Türkmen şaý-seplerini ýasamak
Türkmen şaý-seplerini öndürmek, birnäçe türkmen senetçisi tarapyndan döredilen senetleriň biri hökmünde amala aşyrylýar. Bu nagyşlar köplenç kümüşden ýasalýar, şonuň üçin türkmen zergärçilik pudagyna kümüş ussalary hem diýilýär.
Şaý-sepleri ýasamak sungaty köne türkmenleriň däp-dessurlaryndan we medeniýetinden gözbaş alyp gaýdýar we nesilden-nesle geçip, häzirki senetçilere geçýär we biz olara "Gyzyl ussalary" diýýäris. Geçmişde ussat zergärler her dürli zatlary (gylyç, pyçak, ýarag) gymmat bahaly daşlar bilen bezäpdirler, ýöne esasy işi aýal-gyzlaryň bezeglerini geometrik şekiller bilen öndürmekdir. Şaý-sepleri ýasamak adalgasy zergärleriň şahyrana hyýalyndan gözbaş alýan çeper sözdir. Mahtumguly we Zelili ýaly beýik şahyrlaryň ömrüniň başynda görnükli zergär bolandyklary sebäpsiz däldir we soň bolsa hünärmen şahyrlar hökmünde meşhur boldular.
Köne türkmen aýdymlarynyň biri bu manyny we şuny aýdyň görkezýär: "Haçan-da gazlar asmanda uçup, daş-töweregindäki howayň ganat urmaklaryndan ýakymly aýdyma öwürilnde, Türkmen gyzlary reňkli bezegleri bilen tans edýän ýaly.