تفسیر - تغییر سیستم آموزشی و تحصیلی در تاجیکستان

تاجیکستان درسال تحصیلی جدید، شیوه جدیدی از آموزش در مقطع ابتدایی را به کار گرفته است که به موجب آن شیوه قبلی که برگرفته از سیستم شوروی سابق بود برچیده خواهد شد.

"لطافت نظیری" معاون وزیرمعارف وعلوم تاجیکستان در این باره گفت، برای راه اندازی این شیوه تعلیمی جدید ، آموزگاران درسه ماه تعطیلات تابستان دوره های آموزشی را فرا گرفتند و از سال جدید روش جدید تحصیلی که برگرفته از مدارس غربی است، جایگزین شیوه قبلی خواهد شد.

مسئولان وزارت علوم و معارف تاجیکستان می گویند شیوه جدید تدریس بر پایه روش آموزشی آمریکا تهیه شده است و به گفته آنان به دانش آموزان امکان می دهد با روشهای سرگرم کننده و تفریحی تحت آموزش قراربگیرند.

به گفته مسئولان وزارت معارف و علوم تاجیکستان این شیوه جدید تعلیمی از سال گذشته به صورت آزمایشی در 55 مدرسه این کشور اجرا شد که با توجه به نتیجه آن ، تصمیم گرفته شد این شیوه آموزشی در سال تحصیلی جدید در تاجیکستان فراگیر شود.

واقعیت آن است که ایده تغییر سیستم آموزشی دوران اتحاد شوراها در تاجیکستان و دیگر جمهوریهای آسیی مرکزی از سالها پیش نزد مسئولان وزارت آموزش این کشورها مطرح بوده است.

بویژه که به گفته مقامات آموزشی تاجیکستان نظام تحصیلی این کشور به رغم گذشت نزدیک به ربع قرن از استقلال این کشور همچنان بر اساس سیستم صد ساله سنتی مکتب و مدرسه زمان شوروری سابق اعمال می شد.

کارشناسان تهیه کننده این طرح آموزشی امیدوارند که با اعمال شیوه جدید آموزشی و همچنین نظام ارزشیابی ، کیفیت آموزشی در مدارس و دانشگاههای این کشور بهبود یابد. از اینرو مقامات تاجیک طرح دو مرحله ای را برای اصلاح و بهبود وضعیت آموزش در کشور به اجرا گذاشتند که بخش اول در سال 2011 عملیاتی شد و طبق برنامه اجرای بخش دوم آن برای سال تحصیلی 2016 پیش بینی شده بود .

اما با وجود این تغییرات ،نظام آموزشی در تاجیکستان همچنان متمرکز است و کلیه مدارس این کشور به استثنای مدارس ازبکی و روسی از کتاب های درسی یکسان استفاده می کنند.

به رغم تغییر نظام آموزشی اما بعید به نظر می رسد که اهداف و وظایف کلان آموزش و پرورش تاجیکستان که مبتنی بر توجه به رشد همه جانبه شخصیت دانش آموزان، پرورش قابلیتها و استعداد دانش آموز در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، علمی، فنی و فرهنگی است تغییر کند .

با وجود این، موضوع کیفیت آموزش در سیستم آموزش و پرورش تاجیکستان از طریق برنامه های درسی و نقش معلمان در تربیت نیروی انسانی به عنوان مهم ترین عامل در حل این چالش مدنظر بود که ظاهرا" این رویه نیز دستخوش تغییر خواهد شد، با این امید که کیفیت تربیت نیروی انسانی که به عنوان معیار توسعه اجتماعی، قدرت اقتصادی و امنیت ملی تلقی می شود، دستخوش تغییر شده وارتقا یابد.

در نظام جدید آموزش تاجیکستان اما به تنها چیزی که کمتر توجه شده است و تا کنون به عنوان نقطه ضعف این سیستم مطرح بوده ؛ دستمزد کم و حقوق اندک معلمان، نداشتن مهارت های کافی آنها در آموزش و ضعف ها در زیرساخت های لازم برای آموزش و پرورش بوده است. در شیوه جدید اموزشی تاجیکستان نیز ظاهرا این موارد همچون گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته است .

در سند نوسازی در بخش های مختلف آموزش و پرورش تاجیکستان که در سال 2007 منتشر شد بر مواردی نظیر توجه به نقش آموزش و پرورش در رشد جامعه،گسترش آموزش و پرورش غیردولتی، اهمیت قائل شدن برای جایگاه معلم از سوی جامعه و دولت، تقویت رابطه مدارس با مکتب ها و خانواده ها ، تقویت نظارت خانواده ها بر عملکرد مدارس، پرورش و کشف استعداد دانش آموزان تاکید شده است .

اما ظاهرا" مواردی نظیر تعریف راهبردهای مربوط به نوسازی برنامه ازجمله هماهنگی برنامه های درسی با انتظارات جامعه و نیازهای فردی، بهبود فرایند آموزش و تدریس و از همه مهمتر انعطاف در برنامه های درسی با توجه به تفاوت های جغرافیایی و فرهنگی،کمتر مورد توجه قرارگرفته است که خود می تواند برای سیستم به اصطاح آموزشی غربی برای جامعه ای همچون تاجیکستان از ضعف برنامه ریزی و ضعف بنیه اقتصادی رنج می برد، نقطه ضعف بزرگی باشد که همه برنامه اصلاح سیستم آموزشی این کشور را تحت الشعاع قراردهد بدون اینکه گام اثر گذاری در جهت تقویت ساختار آموزش در تاجیکستان برداشته شده باشد.