پیامدهای واگذاری زمین عراق به عربستان سعودی

اقدام دولت عراق در واگذاری زمین به عربستان سعودی برای سرمایه‌گذاری با هشدار و واکنش‌های گسترده‌ای در داخل عراق مواجه شد.

روابط عربستان سعودی با عراق پس از 25 سال، در سال 2015 احیا شد. عربستان سال 2015 سفارت خود را در بغداد افتتاح کرد. 

طی همین 5 سال گذشته نیز روابط دو کشور روند مداومی نداشته است. عربستان سعودی ثامر السبهان Thamer Al-Sabhan را به عنوان سفیر خود در بغداد معرفی کرد، اما عراق پس از مدت کوتاهی خواستار بازگرداندن السبهان به ریاض شد زیرا مطابق اسناد موجود، وی در ناآرامی‌ها و تظاهرات ضد دولتی عراق نقش داشته است. عربستان در ادامه سرتیپ «عبدالعزیز الشمری» وابسته نظامی خود در آلمان را 15 اکتبر 2016 به عنوان کاردار و یک سال بعد نیز به عنوان سفیر در بغداد معرفی کرد.

آل سعود در سال‌های اخیر برای گسترش روابط با عراق تلاش زیادی انجام داد. در همین راستا نیز دیدارهای دیپلماتیک میان دو کشور روند افزایشی داشته است. با وجود این تلاش‌ها، دیدگاه مثبتی در عراق در خصوص عربستان سعودی وجود ندارد و برخی از شخصیت‌ها، گروه‌ها و مردم عراق بر این باور هستند که عربستان از حامیان تروریسم داعشی در عراق بوده و اکنون نیز در راستای منافع عراق گام بر نمی‌دارد. 

دولت مصطفی الکاظمی که بر عنصر عربیت در سیاست خارجی اهمیت می‌دهد، در راستای تقویت روابط با ریاض گام بر می‌دارد و از آنجایی که عراق با مشکلات اقتصادی مواجه است، تلاش می‌کند از توانمندی اقتصادی عربستان بهره گیرد. در همین راستا نیز عراق زمین‌هایی را در مناطق غربی و جنوبی خود در اختیار عربستان سعودی برای سرمایه‌گذاری قرار داد. گفته می‌شود عراق 375 میلیون متر مربع زمین در اختیار عربستان قرار داد. قرار است ریاض از این زمین‌ها در دو حوزه کشاورزی و دامپروری بهره گیرد. این زمین‌ها در استان‌های کربلا، مثنی، نجف، الانبار و بصره قرار دارد. 

این اقدام دولت عراق با انتقاد و هشدارهای گسترده‌ای در داخل این کشور مواجه شد. ائتلاف دولت قانون به ریاست نوری المالکی، قیس الخزعلی دبیرکل جنبش عصائب اهل الحق، علی الاسدی، رئیس شورای سیاسی مقاومت اسلامی النجباء و شماری از نمایندگان و فعالان سیاسی عراق از منتقدان سرشناس واگذاری زمین به عربستان سعودی هستند. 

دخالت عربستان در امور داخلی عراق

محور انتقادها این است که عربستان سعودی به بهانه سرمایه‌گذاری درصدد است در امور داخلی عراق مداخله کند. منتقدان عنوان می‌کنند عربستان سعودی پیش از این تلاش کرد برخی شیوخ عشایر را به خصوص در مناطق غربی عراق با خود همسو سازد، اما موفق نبود و اکنون در قالب سرمایه‌گذاری اقتصادی این هدف را پیگیری می‌کند.

برخی منتقدان نیز عنوان می‌کنند که عربستان سابقه درخشانی در عراق ندارد و در ناامنی‌های دست داشته و همچنین از حامیان وجود دولت ضعیف در عراق است. محور دیگر انتقاد این است که نوع کشت محصول کشاورزی که عربستان در بیابان‌های عراق انجام می‌دهد زیان‌های اقتصادی سنگین به ذخیره آب‌های زیرزمینی عراق وارد می‌کند و بیش از منفعت، ضرر خواهد داشت.

در همین حال، برخی نظیر «نعیم العبود»، نماینده پارلمان عراق نیز معتقد هستند عربستان به بهانه سرمایه‌گذاری به دنبال تسلط بر خاک عراق است. «احمد عبدالساده»، نویسنده عراقی نیز در انتقاد از اقدام دولت الکاظمی نوشت عربستان سعودی به بهانه پروژه‌های اقتصادی در پی اشغال عراق است.

عده‌ای دیگر از منتقدان به دو موضوع اشاره دارند. اول اینکه سرمایه‌گذاری عربستان در عراق دروازه‌ای برای ورود برخی از شرکت‌ها به خصوص شرکت‌های اسرائیلی به عراق خواهد بود و در واقع شرکت‌های عربستانی از شرکت‌های پوششی اسرائیل هستند. دوم اینکه عربستان سعودی با سرمایه‌گذاری اقتصادی اهداف منطقه‌ای خود را پیگیری می‌کند و منافع عراق مد نظر آن نیست بلکه رقابت با جمهوری اسلامی ایران در عراق را مد نر دارد و این در راستای منافع عراق نیست. 

بیشتر بخوانید:

• تاکید رهبر معظم انقلاب بر حفظ تمامیت ارضی و وحدت و انسجام داخلی در عراق