bölüm 908, süre şura, aýat 48-53

راهی بسوی نور(908)

Şura süresi , 48-nji aýat :

فَإِنْ أَعْرَضُوا فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلَاغُ وَإِنَّا إِذَا أَذَقْنَا الْإِنسَانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِهَا وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَإِنَّ الْإِنسَانَ كَفُورٌ (48)

<< bes ( eý pygamber egerde olar ) ýüz öwürseler ( bilip goý olary dogry ýola mejbur etmek üçin ) biz seni iýberen däldiris, biziň sargydymyzy ýetirmekden aýry seniň üstüňe borç düşýän däldir. we elbetde haçanda öz tarapymyzdan ynsana rahmetiň ( süýji tagamyny ) dadyramyzda olar hoş bolýandyrlar ýöne elgeren zatlary üçin olara zýankärlik ýetişse ( gam bolýandyrlar ) şübhesiz ynsan gaty näşükür närsedir.>>

Allanyň ýollan ýollan pygamberleriniň bir mühüm ýöriteligi olar ynsanlary dogry ýola hidaýat etmekde gaty alada galýan myşlar we kä ynsanlaryň dogry ýola gelmän kapyrlykda ýaşamaklaryny görenlerinde gaty gam bolýan myşlar şonuň üçin gaýsy bir ýoldan ynsanlary dogry ýola getirmegiň aladasyny edýän myşlar .

Taňry tagala bu aýatda bu mesele barada gaty azara galýan yslam pygamberine ýüzlenip : eý pygamber sen her näme etseiňde ynsanlaryň bir topury seň çakylygyňdan ýüz öwrüp dogry ýola gelmezler . olar hakynda seň üstüňde hiç hili jogapkärçilik ýokdur. Sebäbi seň borjyň olary dogry ýola mejbur etmeklik dälde eýsem allanyň wahyýsyny olara ýetirip dogry ýoly olara görkezmeklikdir . alla , ynsanlaryň mejburlykda dälde eýsem meýiletinlikde iman getirmeklerini isleýändir . sebäbi diňä ygtýar esasynda ýüze çykýan iman gymmatly zatdyr .

Gurhany kerim bu aýatyň dowamynda , edilýän çakylykdan ýüz öwrüp gümralykda galýan kapyrlar bilen baglanşykda azara galýan yslam pygamberine göwünlik berlip : egerde kä ynsanlar senden ýüz öwürýän bolsalar olar alla hakynda hem şeýledirler alla olara şonça nygmatlary bagyş eden bolsada olar berlen nygmatlaryň şükrüni kylmagyň deregine ol nygmatlary özlerine mahsus bilip şoňa magtanýandyrlar we allany unudýandyrlar hatda eden etmişleri üçin bir wagyt olara musybat we kynçylyk ýetişse olar şol kynçylyklardan pend alyp oýanýan däldirler diýip aýdýar.

Gurhany kerimiň bu aýatynyň öwredýän sapaklary :

1- dini wagyz edýän ynsanlaryň üstüne düşýän borç özgeleri dine mejbur etmeklik däldirde eýsem din taglymatyny olara ýetirmeklikdir .

2- ynsanlar umuman hoşluklaryny götürip bilýän däldirler. olara haçanda hoşluk ýetişende hoşlukdan mest bolup allanyň beren nygmatlarynyň şükrüni kylmakdan gapyl galýandyrlar .

3- her bir ynsanyň gabat gelýen kynçylyklary onuň eden etmişiniň netijesidir ýogsa alla ol ynsanyň kynçylykda bolmagyny isleýän däldir.

Şura süresi , 49 we 50-nji aýatlar :

لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ يَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ إِنَاثاً وَيَهَبُ لِمَن يَشَاءُ الذُّكُورَ (49) أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْرَاناً وَإِنَاثاً وَيَجْعَلُ مَن يَشَاءُ عَقِيماً إِنَّهُ عَلِيمٌ قَدِيرٌ (50)

<< gökleriň we ýeriň hökmürowanlygy alla mahsusdyr we ol her nämäni yrada etse ony ýaradar her kimsä islese gyz berer we her kimsä islese ogul berer // ýä ogullar bilen gyzlary bilelikde berer we her kimi islese önelgesiz goýar, dogrudanda ol dana we her bir işe kadyrdyr . >>

Gurhany kerim bu aýatda bütin nygmatlaryň we rahmatlaryň alla tarapyndan dygyny aýtýar . gurhanyň bu aýatlarynda gelşine gürä hakyky hökümrowanlyk alla mahsusdyr we ol her zady yrada etse şol zat bolar , alla hemişe ýaratmak işine meşguldyr . ýaratmak işi diňä geçmişe mahsus däldir eýsem durmuşda hem ýüze çykandyr onuň anyk mysaly bolsa ene , atadan çagaň emele gelmegidir . şübhesiz çagany ene ata ýaradýan däldir eýsem olar bu ýaradylş üçin wesiledirler çagany indi hä ogul bolsun hä gyz alla ýaradandyr .

Gurhany kerimiň bu aýatlary esasynda şeýilede , ogul-gyzlar allanyň ene , atalara merhemet eden sugatydyr oňa gürä olaryň arasynda paryh goýmaklyk olaryň birsini ol birisinden ýokarda görmeklik dogry däldir . elbetde bu arada kä ene atalar ňnelge siz bolýarlar olaryň önelgesiz bolmaklaryda allanyň hikmeti esasyndadyr ýene bir ybaratda kä ene atalaryň önelgesiz bolmaklarynda allanyň hikmeti bardyr ýogsa alla her bir işe kadyrdyr we her bir zady yrada etse şol zat bolýandyr .

Gurhany kerimiň bu aýatlarynyň öwredýän sapaklary :

1- perzent hä ogul bolsun hä gyz alla tarapyndan ene atalara berlen sugatdyr oňa gürä olaryň arasynda paryh goýmaly däldir .

2- taňry tagalanyň ýaratmagyna gutarmak ýokdur . dünýäň bir çetinde bir çagaň dünýä gelmegi allanyň ýaradylyş işiniň hemişe dowam edýändigini subut edýändir .

3- allanyň ylmyna we gudratyna imanymyz bar bolsa özümiziň oguldyr gyzdan bolan çagamyzyň dogmagy barada taňry tagala töwekkel etmelidiris .

Şura süresi , 51-nji aýat :

وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْياً أَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولاً فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ (51)‏

<< hiç bir ynsan alla bilen kelamdaş bolup bilmez meger wahyý arkaly ýada bir tuty we hejabyň aňyrsyndan, ýada iberlen bir ilçiň üsti bilen bolmasa . onda özüniň ezni we rugsat bermegi bilen her nämäni islese wahyý eder, dogrudanda ol beýik we hekimdir ( hikmet eýesidir ) .>>

Şura süresi pygammberlere bolýan wahyý bilen başlanyp şu mazmun bilen hem gutarýandyr . gurhany kerim bu aýatyň başynda aýaýar : Ynsan göni suratda allanyň söbetdeşi bolup bilýän däldir sebäbi dyl we dahan bilen gürrüňdeş bolar ýaly alla jysym däldir eýsem alla üç ýol bilen pygamberler bilen arabaglanşykda bolýandyr birinji ýol pygamberleriň gursagyna guýulýan ylhamdyr . pygamberler şol ylhamy alyp ony halka ýetirýändirler . ikinji ýolda taňry tagala ses tolkunlary arkaly pygamberlere öz sargydyny ýetirýändir . elbetde ol sesi pygamberlerden aýry adamlar eşidip bilýän däldirler . emma üçünji ýolda taňry tagala wahyý perişdesi bolan jebreil (a) arkaly öz sargydyny pygambere ýetirýändir bu ýerde sargytdan maksat allanyň wahyýsydyr .her halda jebreil (a) haçanda wahyý bilen pygamberiň ýanyna gelende pygamber (s) ol sargydyň aalla tarapyndan dygyna doly ynam geçirip ony halka ýetirýän myş . umum halyk hem pygamber (s) den görýän möjizeleri bilen onuň aýtýan wahyýsy bilen onuň aýdýan wahyýsynyň hakdygyna iman getirip ony ykrar edipdirler .

Gurhany kerimiň bu aýatynyň öwredýän sapaklary :

1- taňry tagala durly ýollar bilen pygamberler bilen arabaglanşykda bolupdyr alla şol ýollar bilen hem özüniň sargydyny we maksadyny pygamberleriň üsti bilen umum ilatyň gulagyna ýetiripdir .

2- allanyň ynsanlar arasynda kim bilen arabaglanşykda bolmagy allanyň özüne derkar meseledir alla özüniň ylmy we hikmeti bilen şeýle bir ynsany saýlap oňa pygamberlik ornyny bermek bilen öz kelamyny oňa wahyý edendir .

Şura süresi , 52 we 53-nji aýatlar :

وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحاً مِّنْ أَمْرِنَا مَا كُنتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَكِن جَعَلْنَاهُ نُوراً نَّهْدِي بِهِ مَنْ نَّشَاء مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ (52) صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ أَلَا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الأمُورُ (53)

<< we şu hili biz öz permanymyzdan bolan ruhy saňa wahyý etdik , we sen (mundan ozal ) kitapdan we imandan düşünjäň ýokdy ýöne biz ony ( hidaýat ) nury edip goýdyk tä onuň bilen öz bendelerimizden her kimi islesek hidaýat edeli we dogrudanda sen ( olary ) dogry ýola hidaýat edýänsiň // göklerdäki we ýerdäki närseleri alladan bilýän ýol , allanyň ýoludyr . bilip goýuň barça işler alla tarap dolanýandyr .>>

Gurhany kerim öňki aýatyň dowamynda , şura süresiniň soňky aýatlary hasaplanýan bu aýatlarda yslam pygamberine ýüzlenip aýdýar : ozalky pygamberlere wahyý bolşy ýaly bu gurhan hem saňa wahyý boldy gurhan ynsan ýaşaýyşynyň gönezligidir we ynsan köpçüliginiň ten gafasyna jan bagyş etmek üçin oňa ruh çufleýändir gurhany kerim ynfal süresiniň 24-nji aýatynda hem bu hakykata yşarat edip : eý iman getiren adamlar ! haçanda alla we onuň resuly sizi bir zada çagyranda ony garşy alyň sebäbi olaryň çakylygy size ýaşaýyş bagyş edýändir diýip aýdýar .

Gurhany kerim ýokardaky şura süresiniň aýatlarynyň dowamynda hem aýdýar : wahyýň inmegi alla tarapyndan bolan bir lotyf we ynaýatdyr bu ynaýat ilki sapar pygamberiň üstünden ýagandyr we alla tagala gurhanyň aýatlaryny yslam pygamberine wahyý etmek bilen oňa ynaýat edendir wahyý pygamberden soň umum halka bolan ynaýatdyr we bu ynaýatyň netijesinde umum ilat gurhanyň nurana aýatlarynyň täsirinde öz ýollaryny tapyp gümrälikden halas bolandyrlar . şu mesele bilen baglanşykda gurhany kerim bu aýatlaryň dowamynda yslam pygamberine ýüzlenip : gurhan diňä bir seň üçin ýol görkeziji nu däldir eýsem umum halyk üçin ýol görkeziji nurdyr we sen onuň aýatlary bilen ynsanlary ýaşaýşyň dogry ýolyna we göni syrat ýoluna hidaýat edýän siň diýip aýtýar . gurhany kerim bu ýerde göni syrat ýolyny hem açyklap aýtýar : syray ýolyndan maksat , göklerdäki we ýerdäki barça närseleri alladan bilýän ýoldyr . hawa bu ýolyň maksady allaň huzuryna ýetmeklikdir göni ýol ynsany allanyň huzuryna ýetirýän ýoldyr ynsany barlygyň we ýaradylşyň hakyky eýesi bolan allanyň huzuryna ýetirýän ýoldan göniräk we gogyrrak ýol bolup bilermi ? elbetde bolup bilmez .

Gurhany kerimiň bu aýatlarynyň öwredýän sapaklary :

1- pygamberleriň özleri hem allanyň tarapyndan bolan hidaýata mätäçdirler. olar şeýle bir hidaýata ýetmek bilen hem ynsanlary dogry ýola hidaýat edip bilýändirler.

2- gurhanyň taglymaty ynsanlary dogry ýola hidaýat etmegiň ýanynda köpçülige ýaşaýyş bagyş edýändir . elbetde ynsanlar gurhanyň aýatlaryny okap oňa amal edýän ýagdaýlarynda hidaýat tapyp ýaşaýan köpçülikleri hem arassa boljakdyr .

3- ynsanlaryň hidaýaty üçin gurhanyň ýanynda gurhan taglymatyny amalda görkezip bilýän ülňi ynsanyň bolmagy hem gereklidir. yslam pygamberi  ynsanlara hemişelik ülňi bolup biljek şol beýik mugallymdyr.

Şura süresiniň soňy