Қозоғистонда ИШИД террористик гуруҳининг бузғинчи фаолиятлари давом этмоқда
Турли мамлакатлар, жумладан Қозоғистонда коронавирус эпидемиясининг вужудга келиши ва ушбу мамлакатдаги халқнинг кенг кўламда эътироз қилишлари билан бирга Марказий Осиёда ИШИД террористик гуруҳининг фаолияти ортиб боришига имконият тўғдирмоқда.
Қозоғистон расмийлари бу масала бўйича Қозоғистон пойтахти Нурсултон шаҳрида бомба урнатиш учун ИШИД террористик гуруҳига тегишли омилларнинг фитна-найранглари бартараф этилгани ҳақида хабар беришди. Қозоғистон миллий хавфсизлик қўмитасининг расмийлари 27 март куни мамлакатнинг пойтахтида ИШИД террористик гуруҳининг унсурларидан бири бомба урнатишни режалаштиргани айблови билан қўлга олинди,-дея эълон қилишди.
Қозоғистон Марказий Осиёнинг кенг мамлакати сифатида, террористик жараёнлар фаолият олиб бориши учун ушбу минтақада имконияти катта бўлган республика ҳисобланади. Ироқ ва Сурияда ИШИД террористик гуруҳининг мағлубиятга учраганидан кейин Қозоғистон ИШИД террористик ва такфирий жараён билан ҳамкорлик қилиш учун Марказий Осиёда алдалганлар сони бўйича энг кўп мизонни ўзига ихтисос бергани маълум бўлганди.
Қозоғистонда собиқаси бўлмаган тарзда инфлияция, ишсизлик ва қашшоқликнинг кенгайиши ҳамда мамлакат халқининг маъиший яшаш тарзининг мушкулотлари Қозоғистон фуқароларининг ўз оилаларининг эҳтиёжларини таминлаш ва касбу-кор топиш мақсади билан Россия ва Украинага сафар қилишлари сабабига айланган. Мазҳабий қарашлар сабабли алданилган қазоқ фуқаролари ҳам террористик гуруҳларга қўшилишлари сабабига айланган. Экспертлар салафий фирқаларни Қозоғистонда ифротгарчилик шаклланишининг имкониятини вужудга келтирган деб талқин этишади.
Қозоғистоннинг сиёсий ишлар бўйича эксперти Аскар Собедин бу ҳақда давлат салафий гуруҳларнинг фаолияти ва уларнинг идеялари Қозоғистонда кенгайишига монеа яратиши керак. Айниқса, Қозоғистонда террористик сайъ-ҳаракат олиб бориш айблови билан юзлаб одамлар ҳаёт кечиришмоқдаким, салафийлик фирқасига пайравлик қилишади -деб фирк билдирди.
Қозоғистон хавфсизлик масъулларининг айтишларича, ушбу мамлакатнинг юзлаб фуқаролари Ироқ ва Сурия минтақаларини ИШИД террористик гуруҳи ишғол этган пайтда, ушбу гуруҳга қўшилишди. Маълумотларга кўра, бу шахсларнинг аксарияти ҳозирги кунда Қозоғистонга қайтиб келишган, аммо бу алданилган шахсларга таълим-тарбия бериш ва диний ислоҳотлар киритиш ўрнига ўз ихтиёрларига қуйиб юборилган.
Бироқ, ҳозирги шароитда шуни айтиш лозимки, Марказий Осиё, айниқса Қозоғистонда ИШИД террористик гуруҳининг фаолияти кенгайиши шундан далолат берадиким, бу террористик гуруҳ ва уларнинг ҳомийлари, яъни Америка ва Саъудия Арабистон бошчилигида Форс кўрфазидаги айрим реакцион араб мамлакатлари Россиянинг хавфсизлиги ва Исломий Жумҳуриятнинг шимолий чегараларини янада нотинч қилиш мақсади билан катта стратегияни ишчи дастурларига киритишган. Бу стратегиянинг олдизи узоқ йилларга бориб тарқалади.
Ҳақиқат шундаки, террористик жараёнлар бўҳронли вазъиятда вужудга келишади. Такфирий-террористик жараёнлар одатда жамиятдаги заиф ижтимоий муносабатлар, хавфсизликда бушлик юзага келиши ва собиқаси бўлмаган сиёсий саботсизлик вужудга келитши вақтида ривож-равнақ топади. Бунга қўшимча агар бу жараёнлар молиявий ва қурол-яроқ билан таминлайдиган ҳомийга эга бўлсалар, унда тез суръатда турли минтақаларда кенгайишади. Табиийки, Қозоғистонда бундай шароитдарнинг барачаси мавжуддир.
Бунга қарамай, шуни таъкидлаш жоизки, Қозоғистоннинг 20 миллионлик аҳолисининг 70 фоизини мусулмонлар ташкил этишади. Ифротчи гуруҳлардан келиб чиққан хавф-хаьарлар кенгайиб болришидан хавотирланиши сабабли Қозоғистон давлати 2011 йилдан бошлаб қонун ва қарорларни тасдиқлаш билан бундай таҳдидларнинг олдини олиш учун чора-тадбир кўриб келмоқда. Бу чора-тадбирлар жумласидан Жундул-Халифа номли жараённи ноқонуний жараён деб эълон қилиниши эди.
"Жундул-Халифа" жараёни ёки Халифа қўшуни аслида Қозоғистонда истиқомат қилувчи фуқаролар томонидан ижод этилди. Маълумотларга кўра, бу гуруҳ Ал-Қоида гуруҳи билан яқин алоқада фаолият олиб боради.
Ҳар ҳолда шуни таъкидлаш жоизки, Қозоғистон пойтахтида бомба ўрнатишни баратараф этилишини Нурсултон расмийларига гоҳлантириш бериш маъносида талқитн этиш керак. Ҳақиқатан ҳам, Нурсултон расмийлари мамлакатнинг ички вазъиятини назорат қилиш ва талаб даражасида бўлмаган номуносиб ижтимоий шароитнинг олдини олиш мақсадида мамлакатдаги жамиятнинг мазҳабий, маданий ва ижтимоий инқироз топишига монеа яратиш зимнида, Қозоғистонда ИШИД террористик жараёнларнинг фаолияти ва унга ўхшаш ташкилотларнинг сайъ-ҳаракатига монеа ижод этиш учун жиддийроқ чора-тадбир кўришлари керак эди.
