، عراق با سه گانه کابینه، کرونا و آمریکا مواجه است.

عراق اکنون دو نخست وزیر دارد که هیچ کدام دائمی نیستند. عادل عبدالمهدی از یکم دسامبر 2019 تاکنون نخست وزیر پیشبرد امور است. عدنان الزرفی Adnan al-Zurfi نیز 17 مارس از سوی برهم صالح، رئیس جمهوری، مکلف به تشکیل کابینه جدید شد، اما الزرفی با مخالفت زیادی از سوی گروههای عراقی مواجه است. 

برخی گروههای عراقی رسماً با انتقاد از برهم صالح در معرفی عدنان الزرفی معتقد هستند که رئیس جمهوری مرتکب اقدام غیرقانونی شده و باید بازخواست شود زیرا مطابق قانون اساسی، فراکسیون اکثریت باید نخست وزیر جدید را معرفی کند.

با این حال، "ایاد السماوی"، تحلیلگر سیاسی عراقی معتقد است که رئیس جمهور اقدام غیرقانونی انجام نداد چرا که با توجه به ناکامی گروههای عراقی در معرفی نخست وزیر جدید، وی از دادگاه عالی فدرال حق معرفی نخست وزیر جدید را به دست آورد و طبق ماده 94 قانون اساسی نیز تصمیمات دادگاه عالی فدرال برای همه الزام آور است. 

بنابراین، راهکاری که برای گروههای مخالف الزرفی وجود دارد، این است که بتوانند 165 نماینده پارلمان را با خود برای مخالفت با الزرفی همراه کنند تا وی نتواند از پارلمان رای اعتماد بگیرد. در همین راستا نیز گفته می شود که جریان های صدر، الفتح، حکمت و دولت قانون درصدد پیدا کردن جایگزینی برای الزرفی به عنوان نخست وزیر هستند. موضع گیری شب گذشته الزرفی مبنی بر اینکه از سمت خود استعفا نمی کند و برای کسب رای اعتماد تلاش می کند، نشان می دهد که چالش سیاسی تشکیل کابینه به آسانی برای عراق حل نخواهد شد و معرفی احتمالی کابینه در روزهای آتی از سوی الزرفی ضرورتاً پایان بن بست سیاسی چهار ماهه اخیر این کشور نخواهد بود. 

نکته حایز اهمیت این است که اختلاف ها و واگرایی سیاسی و وزن کشی گروهها در مقابل هم در شرایطی شدت پیدا کرد که ویروس مهلک کرونا نیز در عراق شیوع پیدا کرد. مطابق آمارها، تاکنون 820 نفر در عراق به کرونا مبتلا شده و 54 نفر نیز فوت کردند. پس از عربستان، امارات و قطر، عراق بیشترین مبتلایان به کرونا را در میان کشورهای عربی منطقه غرب آسیا دارد.

واگرایی سیاسی و وزن کشی گروهها در مقابل هم موضوعی است که آمریکا از آن بهره گرفته است. آمریکا که از 5 ژانویه 2020 تاکنون با افزایش فشار عراقی ها برای خارج کردن نظامیانش از این کشور مواجه است، از یک سو به تفرقه افکنی علیه عراقی ها و از سوی دیگر به جنگ روانی روی آورده است. تفرقه افکنی با محوریت خروج نظامیان آمریکایی از عراق و جنگ روانی نیز با محوریت تهدیدآفرینی علیه حشد الشعبی انجام می شود. هر دو رویکرد آمریکا نیز یک هدف دارد و آن هم بقای در عراق است. 

آمریکا سعی دارد نشان دهد که خروج نظامیانش از عراق یک مطالبه ملی در این کشور نیست. در همین حال، آمریکا پس از خارج کردن نظامیانش از سه پایگاه قائم در الانبار، القیاره در نینوا و k 1  در کرکوک، امروز شنبه نیز نظامیان خود را از پایگاه الحبانیه در استان الانبار خارج می کند. این عقب نشینی به منزله خروج از عراق نیست بلکه نظامیان آمریکایی به پایگاه های بزرگ و مجهزی نظیر عین الاسد منتقل می شوند تا کمتر مورد تهدید قرار گیرند. این رویکر آمریکا نیز هدف آن برای باقی ماندن در عراق را نشان می دهد. 

واقعیت این است که باقی ماندن نظامیان آمریکایی در عراق بر میزان چالش های درونی این کشور می افزاید زیرا بخش بزرگی از جامعه عراقی بر خروج آمریکا از کشورشان و حفظ حاکمیت عراق تاکید دارند. این تحولات نشان می دهد که وضعیت در عراق بار دیگر پیچیده شده و آمریکا و وابستگانش در عراق بازیگر اصلی این پیچیدگی تحولات هستند.