Pars Today

Bugün sizlerle zengin besin değeri olan gıda maddelerinden hurma hakkında konuşacağız.

Bilindiği üzere hurma zengin besin değerlerinden biri olmanın yanı sıra hem uygun bir yiyecek ve hem etkin bir ilaçtır; Kur'an-ı Kerim’in birçok ayetinde hurmaya değinmesi, aslında bu gıda maddesinin önemi ve zengin besin değerini gösteriyor.

Vücut sağlığına olan katkılarıyla bilinen hurma, içeriğindeki 16 farklı mineral ve vitaminler sayesinde birçok hastalığa karşı etkili bir koruma sağlamaktadır. “Hayat ağacı” olarak nitelendirilen hurma ağacı Hadis-i Şeriflere ve ayetlere konu olmuştur.

Hurma, palmiyegiller familyasından dekoratif yapraklı bir palmiye türüdür. Palmiyeler gibi tropikal, ılıman ve çöl ikliminin görüldüğü yerlerde yetişir. Meyveleri ağaçta salkım şeklinde dururken, ağacın yüksekliği ise 10 ile 20 metreye ulaşıyor ve ortalama ömrü ise 100 ila 200 yıldır.

Hurma ağacının ekimi ve yetiştirilmesi bundan 6 ila 8000 yıl önce Mezopotamya'da başladığı tahmin ediliyor. Muhtemelen o dönemde başka hiç bir yerde hiç bir ağaç meyvesi ekilmiyormuş. Belki de bu yüzden hurma her zaman insanlık uygarlığı ile birlikte olmuştur. Mısırlılar hurmaya saygı duyarken bir dönem Iraklılar ona taparlarmış. Hz. Süleyman'ın binalarından olan Heykel duvarında hurmadan görüntüler varmış. Ayrıca Hammurabi'nin yasalarında da hurma ağacının ekim tarzı ve bakımı ile ilgili hükümler bulunuyormuş. Keldaniler hurmayı Hayat Ağacı bilirken eski Yunan uygarlığında, hurma zafer nişanesiydi. Günümüzde ise hurmanın her geçen gün keşfedilen faydası nedeni ile 1987 yılında FAO, Bağdat'ta hurma ağacı araştırma ve geliştirme Kurumunu kurdu.

Kur'an-ı Kerim’de hurmaya diğer meyvelere nazaran daha çok önem verilmiştir, nitekim en az 20 kez hurma ağacından söz edilmiştir. Meryem Suresi'nin 23 ila 25. Ayetlerinde şöyle buyuruyor: Doğum sancısı onu, bir hurma ağacının gövdesine (sığınmaya) mecbur etti. “Keşke ben bundan önce ölseydim, unutularak unutulmuşların (arasına karışsaydım).” dedi. O zaman onun (Hz. Meryem’in) alt yanından, ona “mahzun olma (üzülme)” diye bir nida (geldi): “Rabbin, senin alt yanından bir su yolu kıldı (oluşturdu).” Ve hurma ağacının gövdesini üzerine silkele. Taze hurmalar senin üzerine düşsün, (orada) toplansın.

Kâf suresinin 9 ila 11. Ayetlerinde de şöyle okuyoruz: Gökten de bereketli bir su indirip onunla kullar için rızık olarak bahçeler ve biçilecek taneler (ekinler), birbirine girmiş kat kat tomurcukları olan yüksek hurma ağaçları bitirdik ve böylece onunla ölü bir beldeye hayat verdik. İşte (dirilip kabirlerden) çıkış da böyledir.

Günümüz tıp bilim dalı hurmanın bazı İslami rivayetlerde geçen yararlarının birçoğunun ispatlamıştır. Uzmanlar hurmada bulunan mineraller ve özellikle bol Demir nedeniyle lohusalık döneminin kolaylıkla aşılması ayrıca anne sütü ile çocuğa aktarılması için önemle tavsiye ediyorlar.

Oksitosin, doğumda kas kasılmasını uyaran bir hormondur. Modern tıpta doğumu kolaylaştırıcı ilaç olarak kullanılır. Hurmada bolca oksitosin bulunur ve bu hormon doğumdan sonra süt salınımını da uyardığından emziren annelerin süt salgısını arttırmaları için hurma yemeleri son derece uygundur. 

Hurmanın içerdiği şeker çok çabuk emildiği için hızlı bir şekilde enerjiye dönüşüyor Bu da Annenin doğum sırasında ağrı eşiğini yükseltilir. Azı İslami rivayetlerde Hamileliğin son aylarında hurma tüketilmesi tavsiye edilmiştir. 

Nitekim Resulullah –saa- "Kadınlarınıza lohusa döne­minde hurma yediriniz. Kim lohusalığında hurma yerse onun çocuğu akıllı ve başlı olur. Çünkü hurma Hz. Meryem'in lohusalığındaki yiyeceği idi. Şayet (lohusa için) hurmadan daha iyi bir yiyecek olsa idi yüce Allah onu Meryem'e ikram ederdi." buyurarak hurmanın önemini belirtmişlerdir.

Yine Emir-ül müminin hz.ali -as- şöyle buyuruyor: hurma yiyin zira hurma her derde devadır (Baharul envar cilt 66)

İmam Muhammed Bakır -as- da kadınların hurmada bulduğu şifayı hiçbir şeyde bulamayacağını zia yüce Allah’ın da hz. Meryem’e –sa- lohusalık döneminde hurma verdiğini buyuruyor. (Mecme-ul Beyan cilt 3 sayfa 511)

Yüksek besin değeri olan hurma bolca Karbonhidrat, Protein, lif, A,B1, B2, B3, B6 vitaminleri, B9 (Folik Asit), C vitamini, Kalsiyum, Demir, Fosfor, Sodyum, Potasyum ve Magnezyum içerir. Her 100 gram hurma 157 ile 383 kaloriye sahiptir.

Günümüzde İnsan vücudunda Magnezyum eksikliğinin kanser hastalığına yakalanma ortamını hazırladığı ispatlanmıştır. Bu yüzden hurma bolca içerdiği magnezyum nedeniyle kansere karşı önemli bir besin maddesi sayılıyor.

Hurmalarda yüksek oranda lif bulunur. (Yüzde 6,5-18). Büyük oranda hurmayla beslenen bedevi Araplarda kanser ve kalp hastalıkları riskinin düşük olduğu ortaya çıktı. Araştırmalar yüksek lifli yiyeceklerle beslenmenin kolon, göğüs ve rahim kanseri olasılığını düşürdüğünü gösterdi.

Hurma, betakaroten açısından da son derece zengindir. Hurmalar, bağırsakta bir Vitamin A türü olan Retinal'e dönüşen 15,6 mg Beta-karoten içerir. Yakın zamanlarda yapılan bir araştırma Beta-karoten'in uzun süreli kullanımı hafıza kaybı gibi önleyici faydalar sağlayabileceğini ortaya koymuştur.

 Betakarotenin ayrıca hücrelere saldıran molekülleri kontrol altına alarak, kanseri önleyici özelliği vardır.

Çok aç olan insanların hurma yenmesi önemle tavsiye ediliyor. Zira yararlı olmanın yanı sıra çabuk sindiriliyor ve insanın ihtiyacı olan enerjiyi en kısa zamanda kazandırıyor. İslami rivayetlerde de özellikle mübarek Ramazan ayında orucun hurma ile açılması tavsiye ediliyor. Hurma içerdiği glikoz ve früktoz nedeni ile kandaki şekeri hızla dengelediği için iftarda insana gereken enerjiyi vermenin yanısıra doygunluk hissi kazanmasını sağlarken, açlık hissini bastırmak için tıka basa yemek yemeyi engelliyor.

Hurma, çağın hastalığı damar sertliği ve kolesterolü yok eder. Kan damarlarını yumuşatıcı etkisi vardır. Özellikle Arap ülkelerinde yaşayanların hurmadan dolayı kolesterole, kalp damar hastalığına ve kanser hastalığına yakalanma oranlarının çok düşük olduğu tecrübe ve bilimsel araştırmalarla ispatlanmıştır.

A vitamini ihtiva ettiğinden hurma yiyenlerde özellikle gece körlüğü ve diğer göz zafiyetleri olmaz. Hurmada bulunan kalsiyum ve fosfat, iskelet oluşumu ve vücudun kemik yapısının dengelenmesi için çok önemli elementlerdir. Bilim adamları hurmanın stres ve gerginliği giderici etkisine de dikkat çekmektedirler. Berkeley Üniversitesi uzmanlarının yaptığı araştırmalar, sinirleri güçlendiren B6 vitamininin ve kasların çalışmasında önemli rol oynayan magnezyum mineralinin hurmada yüksek miktarda bulunduğunu ortaya koymuştur. Hurma B1 ve B2 vitaminleri ihtiva ettiği için karaciğeri güçlendirir, sinir sisteminin sağlıklı olmasını kolaylaştırır ve dinlendirici etki yapar.

Hurmanın içerdiği demir, kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin sentezini kontrol eder ve bu da hamilelikte kansızlığın engellenmesini ve bebeğin gelişimi için hayati önem taşıyan kandaki alyuvarlar dengesinin uygun hale gelmesini sağlar. Bilindiği gibi alyuvarlar kanda oksijen ve karbondioksiti taşıyarak hücrelerin canlılığını sürdürmesinde rol oynarlar. Çok fazla demir içermesi sebebiyle, bir insan günde 15 tane hurma yiyerek vücudunun demir ihtiyacını karşılayabilir ve demir eksikliğinden kaynaklanan rahatsızlıklardan korunmuş olur.

Hurma, insan vücudunun sağlıklı ve zinde kalabilmesi için hayati önem taşıyan 10'dan fazla element içermektedir. Bu nedenle günümüzde bilim adamları, insanın sadece hurma ve suyla yıllarca yaşayabileceğini belirtmektedirler. Bu konuda tanınmış tarım bilim uzmanlardan biri olan V. H. W. Dowson ise, bir hurma ve bir bardak sütün bir insanın günlük besin ihtiyacını karşılamaya yeteceğini söylemektedir.

Tüm bu özelliklere ilaveten hurma ağacı çevre dostudur. Ormanların azalması ve nüfusun artması, odun yerine kullanılabilecek bitki lifleri gibi alternatiflere yöneltiyor. 2008'de İranlı araştırmacılar preslenmiş hurma palmiyesinden yapılan ağaçların genel kullanım için uygun olacak kadar sağlam olduğunu ortaya koydu.