İlahi İslam dininin, yaşamın tüm boyutlarında, sağlık ve tıbbın genel kuralları konusunda güvenilir direktifleri vardır. Bugünkü sohbetimizin devamında bu kurallardan bazılarını sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Temizlik aslında sağlığın korunması anlamındadır ve terim olarak, kişi veya toplumun sağlığı ve gücünü arttıracak ve iyileştirecek bir takım faaliyetler ve girişimlere denir. Bu faaliyetler, birey ve toplumun sağlığını korumaya yardımcı olan tüm yöntemler ve bilimleri kapsıyor. Kur'an-ı Kerim’de bu faaliyetler için “teyyibat” ve “taharet” ile türevleri kullanılmıştır.

Yegane Allah’ın kusursuz yaratılışı ile, tevhid, hayır severlik, kötülüklerden nefret etmek gibi sıfatları insanın fıtratında bulunuyor. Nitekim Rum suresinin 30. Ayetinde şöyle buyuruyor:

Artık hanif olarak kendini (vechini) dîn için ikame et, Allah’ın hanif fıtratıyla ki; Allah, insanları onun üzerine (hanif fıtratıyla) yaratmıştır. Allah’ın yaratmasında değişme olmaz. …

İslam insanın yaşamı boyunca güvenilir bir kılavuz olduğu için tıp ve temizlik konularında genel ilkeler hakkında bazı emirler içerir. Kur'an-ı Kerim bazı işleri haram, bazılarını mübah ve bazılarını da helal kılmıştır. Hiç şüphesiz tüm bu uyarılar, kendine has hikmetler ve insanın fiziki ve ruhsal özellikleri nedeni ile açıklanmıştır. Kur'an-ı Kerim’de haram kılınan her şey, şüphesiz halk için maddi ve manevi zararları vardır, diğer yandan da helal veya mübah sayılanlar ise insanın fiziki ve ruhsal sağlığını olumlu yönde etkilemekte.

Bu yüzden İslam kuralları insan fıtratına uygun olarak belirlenmiştir ve helal ve haramlar hakkındaki kurallara uymak ise insanın yararına olacaktır. İmam Muhammed Bagır –as- bu bağlamda şöyle buyuruyor: “İslam’i tealimde temizlik ve beslenme hakkında gördüklerimizin tümü, bu özelliğe sahip; zira insan yaşamının sürmesi için, sağlık bir fıtri ihtiyaç ve garantörü olduğu nedeni ile İslam kötülükleri haram, temizlikleri helal kılarak, ılımlı olma kuralına uymayı tavsiye ederek, bu hedefe ulaşma yolunu hazırlamıştır.

Kur'an-ı Kerim kendisini izleyenlere, temiz bir ortam, bireysel ve sosyal hijyen ve temizlik konusunda güvenilir bir çevrede yaşamalarını tavsiye ediyor. Yüce Allah da Mudessir suresinin 4.ayetinde “Ve elbiseni artık (onu) temiz tut.” diye buyurarak, ümmeti kendi dinine davet etmeyi belirtiyor. Üstelik temiz olanları da Bakara suresinin 222. ayetinin bir bölümünde şöyle övüyor: … Muhakkak ki Allah, tevvabin olanları (tövbe edenleri) sever ve temizlenenleri sever.

Ayrıca Kur'an-ı Kerim’de suyun temizlikteki rolüne işaretle Furkan suresinin 4.ayetinde şöyle buyuruyor:

Ve rüzgârı, müjdeleyici olarak rahmetinin önünde gönderen, O’dur. Ve Biz, semadan tertemiz su indirdik.

Aslında İslam’ın her farz ve müstahap namazdan önce abdest alma veya farz ve müstahap gusül üzerindeki vurgusu, İslam öğretilerinde temizlik ve hijyene verdiği önemi gösteriyor. Abdest ve gusül sırasında suyun cilde temas etmesi farzdır, bu da vücut temizliğine verilen önemi gösteriyor. Nitekim yüce Allah Maide suresinin 6.ayetinde şöyle buyuruyor: … Allah size güçlük çıkarmak istemez, sizi temizlemek ve sizin üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister. Umulur ki böylece siz şükredersiniz.

İslam’da temizlik ve hijyen kuralları çok özel bir zarafetle, üstelik insanın doğa ve fıtratına uygun bir şekilde beyan edilmiştir. Temizliği dinin kalbine yerleştirmek belki de yüce Allan’ın insanların fıtratına temizlikleri sevme, ister ruhsal ister fiziki pisliklerden nefret etmeyi bahşetmesi içindir. Dini öğretilerde gündemde olan tavsiyeler de bu fıtri emirlerin göstergesidir.

İslam’da her durum, insanın yaratılış hedefi ve felsefesine uygun olarak belirlenmiştir, zira yaratılış boşuna değildir. Herkes ilahi görevlerde birbiri ve islami topluma karşı sorumludurlar. Emr-i maruf ve nehy-i münkerin bir bölümü, birey ve toplumun sağlığı ile ilgili işleri kapsıyor; bu yüzden sağlık ve temizlik, hastalıkların tanınması ve kontrol edilmesi, halka eğitim verilmesi ise insanların ölümünü önlemek ve sağlıklı yaşamaları için en azından bazı bireylerin görevidir.

İslami toplumun maslahatına riayet etmek tüm alanlarda tüm Müslümanların görevidir. Can, mal ve sosyal güvenliği ve toplumun sağlığını sağlamak Müslümanların en önemli maslahatlarındandır ve genel refah, huzur ve gelişmenin yaşanmasında önemli derecede etkilidir. Bu bakış açısına göre gerektiği yerde sağlık işlerinde yatırım yapmak gerekir. En verimli ve belki de en az masraflı yatırım ise genel sağlık ve bu alandaki bilgilendirme konusundaki yatırımdır. Bu da ancak dini ve siyasi zaruri konuların yanısıra, sağlık temel ilkeleri hakkında bilgi sahibi olmakla gerçekleşir.

Yüce İslam dinimiz temizliği yaşamın temel unsurları arasında görmüş ve Resulullah’ın –saa- ifadesiyle “Temizlik İmanın yarısı” olarak ifade edilmiştir. Ayrıca ibadetlerde yine temizlik şartı aranmıştır, nitekim namazın temel şartlarından ilki insan vücudu ve kılınacak yerin temizliği ve abdest almasıdır.

İslami öğretilerde sağlığın korunması için temel ilkelerden biri ise ağız ve diş sağlığıdır.  Sindirim sisteminin evveli olan ağzımız temiz tutulduğu ve dişlerimizin sağlığı korunduğu müddetçe vücudumuzun da sağlığı korunmuş olacağı unutulmamalıdır. Nitekim Sevgili Peygamberimiz –saa- ağız ve diş sağlığı için her daim misvak kullanmış ve Ümmetine misvak kullanmayı emretmiştir.

Fiziki temizliğimizin yanı sıra yaşadığımız evlerin ve çalıştığımız işyerlerinin temiz tutulması, insanların gelip geçtiği yerlere, çarşı ve pazarlara, sokaklara çöplerin gelişi güzel atılmaması ve çevrenin kirletilmemesi sevgili Peygamberimizin emridir.

Sağlığı korumanın temel kıstaslardan biri de hastalığa düşmemizi kolaylaştırıcı zararlı şeylerden uzak durmaktır. Yüce Dinimiz de sağlığa zararlı olacak şeyleri haram kılmış ve bunlardan uzak durmamız için bizlere tavsiyede bulunmuştur.

Günümüzde sağlık hizmetleri sunan doktorlar ve bu alandaki diğer çalışanların hizmetleri, insani toplumun ilk ihtiyaçlarındandır. İslam dini de toplumunun sağlığı ve beslenmesinin sağlanması için birçok temel ilke ve tealime sahiptir. Bu ilkelere uymak ise bireyler ve dolayısı ile toplumun sağlığını garantiler.