تحلیل: ادامه سیاست‌های ضد مذهبی بن سلمان در عربستان سعودی
-
دولت سعودی به بهانه کرونا، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای حضور زائران به اجرا گذاشته است
دولت سعودی تصمیم گرفت پخش نماز در رسانه‌های این کشور را در ماه مبارک رمضان ممنوع کند.
وزارت امور اسلامی عربستان سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد، تصمیم گرفته از دوربین‌های موجود در مساجد برای تصویربرداری و پخش تصاویر امام جماعت و نمازگزاران در هنگام ادای فریضه استفاده نکرده و نمازها را در رسانه‌ها به هیچ عنوان منتشر نکند.
این نخستین بار نیست که در یک سال اخیر چنین تصمیم ضد مذهبی در عربستان سعودی گرفته می‌شود. در ژوئن گذشته، وزیر امور اسلامی عربستان به همه مساجد این کشور دستور داد که صدای بلندگوهای خود را هنگام پخش اذان کاهش دهند. در همین حال، مساجد عربستان مجاز شدند تنها اذان را پخش کنند و حق پخش صدای قرائت قرآن از طریق بلندگوها را ندارند. وزیر امور اسلامی عربستان در دفاع از این تصمیم مدعی شده بود کودکان، افراد سالمند و بیماران از صدای بلند بلندگوی مساجد آزار می‌بینند.
اکنون وزارت امور اسلامی عربستان در دستور دیگری پخش نماز در رسانه‌ها را ممنوع کرده است تا سیاست‌های ضد مذهب آن همچنان ادامه داشته باشد. این در حالی است که دولت سعودی در دو سال اخیر به بهانه شیوع کرونا، قوانین سخت‌گیرانه‌ای نیز برای حضور زائران در مراسم حج به اجرا گذاشته است.
به نظر می‌رسد این سیاست‌ها و رفتارهای دولت سعودی، نسخه‌هایی است که محمد بن سلمان در جهت مدرن‌سازی جامعه عربستان و فاصله گرفتن از سنت‌ها انجام می‌دهد. در واقع، ولیعهد سعودی نه تنها مبارزه با مفتی‌ها و روحانیون عربستانی را در پیش گرفته، محدود کردن مذهب در بطن جامعه عربستان سعودی را نیز پیگیری می‌کند.
پیش از این محمد بن سلمان در اقدام‌هایی که آنرا اصلاحات اجتماعی نامید، مقررات و عرف‌های حاکم بر جامعه عربستان سعودی را حذف کرد. برگزاری کنسرت با حضور خواننده‌های زن غربی و برگزاری مراسم رقص زنان از جمله این اقدام‌ها است. نکته حائز اهمیت این است که این اقدام‌ها در راستای چشم‌انداز سند 2030 عربستان قرار دارد، سندی که بن سلمان مدعی است با اجرای آن، عربستان به سمت مدرن شدن حرکت خواهد کرد.
با این حال، این اقدام‌های بن سلمان سبب تغییر تدریجی هویت جامعه عربستان و کمرنگ شدن مذهب و مذهبیون در ساختار قدرت این کشور می‌شود. پایگاه خبری افشاگر سعودی لیسک در گزارشی افشا کرد که بن سلمان در تلاش است در چشم انداز ۲۰۳۰، برای سکولاریزه کردن جامعه سنتی عربستان و تغییر تدریجی هویت این کشور تمام تلاش خود را به کار گیرد. بر همین اساس، محمد بن سلمان در جلسه با هیأت دولت سعودی، به وزارت امور اسلامی، تبلیغ و ارشاد این کشور دستور داده است تا برنامه‌هایی را در راستای آنچه «تساهل فکری»* در عربستان نامیده می‌شود، تدوین کند. همچنین در سند 2030 آمده است که روحانیون و حاکم شرع موظف شده‌اند علاوه بر تساهل اجتماعی در تعامل با اهل کتاب، سکولاریسم و تسامح پیرامون موسیقی، جشن و سینما، موضوع آزادی زنان در رفتار اجتماعی را تبیین کنند.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که بن سلمان مدعی است این اقدام‌ها را با هدف مقابله با افراط‌گرایی در عربستان سعودی انجام می‌دهد. این در حالی است که سیاست‌های بن سلمان به خصوص در قبال رقبای خاندانی و فعالان سیاسی عربستانی اوج افراط‌گرایی بود که اکنون موجب انتقاد گسترده از وی در سطح جهانی شده است. واقعیت این است که بن سلمان با محدود کردن مذهب تلاش دارد به دنبال شکل دادن چهره‌ای تازه از خود در داخل عربستان و خارج از آن است و بر این باور است که با محدود کردن مذهب، جامعه عربستان به جامعه‌ای مترقی تبدیل خواهد شد. منتقدان و تحلیل‌گران معتقد هستند این اقدام‌ها سبب بحران هویت در عربستان خواهد شد و در عمل نیز به تحکیم پایه‌های قدرت ولیعهد جوان و جویای نام منجر نخواهد شد.
( * تساهل فکری یعنی در مواجهه با عقاید و جریان‌های مختلف فکری مخالف با سعه صدر و ملایمت برخورد کنیم و زمینه را برای اظهار وجود فراهم آوریم و وجود تکثر و تنوع عقاید و افکار را بپذیریم)
بیشتر بخوانید:
