Her bölümde bir ülkenin Ramazan etkinliklerini anlattığımız bugünkü sohbetimizde Pakistan’da bu ayla ilgili gelenek ve görenekleri ele almak istiyoruz.

Resmi adı Pakistan İslam Cumhuriyeti olan Pakistan Güney Asya bölgesinde yer alan bir ülkedir. Pakistan’ın resmi dini İslam ve nüfusu 230 milyon kadardır. Pakistan halkı oldukça İslam dini ve geleneklerine bağlı bir millettir ve her yıl Ramazan ayını büyük bir coşku ile karşılar.

Bu ülkede Ramazan ayının hilalini rasat etmek, Pakistan halkının en mutlu ve en değerli anlarından biri sayılır.

Dünyanın ikinci büyük İslam ülkesi olan Pakistan’da dini bayram günleri ve mübarek Ramazan ayının belirlenmesi için kurulan ay hilali rasat komitesi her yıl Ramazan ayı öncesi ay hilalini rasat ettikten sonra bu mübarek ayın başladığını ilan ediyor. bu açıklamanın üzerine Pakistan halkı büyük bir mutluluk ve manevi sevinç yaşıyor. Ramazan bayramının başladığı ilan edildikten sonra yaklaşık 200 milyon Pakistanlı büyük bir coşku ile Ramazan ayını karşılıyor.

Başkent İslamabad’da yaşayan Pakistan'lı genç Behram Han, Pakistan’da Ramazan ayı başlarken Pakistan halkı kendiliğinden camilere ve hüseyniyelere akın ederek bu kutsal mekanlara temizlik yaptığını ve süslediğini belirtiyor.

Pakistan’da camiler mübarek Ramazan ayında ayrı bir coşku ve sevince şahit oluyor. İnsanlar camilerde düzenlenen Kur'an'ı Kerim tilaveti ve dua etkinliklerine katılarak yüce Allah ile manevi bağlarını daha da pekiştirmeye ve uhrevi sonsuz sevap ve mükafatlardan yararlanmaya çalışıyor.

Pakistan’da mübarek Ramazan ayında müstehap namazların kılınması, Kur'an'ı Kerim tilaveti ve diğer bazı dini etkinlikler oldukça yaygındır. Pakistan’ın Müslüman halkı hangi mezhebe veya etnik gruba mensup olursa olsun, mübarek Ramazan ayında gönlünü Kur'an'ı Kerim’e verir ve semavi kitaptan dünyevi ve uhrevi durumlarını iyileştirmekte yararlanır. Pakistanlı erkekler özellikle bu ayda namazını camilerde cemaat şeklinde kılmaya ve ardından toplu halde kurulan iftar sofralarına katılmaya çalışır kadınlar ise günlük beş vakit namazını evde ve bireysel olarak kılar.

Pakistan’ın başkenti İslamabad’da iftar vaktine saatler kala halkın iftar sofrası için alış veriş telaşı görmeye değer bir manzaradır. Bu manzaraya Pakistan’ın Keraçi, Lahur ve diğer büyük kentlerinde de şahit olmak mümkün. Bu manzarada, iftar vaktine yirmi otuz dakika kaldığı bir sırada genellikle caddelerde seyir halında olan araçların trafik akışı durma noktasına geldiği halde iftar vakti olunca birden tüm caddelerin boşaldığı ve herkes iftar sofrasına oturduğu bir tablo karşımıza çıkar.

Pakistan’da Ramazan ayında resmi çalışma saatleri de değişir. Bu mübarek aydı bankalar ve devlet kurumları genellikle sabah saat sekizden önce açılır ve öğleden sonra saat 15 sularında kapanır. Yine aynı şekilde çarşı pazarda da dükkanlar ve iş yerleri genellikle geç açılır ve iftar vakti ve akşam namazından önce kapanır, fakat iftardan sonra gece yarısına kadar yeniden açılır. Bundan başka gıda maddeleri satan marketler ve hatta restoranlar sahura kadar açıktır ve bazı insanlar sahurda bu restoranlara gider. Ancak bu restoranlar ve benzeri yemek sunan mekanlar gün boyunca kapalıdır; gerçi bazı marketler gelen yolculara yiyecek satmak üzere açıktır. Buna rağmen Pakistan’da dışarıda yiyecek tüketmek yasaktır. Gerçi bu konuda ceza uygulamak gibi bir durum söz konusu değildir, fakat insanlar kendi aralarında ve oruç tutan insanlara saygı göstermek için bu kurala uymaktadır.

Pakistan’da mübarek Ramazan ayında sıla-i rahim geleneği ve komşuları iftar sofrasına davet etmek de oldukça yaygın bir adettir. Pakistanlı erkekler Ramazan ayı arifesinde tesbih ve takke satın alır. Pakistan halkı Ramazan ayında sokaklarda ve caddelerde iftar sofrası kurarak oruçlu insanları ağırlar. Zira bu insanlara göre evde iftar sofrasından ziyade sokakta veya camide kurulan iftar sofrası daha bereketli olur ve oruç tutan herkes ve hatta başka dinlere mensup olan insanlar da bu sofradan yararlanabilir. Pakistanlı kadınlar da iftar sofrasına özel önem verir ve ay boyunca ailelerinin sevdiği yemekleri yapmakla uğraşır.

Pakistan’da iftar sofrası dünyanın diğer yörelerinde kurulan iftar sofrasından farklıdır ve geleneksel yiyeceklerle doldurulur. Yine Pakistan’da havaların genellikle sıcak olması yüzünden iftar sofrasına çeşitli meyvelerin yanı sıra soğuk şerbetler yerleştirilir. Pakistanlı kadınlar herkes için ayrı ayrı servis edilen ve pirinçten yapılan özel yemekleri çeşitli meyvelerle süsleyerek servis eder. Yine Pakistan’da bazı insanlar iftar yemeğine biraz tuzla başlamayı tercih eder.

Pakistan’da kadınlar biraz önce de belirtildiği üzere bu kutsal aya özel yemekler yapar ve iftar sofrasına koyar. Pakistan’da Ramazan ayına özel tatlıları yapmak da yaygın bir gelenektir ve çarşı pazarda “Kehelce Pehni” adı ile anılan özel bir tatlı çeşidi satılır. Bu tatlı Ramazan ayı ve iftar sofrasının simgesi sayılır.

Pakistan’ın bir başka ünlü yemeği ve iftar sofrasında yer alan yemeklerinden biri “Pakure” adlı yemektir.

Pakistan’da oruç tutan insanların enerji kazanmaları için hazırlanan besin maddelerine limon ve gül suyu ile yapılan şerbeti ve çeşitli kızartmaları örnek vermek mümkün. Bu içecekler ve yiyecekler en çok iftar için hazırlanır, fakat sahur öğünü için yine Pakistan’ın ünlü yiyecekleri ve içecekleri olan Parana, yeşil çay, helva, yoğurt gibi yiyecekler tedarik görülür.

Pakistan halkının Ramazan ayında camilere akın etmesi de görmeye değer bir manzaradır. Camiler gece gündüz aralıksız namaz kılan insanlara açıktır. Pakistan halkı diğer ülkelerde Müslümanların yaptığı gibi bu bereketli ve faziletli ayda camilere ve dini mekanlara ve türbelere akın eder ve cemaat namazına ve Kur'an'ı Kerim tilavet celselerine katılarak imamların Ramazan ayı ile ilgili hutbelerine ve vaazlarına kulak verir. Pakistan camileri özellikle Kadir geceleri ve İmam Ali’nin -s- şehadet günlerinde cemaatle dolup taşıyor.

Pakistan’da mübarek Ramazan ayının en görkemli günleri, ilahi ziyafetin sonuna yaklaşıldığı ayın son günleridir. Yine Ramazan bayramı Müslüman Pakistan halkının da en büyük bayramıdır.

Pakistan’da Şevval ayının hilali rasat edilerek Ramazan ayının sonu ilan edildiğinde “Çand Rat” adında yapılan şenlikler başlar.

Pakistan’da son iftardan sonra kadınlar ve genç kızlar gruplar halinde yerel çarşılara akın ederek rengarenk bilezikleri satın alır ve ardından ellerine ve ayaklarına kına yakar. Satıcılar bu çerçevede dükkanlarını süsleyerek sabaha kadar satış yapmaya devam eder. Bazı kadınlar ise kuyumculara yakın yerlerde tezgah kurarak müşteri kazanmaya ve kına ile çizdikleri motiflerle para kazanmaya çalışır.

Pakistan’da kınaya “Mehendi” denir. Bayram arifesinde çarşılara Çand Rat şenliği dolayısıyla büyük coşku hakim olur ve herkes Ramazan bayramını sabırsızlıkla beklemeye başlar.

Mübarek Ramazan ayının sonunda Pakistan halkı Şevval ayının ilk gününde bayram namazı için saf tutar ve ardından yeni elbiseleri ile eş dost ziyaretine başlar. Ramazan bayramı Pakistanlı Müslümanların en önemli bayramlarından biridir. Bu bayramda sıla-i rahim ve yakınları ziyaret etme geleneği oldukça yaygındır ve ev sahibi konuklarını meyve ve tatlı ile ağırlar. Pakistanlı kadınlar tatlandırılmış hurma adı ile anılan bu güne özel bir tatlı hazırlar.

Yine bayram günü çocuklara bayramlık verilir ve Ramazan bayramı namazı tüm camilerde düzenlenir.

Pakistan’da mübarek Ramazan ayın özel gelenek ve görenekler en iyi şekilde yerine getirilir. Bu ayda STK’lar ve iş adamları camilerde ve caddelerde iftar sofrası kurar. Yine bu ülkede bazı yoksul semtlerde insanların arasında pilav ve etten yapılan ve “Beryani” adı verilen bir çeşit yemek ekmekle beraber dağıtılır.

Pakistan’da Ramazan bayramı üç gündür ve bu ülkede resmi tatil günleridir. Bu yüzden Pakistan’da Ramazan bayramı tatilinde seyahatlerin sayısında büyük artış kaydedilir. Bayram günü çarşı pazar, her yerde Pakistan’ın geleneksel besteleri çalınır ve insanların bir ay ihlasla kulluk etmelerinin sonunda mutluluğunu yansıtır.