رقابت‌های چین و آمریکا در فضا
سازمان ملی فضایی چین ۶ دسامبر از پرتاب موفقیت آمیز یک ماهواره جدید رصد زمینی خبر داد. چندروز قبل تر هم چینی ها با پرتاب فضاپیمای بدون سرنشین «چانگ -۵»پرچم خود را روی کره ماه نصب کرده بودند.کاوشگر «چانگ -۵» یکی از پیچیده ترین و چالش برانگیزترین ماموریت های تاریخ هوافضای چین و همچنین اولین ماموریت نمونه ماه در جهان طی بیش از ۴۰ سال است.
افزون بر این چینی ها چند ماه قبل هم ، شبکه جهانی ناوبری و موقعیت‌یابی «بیدو» ساخت چین را در مراسمی با حضور «شی جین پینگ» رییس جمهوری چین راه اندازی کردند .
البته موفقیتهای پکن در عرصه فضا محدود به این چند خبر نیست و هر روز خبرهای جدیدی از فعالیتهای فضایی چین در رسانه ها منتشر می شود . اما نکته مهم اینکه فعالیتهای فضایی چین با ناخرسندی دولتمردان امریکایی روبرو شده است ،آنهم در شرایطی که واشنگتن از سال ها پیش توسعه برنامه های فضایی خود را آغاز کرده است .درباره علل ناخرسندی دولتمردان آمریکا از فعالیتهای فضایی چین می توان به چند نکته اشاره کرد :
اولین نکته اینکه، نتایج بررسی نیروهای هوایی ارتش آمریکا نشان می‌دهد که چین و آمریکا به شدت نگران تسخیر فضا توسط طرف مقابل هستند. بر اساس این بررسی، امریکا تسلیحات ضد ماهواره چین را تهدیدی بالقوه برای امنیت ملی خود می‌داند و بیم دارد که مقامات پکن از قدرت نرم و دیپلماسی خود برای اتحاد با بیگانگان فضایی و تسلط بر فضا بهره بگیرند افزون بر این ، بررسی‌های نیروهای هوایی ارتش آمریکا نشان می‌دهد که رقابت فضایی چین و آمریکا طی سال‌های آینده تشدید خواهد شد و عمق بیشتری خواهد یافت.
نکته دوم اینکه ، امریکایی‌ها چین را رقیبی نظامی در فضا می‌دانند که پیشرفت برنامه‌های فضایی آن می‌تواند چالشهای اقتصادی، سیاسی و نظامی برای کاخ سفید به وجود آورد.در این زمینه ، رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا رقابت فضایی با چین را از مهمترین چالشهای قدرت های جهانی برشمرد و افزود که تهدید فضایی چین واقعی است :«پکن به سرعت در حال افزایش قابلیتهای فضایی خود است و تهدید فضایی چین یک واقعیت است ».
نکته بعدی اینکه وزارت دفاع آمریکا در ژوئن 2020 سندی تحت عنوان «خلاصه راهبرد دفاع فضایی آمریکا» منتشر نموده که در آن، فضا را یک حوزه جنگی جدید و متفاوت اعلام می‌کند، حوزه‌ای نیازمند راهبردی جدید در جهت رقابت، بازدارندگی و پیروزی بر قدرت های جهانی که نحوه ارتقای قدرت فضایی آمریکا را مشخص کند. در این سند از چین و روسیه با لحاظ امکان حملات فضایی و تبدیل فضا به عرصه تسلیحاتی، به عنوان بزرگترین تهدیدکنندگان امنیت فضایی آمریکا، نام برده شده است. ارایه چنین گزارش در شرایطی است که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا ۱۸ ژوئن ۲۰۱۸ به پنتاگون دستور تشکیل نیروی فضایی به عنوان یکی از شاخه‌های نیروی مسلح آمریکا را داده بود .در واقع نیروی فضایی آمریکا در کنار ارتش، نیروی هوایی، نیروی دریایی، تفنگداران دریایی و گارد ساحلی، ششمین شاخه نیروهای مسلح آمریکا محسوب می شود .
نکته چهارم اینکه، چین تلاش آمریکا برای تبیین دکترین نظامی، راه اندازی بازی‌های جنگی در فضا و تأسیس نیروی فضایی را اقدامی شریرانه برای تسلط بر فضا و محدود کردن دسترسی چین تصور می‌کند. چین همچنین جنبه‌های نظامی فعالیتهای فضایی خود را بسیار محدود می‌داند. بنابراین می‌توان تصور کرد که خصومت‌های فضایی دو کشور در آینده تشدید شود.
اما این پرسش همچنان مطرح است که چرا دستاوردهای جدید فضایی چین به دلمشغولی مقامات کاخ سفید تبدیل شده است ؟ از منظر کارشناسان آنچه مبرهن است اینکه ، در طول جنگ سرد، چشم آمریکا به موشک ها و ماهواره های اتحادیه جماهیر شوروی دوخته شده بود، اما در سال های اخیر، این برنامه فضایی چین بوده است که بیش از پیش آمریکا را نگران کرده است.
«تاد هریسون»، متخصص برنامه های فضای نظامی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی در واشنگتن در این باره می گوید: «اگر چین به تلاش خود در این مسیر ادامه دهد به سرعت توانایی های دیگر کشورهای مطرح در تکنولوژی های فضایی را تحت شعاع قرار خواهد داد.»
در مجموع باید گفت ،اگر چه ترامپ در چهار سال گذشته تلاش کرد با مجموعه سیاست های مداخله گرایانه خود یعنی از جنگ اقتصادی گرفته تا مسائل امنیتی ، از نفوذ و گسترش همه جانبه چین در حوزه های مختلف جلوگیری نماید ، اما انچه اکنون شاهد آن هستیم ضمن اینکه سیاستهای ترامپ در مهار چین جواب نداده است، بلکه حوزه فضا هم به عرصه جدید رقابت های جهانی دو کشور تبدیل شده است. اگر چه آمریکا با گسترش برنامه نظامی گری خود در فضا به دنبال محدود کردن دیگر رقبای خود است؛ اما دور از انتظار نیست که قدرت های بزرگ دیگر نیز همچون چین وروسیه برای حفظ توان رقابت راهبردی با واشنگتن در فضا ،گام های موثرتری را برای شکستن این انحصار درپیش گیرند نکته ای در گزارش راهبردی پنتاگون نیز از ان به عنوان بزرگترین تهدیدکنندگان امنیت فضایی آمریکا، نام برده شده است.
بیشتر بخوانید:
گزارش ویژه: آسیای مرکزی صحنه رقابت چین و آمریکا
