اعتراض تاجیکستان به اتهامات قرقیزستان

وزارت امور خارجه تاجیکستان اتهامات مطرح شده از سوی دولت قرقیزستان مبنی بر به کارگیری عناصر جریانهای تکفیری-تروریستی در درگیری مرزی اخیر را تحریف واقعیت اعلام کرد. 

وزارت امور خارجه تاجیکستان روز چهارشنبه ( 21 سپتامبر) با صدور بیانیه ای ، در واکنش به اظهارات دبیر شورای عالی امنیت ملی قرقیزستان ، اعلام کرد:

این اظهارات جعلی و مبتنی بر دستکاری و تحریف حقایق بوده و با هدف گمراه کردن افکار عمومی دو کشور مطرح شده است. 
وزارت امور خارجه تاجیکستان همچنین هشدار داد: 
چنین حرف های نادرستی که می‌تواند اوضاع را در این دوران سخت برای مردم دو کشور ملتهب کند و مسوولیت آن به عهده وجدان کسانی است که این اظهارات را مطرح می کنند.

در این زمینه ، "ایمان قولوف" دبیر شورای عالی امنیت ملی قرقیزستان در نشست فوق العاده درباره تنش‌های مرزی با تاجیکستان، ضمن مطرح کردن این احتمال که نیروهای تکفیری - تروریستی در میان نیروهای مرزی تاجیک حضور داشته اند، گفته بود: 
برخی از نظامیان قرقیز به طرز وحشیانه‌ای کشته شده اند و این پدیده احتمالا نشانه‌ از حضور نیروهای سازمان‌های افراطی و تروریستی در این درگیری هاست.
بنابر آمارهای رسمی منتشر شده در قرقیزستان و تاجیکستان ، در جریان درگیری های اخیر مرزی ، 40 تن از نیروهای مرزی قرقیز ستان کشته و بیش از 70 تن مجروح شده اند. در مقابل ، طرف تاجیک نیز 60 تن از نیروهای مرزبانی خود را از دست داده و 140 تن دیگر مجروح شده اند. در حقیقت ، در جریان یک درگیری کوتاه مدت مرزی ، بیش از 300 تن از نیروهای مربانی دوکشور همسایه کشته و مجروح شده اند. 

 

این حقیقت را نباید نادیده گرفت که پنج جمهوری استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی در آسیای مرکزی - که همگی در همسایگی یکدیگر قرار دارند - در طول سه دهه گذشته همواره با مشکلاتی در مرزهای مشترک با کشورهای دیگر مواجه هستند و عمدتا" این درگیری ها زمینه های کشتار و بروز تلفات انسانی را در پی داشته است. به عبارت دیگر ، فقدان محدوده مرزی و نامشخص بودن حدود مرزهای کشورهای آسیای مرکزی ، مرزبانان این کشورها بارها با یکدیگر درگیر شده اند. جدا از نحوه درگیری های مرزی و نوع تسلیحات به کار رفته میان طرف های جنگ و نوع کشتار ، باید گفت: ریشه های اصلی درگیری های مرزی از تاریخ گذشته این کشورها ناشی می شود. در واقع ، ریشه اختلافات بر سر مرزهای جمهوری‌های آسیای مرکزی از مرزبندی میان این کشورها توسط سیاستمداران اتحاد جماهیر شوروی ناشی می شود.

 

به همین دلیل ، مشکلات مرزی کشورهای این منطقه پس از سه دهه استقلال ، همچنان زمینه های بروز تنش های شدیدی مرزی را فراهم می کند. بروز این تنش ها موجب می شود کشورهای سلطه گر بیگانه به آسانی حضور و نفوذ خود را در آسیای مرکزی گسترش دهند. در این شرایط ،  بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان مسائل آسیای مرکزی معتقدند:  

 

"دلیل اصلی و واقعی تداوم مشکلات مرزی کشورهای این منطقه و پا بر جا ماندن این معضلات خسارت بار ، به دلیل فقدان اراده سیاسی سران جمهوری های آسیای مرکزی برای پایان دادن به اختلافات مرزی است".  

 

 
به اعتقاد صاحبنظران مسائل استراتژیک ، منطقه ژئوپلتیک و پهناور آسیای مرکزی در قلب اورآسیا در ظاهر امر از آرامشی نسبی برخوردار است. اما وجود اختلافات مرزی و قومی به جای مانده از اتحاد جماهیر شوروی ، این منطقه را به مثابه آتشفشانی خفته تبدیل کرده است که هر لحظه امکان فوران دارد. در واقع ، با وجود آرامش نسبی ، منطقه آسیای مرکزی ، هر لحظه امکان بروز ناامنی و بی ثباتی را دارد. به عبارت دیگر ، منطقه آسیای مرکزی با ادامه وضعیت جاری ، مانند آتش زیر خاکستر عمل کرده و هر لحظه امکان بروز ناامنی و بی ثباتی را دارد. در سال 1991 میلادی ، اتحاد جماهیر شوروی فرو پاشید و امپراطوری روسیه به عنوان قدرت مرکزی و کنترل کننده 15 جمهوری واقع در آسیای مرکزی ، قفقاز جنوبی ، اروپای شرقی و مرکزی به کناری رفت. اما اکنون این جمهوری ها استقلال یافته از شوروی ، با کوهی از مشکلات به جای مانده از دوران گذشته از جمله اختلافات مرزی مواجه هستند و مدام با این مشکلات دست و پنجه نرم می کنند. در این میان ، منطقه آسیای مرکزی شامل تاجیکستان ، ازبکستان ، قرقیزستان ، ترکمنستان و قزاقستان به دلیل مشکلات مرزی ، روابط شان همواره دستخوش تغییراتی می شود و این موضوع بهانه ای برای دخالت مغرضانه قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در آسیای مرکزی فراهم می کند. اختلافات و مرزبندی های داخلی و محلی این جمهوری ها در دوران تسلط اتحاد جماهیر شوروری بر آن ها در سده های 19 و 20 میلادی ، اکنون بعد از گذشت سه دهه از استقلال شان ، همچنان لاینحل مانده است.

 

با مروری بر وقایع گذشته ، این حقیقت مشخص می شود که در تقسیم بندی  قلمرو منطقه آسیای مرکزی در دهه 1920 میلادی توسط دولت وقت شوروی ، تاجیک ها بیشتر از دیگر اقوام آسیای مرکزی زیان دیدند. زیرا استان های تاجیک نشین سمرقند ، بخارا ، سرخان دریا و بخشی از وادی فرغانه به ازبکستان واگذار شده است. 
در یک جمعبندی کلی باید گفت: سیاستمداران حاکم بر تاجیکستان و قرقیزستان به دلیل وضعیت مرزهای دوکشور همسایه ، تا زمانی که محدوده های مرزی مشخص شده نداشته باشند ، همچنان باید منتظر درگیری های مرزبانان و مرزنشینان خود باشند.