ABŞ-nyň Ýemende gatyşmagynyň görnüşleri
16-njy martda Ýemeniň ýaragly Güýçleriniň ideologiýa býurosy ,ABŞ-nyň Ýemendäki harby bazalary hakda we öňki prezidenti Ali Abdullah Salehiň döwletiniň ABŞ-nyň aňtaw gullugy bilen arabaglanyşygy barada täze resminamalary ýaýratdy.
ABŞ-nyň Ýemende bolmagy we Saud Arabystanyň koalisiýasynyň Ýemene garşy söweşi şu güniň gürrüňi däl. Ýemen ýaragly Güýçleriniň ideologiýa býurosy we onuň ulgamlary we habar gulluklary tarapyndan ýaýradylan resminamalar ,Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň 1990-njy ýyllardan bäri Ýemende dahylçylyk etýändigini görkezýär. Bu resminamalara laýyklykda ABŞ-nyň Ýemende gatyşmagynyň görnüşleri birnäçe gatyşma görnüşinde beýan edilip bilner.
Gatnaşmagyň ilkinji görnüşi, Ýemeniň öňki diktatory Ali Abdullah Salehiň goşulmagydy. Abdullah Saleh, düýn we şu gün arap dünýäsindäki ähli diktatorlar ýaly, häkimiýetde galmagyň şerti bolan daşary ýurt güýjüne (ABŞ) garaşlydy. Bu baglanyşyk, şeýle hem ABŞ hökümetini we Pars Aýlag hyzmatdaşlygy geňeşindäki ýaranlaryny 2011-nji ýylda Abdullah Salehiň Ýemende agdarylmagynyň öňüni almak üçin köp işlemäge mejbur etdi. Ýemen halkynyň islegine garşy ýeňiş gazanyp bilmänsoňlar, başga bir garaşly şahsyýet Ýemeniň başynda bolar ýaly, Abd Rabbo Mansur Hadini häkimiýete getirmek meýilnamasyny düzdüler.
Ikinji gatyşma, Ýemendäki Al-Kaýda terrorçylaryny goldamakdy. Amerikalylar terrorçylyga garşy göreşýändiklerini aýdýarlar, ýöne terrorçy toparlaryň ABŞ tarapyndan ýasalandygyna şek ýok. Bu meselede iň aç-açan tassyklama ABŞ-nyň öňki prezidenti Donald Trump, DAEŞ ýaly terrorçy toparlaryň ABŞ tarapyndan döredilendigini aýtdy. Ýemenliler tarapyndan ýaýradylan resminamalarda ABŞ-nyň Ýemendäki “Al-Kaýda” terrorçylary bilen arabaglanyşygy hem agzalýar. Ýemen ýaragly güýçleriniň ideologiýa býurosy "Ali Abdullah Saleh" bilen Merkezi aňtaw gullugynyň şol wagtky başlygy "Jorj Tenet" arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik geçirendigini habar berdi. Gepleşikleriň birinde Merkezi aňtaw gullugy bilen “Al-Kaýda” terrorçylarynyň arasyndaky göni baglanyşyk we bu baglanyşygy döretmekde Abdullah Salehiň hökümet işgärleriniň hyzmatdaşlygy barada gürrüň edildi.
Gatnaşmagyň üçünji görnüşi, Ýemeniň geografiýasyny harby maksatlar üçin ulanmak. Ýemenliler tarapyndan ýaýradylan resminamalarda Waşingtonyň Abdullah Salehiň hökümeti bilen Aden welaýatynyň al-Bariqa sebitinde ABŞ-nyň harby-deňiz bazasyny gurmak baradaky ylalaşygy, gözleg uçarlary, söweşijiler, bombaçylar, uçar göterijiler we harby gämiler bar.
Gatnaşmagyň dördünji görnüşi, Ýemendäki medeni we dini täsirdir. Ýemen musulman köplügi bolan ýurt. Elmydama musulman ýurtlaryna aralaşmagy meýilleşdirýän amerikalylar hem Ýemeniň dini medeniýetine täsir etmäge synanyşdylar. Ýemen çeşmelerine görä ABŞ-nyň Döwlet departamenti Ýemendäki hristian we ýewreý ybadathanalarynyň açylmagyny we ýurtdaky ABŞ güýçleriniň Sanaa we Saadadaky ýewreýleri goldamak üçin işlemegini maslahat berdi.
Bu resminamalar, Ali Abdullah Salehiň döwründe ABŞ-nyň Ýemende goşulyşmagyna degişlidigine garamazdan, ABŞ Ýemendäki şu günki wakalara işjeň gatnaşýar. Bu barlygyň alamaty, Baýden administrasiýasynyň Ýemene garşy söweşde Saud Arabystany koalisiýasyna berýän goldawyny bes etjekdigini habar berdi. Bu kararyň ýerine ýetirilendigine ýa-da ýokdugyna garamazdan, bu beýannama ABŞ-nyň Ýemendäki barlygyny, şeýle hem Saud Arabystanynyň Ýemene garşy koalisiýasyny goldaýandygyny görkezýär. Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň şu günem Ýemendäki “Al-Kaýda” bilen göni baglanyşygy bar diýen köp sanly hasabat we resminama bar.
