Pars Today

Bu bölümde diyare ismi ile de bilinen ishal hastalığı ile ilgili konuşacağız.

Gastrointestinal veya sindirim sistemi hastalıkları, besinlerin sindirimi ve emilimini ve vücudun genel sağlığını olumsuz etkileyen hastalıklardır. Gastrointestinal veya sindirim sistemi ağızdan başlayıp makata kadar devam eden kıvrımlı bir yapıya sahip sistemdir.  Bu nedenle gastrointestinal hastalıklar çok çeşitli hastalıkları kapsar. Sağlık Bülteni isimli programımızın bu bölümünde çocuklarda, bebeklerde ve hamile kadınlarda gastrointestinal ishali, önleme yöntemleri, nedenleri, tedavi yöntemlerini inceleyeceğiz. .

İshal; gevşek, sulu dışkı veya yüksek sıklıkta tekrarlanan bağırsak hareketleri anlamına gelir. Neredeyse tüm çocukların zaman zaman ishal olduğu söylenebilir.  İshal başlı başına bir hastalık değil, başka hastalıkların belirtisi olarak sayılabilir.  İshal yaygın bir sorun olmasına ve nadiren ciddi ve tehlikeli olmasına rağmen, ne zaman doktora görünmeniz gerektiğini bilmek yine de önemlidir. İshal dehidrasyona neden olabilir. Dehidrasyon vücudun su ve elektrolit dengesini, sodyum, potasyum, klorür dengesini, bozabilir ve tedavi edilmezse ciddi sorunlara neden olabilir

İshal, çocuklar arasında en sık görülen sorunlardan biridir. Bu sorun bir veya iki gün sürebilir ve sonra kendi kendine düzelebilir. İshal iki günden fazla sürerse, çocuğunuzun ciddi sorunları olabilir. Üç veya dört gün üst üste ishali olan ve yeterince sıvı tüketemeyen çocukların yanı sıra bazı uyarı belirtileri olan çocukların bir gastroenterolog tarafından değerlendirilmesi gerekir. İshal iki haftadan daha kısa sürerse ve başka herhangi bir uyarı belirtisi görülmezse, büyük olasılıkla bir gastrointestinal virüsten kaynaklanmıştır.  Böyle olursa  başka testlere gerek yoktur. Ancak sindirim sistemi doktoru ishalin çocuğun diğer semptomlarından kaynaklandığını tahmin ederse. başka bir durum söz konusu olabilir. Bu sorunu araştırmak için başka testler önerilebilir.  Başka belirtiler de varsa tam kan hücreleri sayımı, idrar testi, tam dışkı testi ve değerlendirmesi, abdominal radyoloji gibi testler veya bu testlerin bir kombinasyonu yapılabilir. İshalin tedavisi, neden ortaya çıktığına bağlıdır. 

İshal hem akut hem de kronik formlarda ortaya çıkar. Bir veya iki gün süren akut veya kısa süreli  ishal, bakteri veya virüse bulaşmış yiyecek veya sudan kaynaklanmış olabilir.  Kronik ishal, bir haftadan fazla süren ishaldir. Bunun nedeni, diğer bağırsak sorunları veya hastalıkları veya rotavirüs gibi bir virüs veya Salmonella gibi bakteriler ve nadir durumlarda Giardia gibi enfeksiyon gibi bozukluklar olabilir. Viral etkenler, çocuklarda görülen ishalin en sık nedenidir. Müshil ve antibiyotik gibi ilaçlar da hem çocuklarda hem de yetişkinlerde ishale neden olabilir. Gıda zehirlenmesi de ishale neden olabilir. İrritabl bağırsak sendromu, genel alerjiler ve gıda alerjileri ve hastalıkları da ishalin diğer nedenlerindendir.

İshalin semptomları her çocukta biraz farklıdır. Mide ekşimesi, şişkinlik veya mide gazlanması, kusma, acil tuvalete gitme hissi, dehidrasyon ve dışkı kaçırma bu semptomlardan bazılarıdır. İshalin semptomları diğer hastalıkların ve problemlerin semptomlarına benzer olabilir. Şiddetli ishal, ciddi ve tehlikeli bir hastalığın belirtisidir ve doğru teşhis ve tedavi için bir uzmana görünmeyi şartlı kılar.  İshalin en büyük sonucu  dehidrasyondur. Dehidrasyon, çocuklarda ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha yaygındır. Dehidrasyon hafif, orta veya şiddetli olabilir. Orta ile şiddetli dehidrasyon, kalp ve akciğerler üzerinde baskı oluşturur. Ağır vakalarda çok tehlikeli ve ciddi bir durum olan şoka neden olur.

Bebeğinizin dışkısında kan görürseniz veya bebeğiniz yemek yemeyi veya içmeyi reddederse-bebeklerde birkaç saatten fazla ve çocuklarda 8 saatten fazla-,  orta ve şiddetli dehidratasyon yaşanırsa,  şiddetli karın ağrınız varsa,   bebeğinizin  davranışlarında letrarji veya tepkilerinin azalması gibi değişiklikler görüyorsanız hemen bir doktora baş vurun. 

Doktor önce çocuğun semptomlarını ve tıbbi geçmişini sorar, ardından çocuğu fiziksel olarak muayene eder. Çocuğun; kan, idrar ve dışkı testleri yaptırması gerekebilir. Gastrointestinal sistemdeki yapısal sorunları kontrol etmek için karın röntgenleri çektirilebilir veya belirli yiyeceklere karşı alerji veya intolerans olup olmadığı kontrol edilebilir.  Kalın bağırsağın içi de sigmoidoskopi ile incelenebilir.  Çocuklarda ishal tedavisi, nedene bağlı olarak değişir. Bu durumlarda doktor, hastalığın nedenine göre uygun tedavi yöntemleri sunar.

Ellerinizi düzenli olarak yıkamak bakteriyel enfeksiyonların yayılmasını önler. Rotavirüs ile enfeksiyonu önlemek için rotavirüs aşısı verilebilir. Doktorunuza çocuğunuz için doğru aşıları da sormalısınız. Seyahat ederken bebeğinizin yediği ve içtiği her şeyin sağlıklı olduğundan emin olun. Seyahat sırasında  yeme ve içme konusunda sağlık tavsiyelerine titiz bir şekilde ağlı kalın.  Bu tavsiyelere uymak çocuklarda ishali önlemede etkilidir. Bu çerçevede içmek veya diş fırçalamak için uygunsuz içme suyu kullanmayın, musluk suyundan yapılmamış buz kullanmayın, pastörize edilmemiş süt kullanmayın, yıkanmamış meyve ve sebzeleri kullanmayın, yeterince pişirilmemiş kırmızı et veya balık kullanmayın ve sokak tezgahlarında ve yol kenarında pişirilen yemekleri almayın. 

Sp9 

Birçok kadın hamileliğin farklı aşamalarında yemek yedikten saatler sonra ishal veya sulu dışkı sorunu yaşar. Hamilelik sırasında ishal veya kabızlığın bebeğin düşmesine neden olduğuna dair yaygın bir yanılgı vardır, ancak gerçek şu ki, özellikle gebeliğin ilk üç ayında böyle bir sorun oldukça normaldir. Bazı kadınlar da doğum yapmadan önce ishal olur. Hamilelik sırasında vücutta yeterince su olması çok önemlidir ve ishal vücudun hızla susuz kalmasına ve elektrolit dengesizliğine neden olur. Vücut susuz kaldığında, doğum sancılarına benzer bir ağrı oluşur, bu nedenle hamilelik sırasında birçok hasta intravenöz sıvılarla tedavi edilir. İshal kontrol edilemez hale gelirse ve anne düşük enerji ve karın ağrısı hissederse bir doktora görünmesi şarttır. 

İshal; kusma ve mide bulantısı  ve aşerme ile beraber gebeliğin ilk belirtilerinden biridir. Bu durum, özellikle östrojen, progesteron ve HCG gibi hormon seviyelerinin artmasından kaynaklanır. Ancak bazen ishal ciddi ve ölümcül olabilir. Günde üç defadan fazla ishaliniz varsa su vücudunuza ulaşmalı ve dehidrasyonu telafi etmelisiniz. Bu bir acil durumdur ve siz hemen doktora baş vurmalısınız. 

Doğum öncesi vitaminlerdeki demir, gıda zehirlenmesi,belirli bakteri veya virüslerin neden olduğu mide gribi , iltihaplı bağırsak hastalığı ve irritabl bağırsak sendromu -kronik ishal- gibi  sindirim sorunları, ishalin nedenlerinden bazılarıdır. Yukarıda belirtilen yaygın ve etkenlerin yanı sıra viral veya bakteriyel enfeksiyonlar-Listeria, grup B streptokoklar- ayrıca  rahim dışı gebelik, ağrılı ishalin bir başka olası nedenidir. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında böyle bir durum yaşanabilir. 

Kadınlarda gebeliğin son üç ayında da ishal yaşanabilir. Bu ishal bir doğum belirtisidir ve doğumdan birkaç hafta önce ortaya çıkabilir, ancak bebeğin hemen doğacağı anlamına gelmez, sadece vücudun yakın gelecekte doğuma hazırlandığının bir işaretidir. Hamilelik döneminde demir yönünden zengin vitamin, ilaç ve takviye tüketimine bağlı olarak yeşil maddelerin tüketimi artmakta ve bu da dışkının yeşil renginin nedenlerinden biri olabilir. Bu rahatsızlığı olan gebeler önceki günlerde yedikleri yiyecekleri hatırlamalı. Böylece geçen günlerde bağırsak hareketlenmesine neden olan herhangi dışkıyı yeşilleştiren besin maddesi almamışlarsa bir doktora görünmelidir.

Hamilelikte ishalin birkaç nedeni vardır. Ancak bir yere kadar engellenebilir. Sindirimi zor olduğu için yağlı ve baharatlı yiyeceklerden kaçının. Laktoz intoleransınız varsa, süt tüketiminizi azaltın ve bunun yerine diğer kalsiyum kaynaklarını kullanın. Sindirim sistemine zarar verebileceğinden yüksek şekerli içeceklerden kaçının. Kahve, çay, üzüm suyu ve enerji içecekleri tüketmeyin.

Yolculuk ishali seyahat sırasında ortaya çıkar. Yolculuk ishali, dışkı ile kirlenmiş  su veya yiyecek tüketmekten kaynaklanır. Genel olarak, hamilelik sırasında ishal olmak istemiyorsanız satıcılardan yiyecek almayın. Musluk suyu dışı suyu, fırçalamak için bile kullanmayınız. Hijyene dikkat edilmeyen yerlere gitmeyin. Kabukları ile yenmesi gereken meyveleri tüketmeyin.