تاکید مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر حفظ برجام

اتحادیه اروپا به همراه تروئیکای اروپایی (آلمان ، فرانسه و بریتانیا) نقش مهمی در به ثمر رسیدن توافق هسته ای برجام در سال 2015 ایفا کردند.با این حال پس از خروج آمریکا از برجام ، اروپایی ها در زمینه انجام تعهدات خود برای حفظ این توافق ناکام مانده اند.

اکنون با آغاز دوره تصدی "جوزف بورل" Josep Borrell مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا وی قول داده که برای حفظ برجام تلاش کند. بورل  در مصاحبه ای  که روز یکشنبه همزمان با آغاز فعالیت وی به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا انتشار یافت، ضمن تاکید بر لزوم انجام تلاش های همه جانبه برای «زنده نگه داشتن» برجام اظهار داشت که اتحادیه اروپا بیشترین علاقه را برای حفظ و بقای برجام دارد.مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا از همه طرف های برجام خواست هر چه را که می توانند، انجام دهند تا این توافق زنده بماند.

تاکید مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر حفظ برجام با توجه به مواضع وی قبل از تصدی این سمت قابل درک است . وی به صراحت لهجه شهرت دارد و بارها از سیاست های یکجانبه آمریکا انتقاد کرده است . بورل حدود دو ماه قبل یعنی در 7 اکتبر 2019 با تاکید بر لزوم حفظ برجام گفت: ما باید به منظور حفاظت از منافع‌ و امنیت‌مان و برای جلوگیری از تشدید اوضاع، توافق هسته‌ای برجام را زنده نگه داریم. یکپارچگی سیاسی اروپایی‌ها برای حفظ این توافق حیاتی خواهد بود.بدین ترتیب انتظار می رود که مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا با توجه به وضعیت نامساعد برجام ، اولویت کاری خود را تلاش برای سامان بخشی به اقدامات اروپا برای حفظ این توافق کند.

اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی ( آلمان، بریتانیا و فرانسه ) بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام در مه 2018 وعده دادند با تضمین منافع اقتصادی ایران از طریق اتخاذ تدابیر عملی مانند ایجاد سازو کار ویژه مالی موسوم به اینستکس  این توافق را حفظ کنند. اروپایی ها به وجود مخالفت لفظی با اقدام ضد برجامی واشنگتن ، تاکنون در عملی کردن موثر وعده های خود برای حفظ این توافق موفقیتی نداشته اند. ایران پس  از یکسال از خروج آمریکا از برجام و با پایان دادن به سیاست صبر استراتژیک و نیز اثبات ناکارآمدی راهکارهای پیشنهادی اروپا برای جبران تبعات اقتصادی خروج آمریکا از برجام، اعلام کرد، بخشی از تعهدات برجامی خود را بر اساس بندهای 26 و 36 این توافق معلق می‌کند. بر اساس بندهای 26  و 36  برجام، در صورت پایبند نبودن طرف مقابل به تعهداتش، ایران حق دارد اجرای تعهدات خود را به شکل کلی یا جزئی متوقف کند .ایران تاکنون در 4 گام از تعهدات برجامی‌اش کاسته است. تهران با تاکید بر ادامه کاهش تعهدات برجامی خود تصریح کرده است این اقدامات  در صورتی که شرکای برجام، گام‌های لازم را برای ایفای تعهدات خود بردارند به سرعت قابل بازگشت هستند.به گفته اسحاق آل حبیب معاون نمایندگی ایران در سازمان ملل ایران بیش از این نمی‌تواند، نباید و نمی‌خواهد بار حفظ برجام را به تنهایی بر دوش گیرد.

به نظر می رسد اروپا اگر واقعا قصد حفظ برجام را دارد در دوره تصدی بورل باید سیاست مسامحه کارانه کنونی را کنار گذاشته وبا قاطعیت در برابر اقدامات یکجانبه گرایانه دولت ترامپ به ویژه خروج از برجام ایستادگی کند. این مساله با توجه به تاکیدات بورل در زمینه لزوم مقابله با یک جانبه گرایی معنا پیدا می کند. کما اینکه" بورل" در مصاحبه اخیر خود بر لزوم اتخاذ سیاست‌های ویژه در اتحادیه اروپا برای مقابله با اقدامات چالش برانگیز "دونالد ترامپ" رئیس جمهور آمریکا تاکید کرده است. بورل در اوایل ژوئیه 2019  نیز با بیان اینکه ایران تاکنون برجام را نقض نکرده، دولت ترامپ را ناقض این توافق خواند و گفت اروپا همه تلاش خود را برای حفظ برجام انجام داده است.

اکنون اتحادیه اروپا باید به جای تهدید ایران به ارجاع برجام به شورای امنیت و بازگرداندن تحریم های هسته ای ، رویکرد سازنده ای را مبتنی بر عملی کردن هر چه سریع تر تعهدات برجامی خود در پیش گیرد تا ایران نیز بار دیگر اجرای تعهدات خود در چارچوب برجام را از سر گیرد.