Bu bölümde oniki parmak bağırsağı hastalıkları ile ilgili konuşacağız.

Sindirim sistemi hastalıkları genel olarak besin maddelerinin vücuda alınması, yemeklerin sindirilmesi ve genel olarak da sağlık durumuna doğrudan etki yapabilir.  Sindirim sistemi ağızdan başlanıp makata kadar devam etmektedir.Bu yüzden sindirim sistemi hastalıkları geniş çaplı hastalıkları kapsamaktadır.  Bu nedenden dolayı sindirim sistemi hastalıklarını  sindirim sistemi organlarına göre incelemek yerinde olacaktır. Sohbetimizin devamında  oniki parmak bağırsağı  hastalıkları ile ilgili detaylı bilgi vermeye çalışacağız. 

Oniki parmak bağırsağı, ince bağırsağın  başında yer alıp bir yandan  mideye ve öbür yandan da  ince bağırsağın  orta kısmı sayılan jejunuma bağlanır.  İnce bağırsağı oluşturan üç kısımdan biri sayılan oniki parmak bağırsağı, kısa olup sadece oniki santim kadar uzunluğundadır.  Safra yolu  ve vater ampullardaki pankreatik yolun da sonu oniki parmak bağırsağıdır.  Burada sindirime yardımcı olacak sıvılar bulunmaktadır.   

Oniki parmak bağırsağı farklı sorunlarla karşı karşıya kalabilir.  Sohbetimizin devamında bu sorunların bazıları ve tedavi yöntemleri ile tanıştıracağız sizleri.  

Oniki parmak bağırsağında  yediğimiz şeyler  enzimler ve safra sıvısı ile  harmanlanıp daha rahat  sindirimi sağlarlar.  Hasta yemek yedikten sonra karın bölgesinde  ağrı çekiyorsa  muhtemelen oniki parmak bağırsağında bir sorun yaşanıyor. Bu çerçevede en önemli oniki parmak hastalığı da kanserdir.  Oniki parmak bağırsağı kanserinde   ince bağırsağın  ilk kısmında tümörler belirir.  Adenokarsinom  adı ile de bilinen  oniki parmak  kanseri  zaman içerisinde kansere dönüşen poliplerden dolayı meydana gelir.  

Çölyak hastalığı ve Crohn hastalığını yaşamış kişilerde oniki parmak kanseri sık görülür. Oniki parmak bağırsağı kanserine yakalanma nedenlerinden biri de   genetik adenomatöz poliplerdir.  Yağlı yemekler de bu hastalığa yol açabilir. 

Oniki parmak bağırsağı kanseri tümörün bu bölümün yolunu tıkayacak kadar büyümediği müddetçe belirtisiz olduğundan dolayı  ilk aşamalarda doktorlar tarafından teşhis konulması çok zordur.  Oniki parmak kanseri  sindirim sistemi çerçevesinde en nadir kanser türlerindendir.  Bu hastalık nadiren görüldüğünden dolayı da  hakkında fazla bilgi mevcut değildir.  Bu yüzden  uzmanlar da bu hastalığa tanı koymak için  zorluklar yaşamaktadırlar. 

Oniki parmak kanserine neden olan etkenlerin  bulunması doğrultusundaki araştırmalar devam etmektedir. Ancak  çoğu doktorlar  kimi hastalıklar ve hayat tarzının da  oniki parmak kanserinin meydana gelmesinde etkili olduğunu düşünüyorlar. 

Yağlı ve besleyici madde eksikliği görülen beslenme tarzı,  kanserojen olan özellikle de virüsler, ışınlar ve kimyasal maddelere maruz kalmak, uzun süreliğine tütün ürünleri almak,  Çölyak hastalığı, Lynch sendromu, Gardner sendromu, Crohn hastalığı, genetik adenomatöz polipler, genç polip sendromu ve  Peutz–Jeghers  sendromu da oniki parmak kanseri etkenlerinden sayılır. 

Oniki parmak bağırsağında bulunan tümörler   yemeğin mideden ince bağırsağa doğru hareket etmesini engelleyip sindirim sisteminde tıkanıklığa yol açabilirler.  Bu tıkanıklık ise oniki parmak kanserinin belirtilerinin belirlenmesine yol açabilir.  Bu çerçevede kusma ve mide bulunması, midenin şişmesi, adalelerin kasılması ve spazm ağrıları, midenin asidik reflüsü, nedensiz ve istemeden kilo kaybı, kanlı dışkı ve kabızlık da  bu hastalığın belirtilerinden olabilir.  Aslında oniki parmak kanseri, tümörün yemeğin ince bağırsağa yolunu tıkayacak kadarı büyümesine kadar belirtisi yoktur. 

Oniki parmak kanserine  teşhis koyulduktan sonra doktorlar  hastalığın hangi aşamada olduğunu belirler. Bu hastalığın dört aşaması vardır. İlk aşamada kansere yol açan tümör oniki parmak bağırsağında yerini alır.  İkinci aşamada  kanserli hücreler dokuların ve lenfatik salgı bezlerinin  yakınlarına kadar gelişir.  Üçüncü aşamada tümör,sindirim sistemi organlarından sayılan, mide, ileum, jejenum ve kolonun yakınlığına yanaşır.  Son aşamada ise  kanser hücreleri  karın boşluğu ve sindirim sisteminin daha uzak noktalardaki organlarını da kapsar.  Oniki parmak kanserinin dört aşamayı geri bırakması ile hem tedavisi hem de teşhisi zorlaşır.  Bu çerçevede baş vurulan en sık tedavi yöntemi de cerrahidir.  Bunun yanı sıra kemoterapi ve radyoterapiye de baş vurulur.      

Crohn hastalığı da  bağırsakta görülen kronik hastalıklardan biridir. Genellikle  ileum adı ile bilinen ince bağırsağın son kısımlarını etkiler ve oniki parmak işlevini de etkileyebilir.  Crohn hastalığı genellikle genetik bir hastalıktır.  Crohn hastalığına yakalan insanların yüzde yirmisi kadarı genetik zemine sahip olan kişilerdirler.  Kusma, makat kanaması, karın ağrısı, kilo kaybı, ateş ve eklem ağrıları bu hastalığın belirtilerinden olabilir.   Bu hastalığı kontrol etmek üzere iltihaplanma karşıtı steroidler veya antibiyotikler kullanılır. 

Oniki parmak divertikülleri, oniki parmak bağırsağı iç tarafında ve tabakalarında bulunan keseye benzer çıkıntıları olup  ince bağırsağın bir kısmıdırlar.  Bu çerçevede divertikül hastalığı ve sorunu belirebilir. Bu hastalığın klinik açıdan iki şekli vardır.   Divertikülozis  hastalığı herhangi bir komplikasyon görülmeksizin kalın bağırsakta divertiküllerin görülmesi demektir. Divertiküler hastalığında ise  keseler iltihaplanır ve ölümcül, kanamalar, enfeksiyonlar ve tehlikelere yol açar.  Kanama, iltihaptan dolayı delinme, pankreatit ve safra kesesi tıkanıklıkları bu hastalığın belirtilerinden olabilir. 

Oniki parmak divertikülleri  yüzde 90 kadar oniki parmağın iç yan tabakalarında görülen mukozal ve mukoza altı çıkıntılardırlar.  Bu hastalık genel olarak 40 yaş altı olanlarda görülür. Yine  jukstapapiller divertikülü sorunu yaşayanlarda safra kesesi taş sorunu da yaşanır.  Aslında divertiküller  oniki parmağın ilk kısmında görülmeyebilir.  Bu kısımda çekilen görüntülerde görülen izler ise safra kesesi iltihabı veya peptik yara izleridir.  

Bu hastalıkta  çok nadir belirtiler söz konusudur. Hastalardan bazıları  yemek yedikten sonra kronik acı, reflü veya mide sızlaması durumlarını yaşarlar. X ışınına dayalı olarak yapılan araştırmalar oniki parmak divertiküllerinin yüzde yirmisinin  sindirim sisteminin  üst kısmında yer aldığını gösteriyor. Oniki parmak divertiküllerinin sadece yüzde biri kadarı  radyolojik cerrahi araştırmaları ile teşhis edilmiştir.  Belirtileri görülen bu tür divertikül tedavisi ise genelde anti asit ilaçlar ile yapılır.

Midedeki yaralar doğrudan bu organı etkilediği gibi oniki parmak bağırsağını da etkiler. Bu durumda oniki parmak ülseri hastalığı ile karşı karşıya kalınabilir.  Oniki parmak ülserinin en önemli nedeni  sindirim sistemi yaraları bulunan  veya  steroid olmayan iltihap karşıtı ilaçlar veya aspirin gibi ilaçlar alan kişilerin yüzde 50'si ila 75'i görülen helikobakter pillori bakterileridir.  

Tütün ürünleri de sindirim sistemi yaralarının belirmesinde büyük role sahiptir.  Oniki parmak ülseri   belli başlı ağrılara neden olur.  Öyle ki hasta acıdan uyuyamaz hale gelir.  Süt içmek geçici olarak acıyı keser ancan yine de acı bir kaç saat sonra başlar.  Asit karşıtı ve antibiyotik ilaçlar yardımı ile bu sorunu halletmek mümkün. 

İnce Bağırsak Polipi olarak da bilinen genetik  Adenamatöz polip de  kalın bağırsağın  kanserlerinin yüzde birinden sorumlu bir hastalık olup  oniki parmakta oluşabilen bir hastalıktır.   Genç yaşlarda olan İnce Bağırsak Polipi sorunu yaşayan kişilerin  oniki parmak  bağırsağında  yüzlerce ve hatta binlerce polik oluşur.  Bu polipler ise 40 yaşına ulaşınca kansere yol açar.  Bu durumda kolonun kaldırılması önerilir.  Bu hastalıkta ölümlerin ikinci nedeni olan oniki parmak kanserinin önlenmesi için  polipler sürekli alınmalı ve biyopsi yapılmalıdır.