Тамрудий довони

Эрон жануби-ғарбидаги Коҳгилуя ва Боер Аҳмад вилояти Эроннинг тўрт фасл диёри сифатида машҳур бўлган гўзал вилоятларидан биридир. Вилоятда бир нечта табиий диққатга сазовор жойлар мавжуд. Уларнинг энг гўзалларидан бири Ясуждаги Тамрудий довони бўлиб, у Коҳгилуе ва Боер-Аҳмад вилояти тоғлари оралиғида жойлашган.

Тамрудий довонидан текис текисликлари ва тоғ довонлари билан ушбу вилоятининг маркази Ясужгача бўлган тор масофа минтақанинг юзлаб гўзал диққатга сазовор жойларидан биридир. Бу алпинизм, сув спорти ва тоғ спортига қизиқувчилар учун ажойиб жой бўлиши мумкин. Табиий диққатга сазовор жой бўлишидан ташқари, бу ҳудуд тарихий аҳамиятга ҳам эга. Бу гўзал табиатнинг ажойиб гўзалликлари ҳақида кўпроқ маълумотга эга бўлиш учун бизни кузатиб боринг.

Тамрудий довони - Ясуж шаҳридан 50 км ғарбда ва шу номдаги қишлоқ яқинида жойлашган табиий ва айни пайтда беғубор диққатга сазовор жойлардан бири. Тамрудий довони қишлоғининг баландлиги денгиз сатҳидан 1400 метр баландликда. Мўътадил ва нам иқлим таъсирида баҳор ва ёзда унинг иқлими ёқимли ва қишда совуқ. Бу довоннинг бундай ном билан аталишининг сабаби бу ҳудудда Боер Аҳмад қабилаларидан бири бўлмиш Тамрудий қабиласининг мавжудлиги билан боғлиқ.

Бу саёҳатнинг диққатга сазовор жойлари унинг қия текислигидан ўтган йўлидан бошланади ва тоғ довонларигача давом этади. Йўлнинг икки томонида арпабодиённи эслатувчи “Жашир” деган ўсимлик ўсиб чиққан. Унда қуёш нури ажойиб кўриниш ҳосил қилади. Бир оз нарироқда эман ўрмонлари бўйлаб сизни олиб борадиган ва табиатнинг бошқа қирраларини кўрсатадиган айланма йўл бор. Балки омад сизга кулиб боқар ва худди шу тарзда сизнинг кўзларингиз эман йиғиш учун бу дарахтларга келган Эрон олмахонига тушар.

Қишлоққа етиб боргач, Тамрудий дарвозаси олдида мақбарани кўрасиз. Мавжуд далилларга кўра, у Аҳамонийлар давридаги саркарда ёки зодагонлардан бирига тегишли. Айримларнинг фикрича, Аҳамонийлар даврининг жасур саркардаларидан бири Ариус ўз қўшинини Макидониялик Александр билан жанг қилиш учун бу ерга олиб келган. Албатта, бу борада аниқ далиллар йўқ. Бироқ, ўша пайтда Александрнинг Персеполисга боришининг  фақат икки йўли бор эди, улардан бири Тамрудий довони эди. Тамрудий довони, шунингдек, замонавий тарихнинг жангларидан бирига гувоҳ бўлган.

Тамрудий довони ва унинг қишлоғи Коҳгилуе ва Боер-Аҳмад вилоятининг энг соф жойларидан бири ҳисобланади. Ноёб ва ям-яшил ўсимликлар ва гўзал шаршараларга эга баланд баландликлар бу бўғознинг энг муҳим хусусиятлари ҳисобланади. Эҳтимол, гўзал Тамрудий довони шаршарасини ушбу минтақанинг энг муҳим диққатга сазовор жойи сифатида таништириш мумкин. Тамрудий довони ҳудудидаги энг баланд шаршаранинг баландлиги 50 метрдан ошади. Ушбу шаршараларнинг ҳар бирининг этагида сув тушганда ёқимли мусиқа янграйдиган ҳовузлар бор. Бироқ, энг гўзал шаршара 15 метрли шаршара бўлиб, улар баландлиги 8 метрдан 10 метргача бўлган бошқа тўртта шаршара билан бирга сув ўтиш жойларига айланган ғорлар ёнидаги ҳовузлардан атрофида гўзал табиатни яратган. Бундан ҳар қандай томошабин ҳайратга тушади. Ушбу ғорларнинг баъзилари қалдирғоч каби қушлар учун уя жойлари бўлиб, улар атроф-муҳитни жуда жозибалидир.

Тамрудий довони ғорлари четидаги қалдирғочлар уяси

Бу гўзалликларга эман ўрмонлари ва ям-яшил табиатни қўшинг. Коҳгилуе ва Боер-Аҳмад иқлими эман дарахтлари ўсиши учун қулай жой ҳисобланади. Бу омил Тамрудий довони ўрмонларини Эрон олмахони, айиқлари ва какликлари каби маҳаллий ҳайвонларнинг энг муҳим яшаш жойларидан бирига айлантирган. Загрос олмахони сифатида ҳам танилган Эрон олмахони минтақа экотизимини сақлаб қолишда муҳим рол ўйнайди.

Ўзларининг махсус озуқавий хатти-ҳаракатлари билан улар дарахтларнинг кўпайишига ҳисса қўшадилар ва эман ўрмонларининг соғлиғининг кўрсаткичидир. Эрон олмахонининг қизил боши ва думи бу сутемизувчини бошқа олмахон турларидан ажратиб турадиган белгилардан биридир. Эрон олмахонининг ватани Эроннинг ғарбий минтақасида эканлигини ва Эроннинг Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ташкилоти томонидан қўллаб-қувватланадиган турлар тоифасида эканлигини билиш яхши.

Ясуж шаҳри деярли совуқ иқлимга эга бўлганлиги сабабли, бу шаҳарга ташриф буюриш учун энг яхши вақт баҳор ва ёз фасллари саналади. Чунки бу ҳудудда ушбу фаслларда об-ҳаво шароити жуда юмшоқ ва барқарор бўлиб, саёҳатчилар ушбу ҳудудда мароқли дам ва ҳордиқ чиқаришлари мумкин. Совуқ фаслларнинг бошланиши билан эса минтақада ҳаво ҳарорати кескин пасайиб, қаттиқ совуқ ҳукм суради.

Сайёҳлар ва табиатни севувчилар яқин атрофдаги шаҳарлардаги меҳмонхонларда қолишлари мумкин. Чунки Тамрудий довони жойлашган қишлоқда саёҳатчиларни жойлаштириш учун қулай жой йўқ. Агар сиз янги тажрибага эга бўлишни истасангиз, табиат қўйнида чодир қуришингиз ва ўзингиз учун лагер яратишингиз мумкин, у ерда тунашингиз мумкин. Бунинг учун ҳудуднинг гўзал ва беғубор табиатида ёқимли лаҳзаларни ўтказиш учун сизда саёҳат чодири ва керакли жиҳозлар бўлиши керак.

• Кермон лолазори