تفسیر- کناره گیری ارمنستان از سازمان پیمان امنیت جمعی + نظر کارشناس

دولت ارمنستان به طور رسمی از معاونت دبیرکلی سازمان پیمان امنیت دسته جمعی (CSTO) کناره گیری کرد.

"واهان هونانیان" سخنگوی وزارت امور خارجه ارمنستان اعلام کرد: ایروان از معاونت دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) کناره‌گیری کرده است. "نیکول پاشینیان" نخست‌وزیر ارمنستان بارها از سازمان پیمان امنیت دسته جمعی به دلیل بی تفاوتی در قبال مسائل منطقه ای این کشور انتقاد کرده بود. به عنوان مثال، در ۱۰ ژانویه سال ۲۰۲۳ به‌ دلیل اختلافات ایروان و باکو، ارمنستان میزبانی از رزمایش مشترک کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی را نپذیرفته بود.

کناره گیری ارمنستان از معاونت دبیرکلی سازمان پیمان امنیت دسته جمعی (CSTO) موضوع جدیدی نیست. مقام های دولت ایروان از یکسال گذشته همواره تهدید می کردند که در صورت ادامه بی توجهی های این سازمان و روسیه به اشغال اراضی ارمنستان توسط جمهوری آذربایجان از این سازمان خارج خواهند شد. البته خروج یکجانبه ارمنستان از سازمان پیمان امنیت دسته جمعی را نباید چندان جدی قلمداد کرد. به نظر می رسد مقام های ایروان به منظور واکنش به بی مهری های CSTO و روسیه به ارمنستان ، صرفا" درصدد نشان دادن دلخوری از این تشکیلات بوده اند.

در پی مسدود شدن گذرگاه لاچین توسط جمهوری آذربایجان در روز ۱۲ دسامبر "استانیسلاو زاس" دبیرکل سازمان پیمان امنیت دسته جمعی اعلام کرد: «این سازمان آماده است تا در صورت ضرورت، نیروهایش را به مرز جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعزام کند». دبیرکل سازمان پیمان امنیت دسته جمعی همچنین گفته بود: «یکی از گزینه‌های این سازمان برای کمک به اعضا علی الخصوص ارمنستان، ارسال نیروهای این سازمان به مرزهای این کشور و جمهوری آذربایجان است».

از نگاه مقام های ارمنستان این اقدام سازمان پیمان امنیت دسته جمعی برای کمک به ارمنستان بسیار اندک است. مقام های ارمنستان از سازمان پیمان امنیت دست جمعی انتظار داشتند همان گونه که در امور قزاقستان اقدام کردند، در امور منطقه ای ارمنستان نیز بی تفاوت نباشند. مقام های دولت ایروان همچنین بارها تاکید کرده اند که روسیه با جمهوری آذربایجان و ترکیه در زمینه واگذاری بخش هایی از اراضی ارمنستان تبانی کرده است. به عبارت دیگر روسیه تمایل دارد اراضی جنوب ارمنستان را به جمهوری آذربایحان واگذار کند. شک و بی اعتمادی مقام های دولت ایروان به سازمان پیمان امنیت دسته جمعی و روسیه بسیار زیادتر است و سکوت در قبال تحرکات طرف آذری در دالان لاچین ، موجب شده است ، بی اعتمادی مقام های ایروان به متحدانش در یکسال گذشته افزایش یابد.

جدا از انتقادات پی درپی مقام های ارمنستان از روسیه و سازمان پیمان امنیت دسته جمعی، باید گفت: پس از اعتراضات اخیر در گرجستان که به عقب نشینی دولت تفلیس در مقابل یک طرح حیاتی و ضد غربی منجر شد، تردیدی نیست که آمریکا و نهادهای وابسته به این کشور در ارمنستان، درصدد وارد ساختن فشار بر روسیه هستند و موضوع کناره گیری ارمنستان از معاونت سازمان پیمان امنیت دسته جمعی، مهمترین اقدام برای ترساندن روسیه قلمداد می شود.

با اظهارنظرهای اخیر مقام های آمریکایی، مشخص شده است که مقام های نهادهای به اصطلاح وابسته به دولت آمریکا در گرجستان در بر هم زدن اوضاع داخلی گرجستان نقش اساسی و فعالی ایفا کرده اند. به همین، بعید نیست ک آمریکا در این زمینه در ارمنستان نیز دست به عملیات ضد روسی زده باشد. ناگفته نماند که موافقتنامه اولیه تاسیس سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در روز۱۵ ماه می سال ۱۹۹۲ میلادی میان ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و روسیه امضا شد. با وجود این، به دلیل برخی مخالفت ها و نفوذ مداخلات غرب به ویژه آمریکا، این بلوک نظامی در روز هفتم ماه اکتبر سال ۲۰۰۲ میلادی در کیشینف پایتخت مولداوی و بر اساس تصمیم سران کشورهای عضو پیمان امنیت دسته جمعی تاسیس و اساسنامه و موافقت نامه مربوط به وضعیت حقوقی آن امضا و سازمان پیمان امنیت دسته جمعی، به طور رسمی اعلام موجودیت کرد. سه کشور گرجستان، جمهوری آذربایجان و ازبکستان از اعضای بعدی سازمان پیمان امنیت دسته جمعی بودند که در سال ۱۹۹۳ میلادی و به دلیل اعلام فقدان کارآیی، از این سازمان خارج شدند.

این کشورها سپس به همراه مولداوی و اوکراین یک اتحادیه نظامی جداگانه به نام "گوام" تاسیس کردند که در اصل آن را می توان رقیب سازمان پیمان امنیت دسته جمعی و توطئه آمریکا علیه روسیه خواند. گوام مجری طرح های نظامی آمریکا در عرصه کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق است و از جمله اقدامات در چارچوب این تشکیلات می توان به اعزام نیروهای مسلح کشورهای عضو گوام مانند اوکراین و گرجستان به عراق اشاره کرد.