Интиқоли 68 дарсади муҳоҷирони кории Ҳамсуд ба Узбаикстон, Тоҷикистон ва Қирғизистон
Таҳлилгари масоили иқтисодии минтақа унвон кард, Узбакистон, Тоҷикистон ва Қирғизистон бузургтарин дарёфткунандаи пулҳои интиқолӣ аз Русия мебошанд, ки ин амр онҳоро дар баробари вазъияти иқтисоди ин кишвар ҳассос мекунад.
Ба гузориши Форс, Сам Ботия таҳлилгари маркази Экономик Интелиҷент Юнит дар суханоне ба баррасии авоқиби вобастагии бархе кишварҳои Осиёи Марказӣ ба иқтисоди Русия пардохт.
Вай дар ин маврид гуфт, буҳрони иқтисодии солҳои 2014-2016 ва коҳиши ҳаҷми интиқоли маблағҳо тавассути муҳоҷирони корӣ ин се кишварро таҳти таъсир қарор дод, аммо дар соли 2017 раванди интиқоли пул ба суръат ру ба афзоиш ниҳод.
Ботия афзуд, бино бар омори Бонки марказии Русия аз 13.99 миллиард доллари интиқолшуда дар соли 2018 тавассути ашхоси хусусӣ аз Русия ба дигар кишварҳои Ҳамсуд ҳудуди 68.1 дарсади он ба се кишвари мазкур муртабит аст.
Барои мисол дар соли 2016 ин шохис 10.1 миллиард доллар ё 63.3 дарсад ва дар соли 2017 12.9 миллиард доллар ё 67 дарсадро ташкил медод.
Вай афзуд, аз ин миён Қирғизистон ва Тоҷикистон ба таври вижа вобаста ба интиқоли пули муҳоҷирон мебошанд, зеро иқтисоди заифи ин ду кишвар тавони эҷоди шуғлҳои кофӣ нест лизо садҳо ҳазор қирғиз ва тоҷик барои дарёфти кор маҷбур мешаванд ба хориҷ умдатан ба Русия сафар кунанд.
Ба гуфтаи Ботия меқёси вобастагии ин кишварҳо ба вижа замоне возеҳ мешавад агар ҳаҷми интиқоли пулиро бо тавлиди нохолиси дохилии онҳо муқоиса кунем.
Бинобар омори Бонки ҷаҳонӣ интиқолҳои пулӣ баробар бо 31.3 дарсади тавлиди нохолиси дохилии Тоҷикистон ва 32.9 дарсади тавлиди нохолиси дохилии Қирғизистон мебошанд.
Вай афзуд, то буҳрони ахири иқтисодӣ дар Русия ин шохис ҳатто болотар ҳам буд. Барои мисол дар соли 2013 маблағҳои интиқолии муҳоҷирони кории тоҷик тақрибан бо тавлиди нохолиси дохилии Тоҷикистон баробар буд.
Ботия гуфт, дар соли 2015 тавлиди нохолиси дохилии Русия 2.3 дарсад коҳиш ва иқтисоди Қирғизистон ва Тоҷикистон ҳамзамон коҳиш ёфт ва аз онҷо, ки Русия яке аз шарикони муҳимми иқтисодии Душанбе ва Бишкек аст вазъият дар ин ду кишвар шиддат гирифт.
Ин таҳлилгар афзуд, кишварҳои зикршудаи Осиёи Марказӣ дар ҳоли ҳозир ба рӯйхатти ҷаҳонии 5 кишвари вобаста ба пулҳои ирсолӣ ворид шуданд.
Ба гуфтаи ин коршинос, агар чи пулҳои интиқолӣ дар муҳосибаи тавлиди нохолиси дохилӣ мустақиман дар назар гирифта намешаванд, аммо бо ин вуҷуд яке аз манобеъи даромади хонаводаҳо дар Қирғизистон ва Тоҷикистон ба вижа минтақаҳои рустоӣ буда ва ба коҳиши сатҳи фақр ва афзоиши тавони касбу кор кумак мекунад.
Ботия идома дод, илова бар ин дар сатҳи иқтисоди калон интиқоли пулҳо метавонад ба нархи арз дар кишварҳои даёфткунандаи он аз тариқи падидае ба монанди "Бемории нидерландӣ" таъсир ва нархи арзи маҳаллӣ ва ҳазинаи колоҳои содиротии ин кишварро афзоиш диҳад.
Вай афзуд, таҳқиқот баёнгари ин муҳим аст, ки ирсоли маблағҳо маъмулан ба афзоиши масрафи маҳсулоти ғайриқобили фуруш тавассути хонаводаҳо ва дар натиҷа боиси афзоиши нархи арз мешавад.
Ин таҳлилгари иқтисодӣ дар поёни суханони худ гуфт, ҳам дар Тоҷикистон ва ҳам дар Қирғизистон асари "Бемории нидерландӣ" бо ин воқеъият шиддат мегиранд, ки сабади содиротии ин ду кишвар ба таври умда шомили маҳсулоте монанди тилло ва нуқра мебошад.