Шанхай ҳамкорлик ташкилоти Мувофиқлаштирувчи кенгаш йиғилиши Ўзбекистонда бўлиб ўтмоқда

Минтақавий ва халқаро таҳдидлар 21-аср бошидан жиддийлашди

Янги аср воқеликлари таҳлили шуни исботлайдики, дунёдаги ҳеч бир давлат бир ўзи ҳарбий, сиёсий, хавфсизлик, шунингдек, минтақавий ҳужумларга дош бера олмайди. Шу сабабли сиёсий география ва иқтисодий география чегараларида жойлашган давлатлар минтақавий ташкилотлар ташкил этиш орқали ички ва ташқи таҳдидларга қарши курашади. Ана шундай қимматли ташкилотлардан бири бепоён Осиё қитъасида жойлашган Шанхай ҳамкорлик ташкилотидир. Шанхай ҳамкорлик ташкилоти (ШҲТ) 1996 йилда Хитойнинг Шанхай шаҳрида янги хавфсизлик таҳдидларини бартараф этиш мақсадида ташкил этилган. Ташкилот дастлаб беш аъзодан иборат эди. Вақт ўтиши билан янги аъзоларни қабул қилиб, ўзининг сиёсий, иқтисодий, ҳарбий ва хавфсизлик циклини якунлашга ҳаракат қилди. Ҳамкорлик ташкилоти илк ташкил этилганидан беш йил ўтиб, 2001-йилда аниқ мақсадларни кўзлаган ҳолда ташкил этилганлигини расман эълон қилинди.

Ҳозирда Шанхай ҳамкорлик ташкилоти халқаро ҳукуматлараро ташкилот ҳисобланади. Унга Россия, Хитой, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Ўзбекистон, Ҳиндистон, Покистон ва Эрон Ислом Республикаси киради. Шанхай Ҳамкорлик Ташкилотини ташкил этишдан мақсад терроризм ва экстремизмга қарши курашиш бўлиб, иқтисодий ҳамкорлик кўзда тутилган. Сўнгги йигирма йил ичида ушбу муҳим ташкилотнинг фаолияти минтақавий ва халқаро эҳтиёжларга қараб янада хилма-хил бўлди. Шанхай ҳамкорлик ташкилоти аҳамияти ташкил этилганидан буён жуда муҳим бўлганига қарамай, экспертлар фикрича, Эроннинг ташкилотга қўшилиши билан унинг аҳамияти ортган. Аслида Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти Эронни қабул қилиб, тенгсиз ҳарбий ва мудофаа қудратига эга ва алоҳида географик мавқега эга бўлди. Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг аҳамиятига келсак, таъкидлаш жоизки, у ташкил топганидан ўн йил ўтиб АҚШ ҳам ШҲТга аъзо бўлиш учун ариза берган. Аммо 2015 йилда ташкилот аъзолари АҚШ сўровига қарши чиқди.

Шанхай ҳамкорлик ташкилоти мажлисларининг аҳамиятини инобатга олиб, Ўзбекистон раислигида ташкилот Миллий мувофиқлаштирувчи кенгашининг сессияси бошланганини айтиш жоиз. Кеча (26-январ, чоршанба) қисман онлайн ва офлайн тарзда бўлиб ўтган учрашувнинг очилиш маросимида Ўзбекистон ташқи ишлар вазири ўринбосари Ғайрат Фазлов, Шанхай ҳамкорлик ташкилоти Бош котиби Жанг Мин ва Ижроия раиси Руслан Мирзаев иштирок этди. Йиғилишда ташкилотнинг терроризмга қарши кураш бўйича ҳудудлари шахсан иштирок этди. Учрашувда ШҲТга аъзо давлатлар вакиллари бўлажак йиғилишлар, жумладан, ташкилотга аъзо давлатлар Президентлари кенгаши ва ташкилотнинг бошқа органлари йиғилишини ўтказиш учун зарур чора-тадбирлар юзасидан фикр алмашдилар.

Шанхай ҳамкорлик ташкилоти Миллий мувофиқлаштирувчи кенгашининг сессияси келаси жума (28-январ) кунига қадар давом этади. Шу муносабат билан Ташкилотнинг собиқ Бош котиби, минтақавий ташкилотлар эксперти Владимир Нуров ШҲТнинг турли соҳаларда, айниқса, савдо-иқтисодий, маданият ва гуманитар соҳаларда ҳамкорлик қилиш борасидаги юксак салоҳиятини этибор қаратди ва айтди:

"Ўтган йили ШҲТ Ташқи ишлар вазирлари кенгаши йиғилишида имзоланган ШҲТ Котибиятининг янги аъзолар билан ҳамкорлиги бўйича “Йўл харитаси” ШҲТ оиласи аъзоси сифатида ШҲТ аъзолари учун аъзо давлатлар ҳамкорлигини мустаҳкамлаш учун яхши платформа бўлди."

ШҲТ йиғилишлари, жумладан, Ўзбекистонда бўлиб ўтаётган йиғилишларнинг умумий сарҳисобида шуни таъкидлаш жоизки, ШҲТ кенг Осиё қитъасида минтақавий конвергенция занжирининг тимсоли ҳисобланар экан, ҳар бир аъзо бу имкониятни қадрлаши керак ва ушбу ташкилот доирасида ўз минтақавий фаолиятини марказлаштириши лозим.