Ҳушдори фармондеҳи аршади амрикоӣ дар бораи вуқуъи ҷанги дохилӣ дар Афғонистон
-
Скотт Миллер: Агар вазъият ба ҳамин шакл идома ёбад, вуқуъи ҷанги дохилӣ мусалламан дур аз тасаввур нест
Генерал Остин Скотт Миллер (Austinи Scottи Miller), фармондеҳи нерӯҳои амрикоӣ ва НАТО дар Афғонистон дар як конфронси хабарӣ дар бораи бадтар шудани шароити амниятӣ дар Афғонистон ва эҳтимоли вуқуъи ҷанги дохилӣ дар ин кишвар ҳушдор дод. Ба гуфтаи вай, агар раҳбарони ин кишвар натавонанд баъд аз хурӯҷи нерӯҳои байналмилалӣ муттаҳид шаванд бояд интизори "шароити хеле сахте"-ро дошт.
Миллер таъкид кард, "авзоъи амниятӣ дар ҳоли ҳозир хуб нест. Агар вазъият ба ҳамин шакл идома ёбад, вуқуъи ҷанги дохилӣ мусалламан дур аз тасаввур нест. Ин бояд мояи нигаронии ҷаҳон бошад".
Ӯ Толибонро ба кӯтоҳӣ дар коҳиши хушунатҳо дар ростои тавофуқе, ки соли гузашта бо Амрико имзо кард, муттаҳам кард.
Ин изҳорот дар ҳоле матраҳ мешавад, ки низомиёни амрикоӣ ва аъзои НАТО, ки дар Афғонистон ҳузур доранд, дар ҳоли хурӯҷ аз ин кишвар ҳастанд. Артиши Олмон шомгоҳи сешанбе эълом кард, ки охирин низомиёни худро аз Афғонистон хориҷ карда ва ба ин тартиб маъмурияти 20 солаи ин кишвар дар хоки Афғонистон поён ёфтааст.
Аз замони хурӯҷи нерӯҳои амрикоӣ ва НАТО аз Афғонистон дар майи 2021 токунӯн Толибон бар шиддати таҳаррукот ва амалиёти худ дар бисёре аз нуқоти Афғонистон афзӯда ва манотиқеро ба тасарруф даровардааст.
Дебора Лайонс (Deborahи Lyons), фиристодаи вижаи Созмони милал дар умури Афғонистон чанд рӯз қабл эълом кард, ки Толибон беш аз 50 вулусволӣ аз 370 вулусволии Афғонистонро тайи ҳудудан ду моҳи ахири гирифта, бисёре шаҳрҳоро иҳота карда ва дар ҳоли наздик шудан ба Кобул аст.
Толибон ахиран муддаии тасхири беш аз 100 вулусволӣ дар ин кишвар шудааст, вазъияте, ки ба гуфтаи коршиносон ношӣ аз фиқдони ҳимояти ҳавоии Амрико аз нерӯҳои артиши Афғонистон аст.
Пеш аз ин низ бархе аз мақомҳои амрикоӣ ҳушдор додаанд, Кобул мумкин аст зарфи чанд моҳи баъд аз хурӯҷи нерӯҳои амрикоӣ, суқӯт карда ва ба дасти нерӯҳои Толибон биафтад. Артиши Амрико то ба ҳол беш аз ниме аз низомиёни мустақар дар Афғонистону бахше аз таҷҳизоташро аз ин кишвар хориҷ карда ва қарора ст то 11 сентябр фароянди хурӯҷи амрикоиҳо такмил шавад.
Баназар мерасад, вазъияти амниятии вахими Афғонистон, ки бо пешравиҳои Толибон ва акнӯн ҳушдор дар бораи вуқуъи ҷанги дохилии ду чандон шудааст, асосан ба далели хурӯҷи ғайри масъулонаи Амрико ва муттаҳидонаш дар НАТО аз ин кишвар аст.
Амрико пас аз ҳодисаи 11 сентябри 2001 ба баҳонаи мубориза бо терроризму сарнагӯн кардани ҳукумати Толибон дар Афғонистон, ки онро муттаҳам ба ҳамдастӣ бо Алқоида карда буд, ба ин кишвар ҳамла ва режими Толибонро сарнагӯн кард. Дар ин ишғолгарии низомӣ, ки ғайр аз эҷоди ноамии ҳарчӣ бештару вайронӣ самарае дар барнадошт, ҳазорон ғайринизомии афғон ҷони худро аз даст доданд.
Ҷо Байден, раисиҷумҳӯри Амрико чанде қабл ваъда дода, ки хурӯҷи низомиёни амрикоӣ аз Афғонистонро то 11 сентябри 2021 такмил кунад. Вай таъкид кард, ки замони поёни тӯлонитарин ҷанге, ки Амрико даргири он буда фаро расидааст. Ин дар ҳоле аст, ки коршиносон ва бархе мақомоти аршади Афғонистон дар бораи эҷоди халаи қудрат дар ин кишвар пас аз хурӯҷи нерӯҳои амрикоӣ ва НАТО ва сӯиистифодаи Толибон аз ин масъала барои густариши ҷанги дохилӣ дар Афғонистон ҳушдор додаанд.
Рӯзномаи “Wall Street Journal”дар гузорше навишт, ҷадидтарин дидгоҳи таҳлилгарони иттилоотӣ ва мақомҳои низомии Амрико ин аст, ки давлати Афғонистону пойтахти ин кишвар, мумкин аст, байни 6 то 12 моҳ баъд аз хурӯҷи нерӯҳои Амрико суқӯт кунанд. Ҳарчанд Ашраф Ғанӣ, раисиҷумҳури Афғонистон пофишорӣ мекунад, ки нерӯҳои амниятии ин кишвар комилан тавоноии ақиброндан ва шикасти Толибонро доранд, аммо бархе коршиносон бо тавваҷуҳ ба раванди низомӣ ва амниятии кунӯнӣ ва пешравиҳои Толибон дар нуқоти мухталифи Афғонистон бар ин боваранд, ки бо хурӯҷи нерӯҳои хориҷӣ аз ин кишвар ва бавижа набуди пуштибонии ҳавоӣ, акнӯн хатари инки Афғонистон ба дасти Толибон бифтад дучандон шудааст.
Байден дар дидори ахири худ бо Ашраф Ғанӣ қавл дод, ки Амрико баъд аз хурӯҷи нерӯҳояш ҳамчунон аз Афғонистон ҳимоят хоҳад кард, аммо "на ҳимояти низомӣ".
Ин ба-дон маъне аст, ки Амрико дар миёнаи вазъияти вахими амниятии кунӯнии қасде барои пуштибонии ҷиддии низомӣ аз давлати Афғонистон надорад.
Муҳаммадризо Фарқонӣ, коршиноси масоили Афғонистон мегӯяд: давлати марказии Афғонистон наметавонад ба ҳимояти амалӣ ва майдонии Амрико чашми умед дошта бошад. Ба иборати дигар, Амрико, Ғаниро маъюс ва умеди ҳамла ба мавозеъи Толибонро мунтафӣ кард.
Бештар бихонед:
