Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилотининг Афғонистондан гиёҳванд моддалар савдосига қарши операциялари
-
Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилотининг Афғонистондан гиёҳванд моддалар савдосига қарши операциялари
Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти (КХШТ) тинчликпарвар кучларининг Қозоғистонда муваффақиятли иштирок этишидан сўнг, ушбу сиёсий-хавфсизлик ташкилоти раҳбарлари Марказий Осиё давлатлари чегараларини Афғонистондан келаётган наркотик моддалар контрабандасидан қўриқлашга бел боғлаган.
Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти (КХШТ) раҳбарларининг ушбу қарори аъзолар учун катта аҳамиятга эга. Хусусан, бу ташкилотдаги тинчликпарвар кучларнинг Марказий Осиёнинг турли ҳудудларидаги оғир соясини оқлаши мумкин. Айни пайтда Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти (КХШТ) олти давлатдан, жумладан, Россия, Қирғизистон, Арманистон, Беларус, Тожикистон ва Қозоғистондан иборат. Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилотига (КХШТ) аъзо давлатлар тинчликпарвар кучларининг яқинда Қозоғистонда Президент Тўқаев илтимосига кўра бўлиб ўтган норозилик намойишлари чоғида нуфузли минтақавий ташкилот сифатидаги конструктив ва самарали роли халқаро аҳамиятга эга бўлгани аниқ.
Бироқ Қозоғистондаги муваффақиятли иштирокидан сўнг КХШТ расмийлари ҳам Марказий Осиё республикаларининг Афғонистон билан чегараларини тозалашга ҳаракат қилмоқда. Шу муносабат билан Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти Афғонистон чегарасидан ташқарида ҳам наркотик моддалар савдосига қарши операциялар ўтказиш ниятида эканлигини маълум қилди.
“Бу йил (2022-йил) ташкилот Афғонистон билан чегара яқинида наркотикларга қарши учта операция ўтказади”, деди Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти бош котиби Станислав Зас. Россиянинг юқори мартабали мулозими Афғонистондан келиб чиқадиган наркотик моддалар савдосига қарши курашни ҳам муҳим масала деб атади ва “Бу кураш бу йил уч босқичда олиб борилади”, деди.
Толибон Афғонистонда тўлиқ ҳокимиятни қўлга киритгач, Афғонистон қуролли кучлари устидан назорат ўрнатганини ҳам эътибордан четда қолдирмаслик керак. Дарҳақиқат, ўтган август ойида 7 та армия корпуси, 14 та бригада, махсус бўлинмалар ва 200 минг афғон армияси аскари 50-60 минг баталон толибларга қарши жангсиз таслим бўлди. Ҳақиқатан ҳам, АҚШ қўшинлари Афғонистондан тўсатдан чиқиб кетганидан сўнг, сиёсий ва хавфсизлик бўйича кўплаб экспертлар Афғонистонда ҳокимиятни Толибон жангарилари қўлга киритмагани, балки сиёсий ҳокимият Толибон жангарилари қўлига ўтганини таъкидламоқда.
Айни вақтда АҚШ қўшинларининг Афғонистондан тез олиб чиқиб кетилиши шундай бўлдики, ҳатто америкалик ҳарбийлар ҳам ўз ҳарбий техникасини олиб чиқа олмади. Бу минтақа ҳукуматларини, хусусан, Марказий Осиё республикаларини ташвишга солмоқда. Бу хавотирлардан бири шуки, яқинда “Афғонистонда ўз ҳукуматини ўрнатган Толибон” эртами-кечми АҚШнинг қолган ҳарбий техникасини Марказий Осиё республикалари кўрсатадиган йўналишда ўққа тутади.
Шу муносабат билан Ҳаек Нахаптиян шундай деб ҳисоблайди: “Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилоти раҳбарияти фақат АҚШ ва Шимолий Атлантика Шартномаси Ташкилотига аъзо давлатлар – НАТО – Афғонистоннинг шахсий таркиби ўзларининг барча кучларини тарк этган ва ускуналарни ташлаб кетганини яхши билади.
Бу шуни англатадики, эртами-кечми ушбу ускуна қандайдир тарзда ишлай бошлайди. Бу йўналишлардан бири Тожикистон-Афғон чегараси ҳисобланади. Аслида шуни айтиш керакки, Пакт ҳарбий машғулотларининг энг муҳим мақсадларидан бири бу хавф-хатарларга қарши туриш ва Афғонистоннинг Тожикистон ёки Ўзбекистонга ҳужумига тайёргарлик кўришдир. Жумладан, икки давлат Афғонистон билан умумий қуруқлик чегарасига эга ва экстремизм тарқалиши учун қулай давлат саналади.
Бироқ Россия Мудофаа вазири Сергей Шойгу Афғонистон чегараларида ҳаракатланиш сабабларини оқлар экан, Афғонистонда Толибон ҳокимият тепасига келганидан сўнг Марказий Осиё мамлакатларига наркотик моддалар савдоси кучайганини асосий таҳдид сифатида баҳолади.
Россиянинг юқори мартабали ҳарбий амалдори, шунингдек, Россия ва КХШТга аъзо давлатлар ўртасида ўтказилаётган қўшма ҳарбий маневр ва машғулотларга тўхталиб, ушбу ҳарбий машғулотлар КХШТга аъзо давлатлар кучлари ҳар доим минтақавий таҳдидларга қарши туришга тўлиқ тайёр экан, давом этишини таъкидлади.
Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилотининг ушбу ташкилот аъзолари томонидан олқишлаган ҳарбий ҳаракатлари келгусида янада кенгайиши кутилмоқда. Чунки Россия расмийлари Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг хавотирларини босганга ўхшайди.
