İran’ın nükleer faaliyetleri ve bu teknolojiden barışçıl amaçlı yararlandığı alanlarla tanışmaya devam ettiğimiz sohbetimizin bugünkü bölümünde nükleer tıp alanında elde edilen kazanımları tıbbi teçhizata ışın verme teknikleri üzerinde odaklanarak devam etmek istiyoruz.

Hatırlanacağı üzere geçen bir kaç bölümde nükleer teknolojiden tıp alanında yararlanmadan söz ettik ve en son Yezd kentinde nükleer teknoloji araştırma merkezine uğrayarak yakından tıbbi teçhizat ve malzemelerin nasıl nükleer tıp yardımı ile hijyen hale getirildiğine tanıklık ettik. Tıbbi malzemeleri ve teçhizatı ışın verme yöntemi ile mikroplardan arıtmak, başta İran olmak üzere birçok ülkede çeşitli yöntemlerle uygulanan yaygın yöntemlerden sayılır. Bu çalışma Tahran, Kerej ve Yezd kentinde yürütülüyor.

Yezd kentinde faaliyet yürüten nükleer bilim ve teknoloji araştırma merkezindeki teçhizatın tümü Belçika yapımıdır, ki o da bilinen Rodtron ya da elektron hızlandırıcı cihazıdır. Rodtron cihazı diğer tüm elektron hızlandırıcı cihazlar gibi, enerjiyi arttırmak üzere elektronların güçlü bir elektro manyetik meydandan geçişi temelinde çalışır.

Rodtron cihazında elektrik meydanı hızlandırıcı bir bölümde yer alıyor ve elektronlar oluşturulan elektro manyetik meydan aracılığı ile daha fazla ivme kazanmak üzere tekrar bu bölüme geri gelir. Bu yüzden bu hızlandırıcı cihaz sürekli çalışır.

Rodtron elektron hızlandırıcı cihazı, hızlandırıcıların yeni kuşağıdır ve güçlenen ve büyük enerji kazanan elektronları tıbbi teçhizat, polimer maddeler ve gıda maddelere ışın vermek üzere çeşitli alanlarda kullanılır.

Yezd nükleer bilim ve teknoloji araştırma merkezine ziyaretimizin devamında merkezin ışınlama bölümü başkanının açıklamalarına kulak veriyoruz.

Günümüzde elektron hızlandırıcı cihazları sanayide geniş çapta kullanılır. Aslında elektron ışınlarını üreten ve bu elektron ışınlarını oluşturan cihazlar tıp veya sanayi alanlarında ve özellikle araştırma merkezlerinde geniş çapta kullanılır ve kullanım alanları da günden güne artmaktadır. Günümüzde tıp alanında kullanılan elektron hızlandırıcı cihazlarından kanserli tümörlerin tedavisinde yararlanabilirsiniz. Eğer elektron ışınını sert bir cisme yansıtırsanız, X ışınlarını üretebilirsiniz.

Işınlama bölümü Başkanı şöyle devam ediyor:

X ışınları hem hastalıkların teşhisinde ve hem tedavi alanları başta olmak üzere tıp alanında geniş çapta kullanılır. Yine elektron ışınlarından yararlanarak çeşitli tıbbi malzemeleri ve teçhizatı steril yapabiliriz. Günümüzde bu ışınların yardımı ile her türlü zehirden ve zararlı maddelerden arındırılan birçok tıbbi malzeme söz konusudur. Özellikle bazı malzemeleri ambalajlarından çıkarmadan bu ışınların yardımı ile arındırmak mümkün.

Yezd nükleer bilim ve teknoloji merkezinin ışınlama bölümü Başkanının açıklamalarını dinledikten sonra biz de Yezd eyaletine seyahatimizi noktalamak istiyoruz. Ancak bilindiği üzere Yezd kenti, İranlı Zerdüşti vatandaşların yaşadığı kentlerden biridir. Bu kentin önemli turistik cazibelerinden biri, Zerdüştilerin ateş tapınağıdır.

Şimdi Yezd kentinden ayrıldıktan sonra başkent Tahran’a geri dönüyor ve burada ışınların kullanım alanları üzerinde araştırma yapan merkeze uğruyoruz. Bu merkezde de tıbbi ürünler ve ilaç nitelikli bitkiler gama ışınları yardımı ile mikroplardan arındırılarak steril hale getirilir. Bu merkezde tıbbi malzemeler ve teçhizat gama ışınlarından yararlanılarak sağlık merkezlerinin kullanımı için hazır hale getirilir.

Steril yapma süreci, mikro organizmalar ve bu organizmaları taşıyan mantarlar, bakteriler ve virüslerin yok edildiği bir süreçtir. Çeşitli maddeleri mikroplardan ve mikro organizmalardan arındırma ilkelerini ve kavramlarını bilmek, tıbbi malzemelerin ve teçhizatın en uygun yöntemle ve en düşük bedelle en etkili biçimde yok edilmesine yardımcı olur. Gama ışınları ile steril hale getirmek bu etkili ve faydalı yöntemlerden biridir.

Tahran merkezinde uzmanımızdan burada uygulanan işlemleri ve çeşitli maddeleri steril hale getirme sürecini soruyoruz. Uzmanımız şöyle anlatıyor:

Tahran ışınlama uygulamaları araştırma merkezine gelen her türlü ürün, ürünlerin ambalajı gözetilerek aralarından bir kaç numune random olarak alınır. Alınan numuneler müşterimizin talebi üzerine mikrobiyoloji veya polimer laboratuvarlarında incelenir ve sonuçta biz ürünün hijyen olup olmadığından emin oluruz ve eğer varsa ne kadar etkilendiğini belirliyoruz. Daha sonra etkilenme oranına göre değerler Dozimetri laboratuvarında bazı parametrelere dönüştürülür ve burada söz konusu elde edilen parametreler sisteme verilir, sistem de ona göre ürünü ışınlamaya tabi tutar.

Gama ışınları yardımı ile çeşitli tıbbi malzemeleri ve teçhizatı nükleer ışınlama yöntemi ile ışınlamak en çok pamuk, bant, şırınga ve implement gibi malzemelerin steril hale getirilmesinde kullanılır. Bu teknik günümüzde nükleer tıp teknolojileri alanında büyük bir değişime vesile olmuştur. Bu süreçte nükleer tıp uzmanları ışınlama dozunu ve şiddetini büyük bir titizlikle belirlemeleri şarttır.

Tahran merkezinde steril deposuna uğruyor ve bu bölümün uzmanından bize bilgi vermesini rica ediyoruz. Uzmanımız bu bölümü kısaca şöyle anlatıyor:

Bu bölüm sistemin çıkış noktasıdır. Ürünler steril hale getirildikten sonra müşterilere ürünleri hazır olduğu yönünde haber verilir. Yani ürün burada teslimat için hazırdır ve müşterilere burada teslim edilir.

Uzmanımız şöyle devam ediyor:

Gerçekte bu merkezde ışınlamaya tabi tutulan ürünlerin kirlilik derecesi sıfır seviyesine düştüğünden emin olunduktan sonra müşterilere teslim edilir. Işınlama sürecinde gama ışınları ambalaj içindeki ürünlere ulaşır ve hatta onları aşar, fakat bu süreçte ürünün üzerinde hiç bir radyoaktif madde kalmaz. Özetle buraya gelen her türlü ambalajdaki ürünler ambalajları açılmadan ve tamamen ambalaj içindeyken ışınlamaya tabi tutulur ve böylece tüketmeye hazır hale getirilir.

Günümüzde protezler de tıp biliminin çeşitil alanlarında önemli yeri bulunur. Ancak bu protezler hastanın herhangi bir yerine yerleştirilmeden önce yüzde yüz hijyen ve steril hale getirilmelidir. Nükleer teknoloji yardımı ile yapılan ışınlama, günümüzde protezleri her türlü kirlilikten arındırmak için en güvenilir ve en iyi yöntemdir.

Merkezde çalışan bayan uzmanımız bu konuda bazı bilgileri ekleyerek şöyle anlatıyor:

Bu merkeze getirilen ürünler genellikle iki temel gruba ayrılır. Birinci grupta tıbbi teçhizat ve laboratuvar malzemeleri yer alıyor. İkinci grupta ise kozmetik ürünler, hijyen maddeleri ve ilaçların ham maddeleri gibi ürünler bulunuyor. Kozmetik ürünlere çeşitli kremleri ve makyaj malzemelerini örnek verebiliriz. Tıbbi malzemelere ve laboratuvar malzemelerine de yara bandı, sargı bezi, ameliyatlarda kullanılan ipler, merhemler, hastane çalışanlarının kullandığı maskeler, eldivenler ve benzeri ürünleri örnek vermek mümkün.

Bayan uzmanımız şöyle devam ediyor:

Bu merkeze getirilen ürünler ilk etapta mikrop sayısı bakımından incelenir ve ardından ne gibi kirlilikleri söz konusu olduğu tespit edildikten sonra hastane malzemeleri veya hijyen maddeleri veya kozmetik ürünler için belirlenen ışınlama standartlarına göre verilecek ışının dozu ve şiddeti belirlenir ve daha sonra da ürünler ona göre steril hale getirilir ve sonuç Dozimetri bölümüne bildirilir. Bundan başka laboratuvar, çeşitli yöntemlerle steril hale getirilen ürünlerin hijyen ve sağlıklı olduklarını onaylaması gerekir. gama ışınları ve etilen oksit bu yöntemlerden sayılır.

Bayan uzmanımız şöyle devam ediyor:

Kemiklerin ve tendonların üzerinde bulunan zararlı bakterilerin yok edilmesi için de nükleer ışınlama yapılır. Bu kemiklerden ve tendonlardan genellikle ameliyatlarda ve özellikle organ naklinde yararlanılır. Bu yüzden bu ürünler yüzde yüz steril hale getirilmesi ve her türlü mikroptan arındırılması gerekir. yani ameliyatta kullanılmadan önce bu kemiklerin ve tendonların hiç bir mikrop veya bakteri taşımadığından emin olunmalı ki, hastada iltihaplara yol açmasın.

Gama ışınlama merkezinde mikrobiyoloji laboratuvarına yaptığımız ziyaretin sonunda İran’da ilk çok amaçlı gama ışınlama milli merkezi Doğu Azerbaycan eyaletinin Bonab kentinde, yani İran’ın kuru yemiş üretim ve ihracat merkezinde hizmete girdiğini öğrendik. Bu merkez bölgede üretilen çeşitli gıda maddelerini hijyen hale getirme görevini yürütüyor.