Pars Today

Қозоғистоннинг йирик шаҳарларида тўлиқ хотиржамлик ҳукм сураётган бир пайтда президент Қосим-Жомарт Тўқаев ҳукумати ҳокимиятни тўлиқ қўлга олиш учун саъй-ҳаракатларини икки баравар оширди.

Шу муносабат билан Қозоғистон президенти мамлакатдаги вазиятни тўлиқ назорат қилишга уринар экан, Қозоғистоннинг собиқ президенти Нурсултон Назарбоевга берилган барча имтиёзларни босқичма-босқич бекор қилиш бўйича жиддий ҳаракатларни бошлаб юборди. Шу муносабат билан яқин кунларда Қозоғистон пойтахти номи “Нурсултон”дан эски номларга ёки бошқа бир янги номга ўтказилиши кутилмоқда. Аслида Қозоғистонда 2022 йилнинг биринчи ойида содир бўлган воқеалардан хулоса қилиш мумкинки, бу мамлакатда Назарбоевлар оиласига қарши вазият ўзгармоқда. Бу мақсадига эришиш учун Қосим-Жомарт Тўқаев ўз талабларини исботлаш учун муҳим дастаклардан фойдаланган. Ана шундай таъсирли дастаклардан бири – барча халқларнинг, жумладан, Қозоғистон халқининг ҳам заифлиги, деб ҳисоблаш мумкин – Назарбоевлар оиласининг бойликларини ошкор қилиш ва уни бу катта мамлакат аҳолисининг қашшоқлиги билан солиштиришдир. Шу муносабат билан, Тўқаев ўтган ҳафта бутун мамлакат бўйлаб катта йиғилишларнинг асосий сабаби мамлакатдаги даромадларнинг қабул қилиб бўлмайдиган фарқи эканлигини айтди. Қозоғистон президенти мамлакат активларининг ярми 162 киши қўлида тўпланганини айтиб, ўз мамлакатидаги кенг кўламли митингларнинг асосий сабаби сифатида даромадлар тенгсизлиги ва халқ манфаати учун ислоҳотлар зарурлигини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, Қозоғистонда январ ойи бошидаги воқеалар йиллар давомида тўпланиб қолган муаммоларни очиб берди. Қозоғистонда бой ва камбағал ўртасидаги жиддий тафовут қабул қилиб бўлмайдиган даражага етди. У қўшимча қилди:

Даромадлардаги бундай тенгсизлик ва жиддий табақавий табақаланиш уларнинг ортида турган террорчилар ва фитначилар томонидан суиистеъмол қилинган енгил гугурт ва бир бочка порох ролини ўйнади.

Дарҳақиқат, Қозоғистон президенти мамлакатда беқарорлик яратишда хорижий ҳукуматларнинг ролини яна бир бор таъкидлади. Шу муносабат билан Қозоғистондаги сўнгги воқеалар бўйича туркиялик эксперт Ҳакан Гунеш шундай деди:

"Қўшма Штатлар ва Ғарб давлатлари Қозоғистоннинг ички ўзгаришларидан фойдаланиб, Россияни кучсиз деб кўрсатишга ҳаракат қилмоқда”

Бу аччиқ ҳақиқат АҚШ бошчилигидаги Ғарб ҳукуматларининг ўз мақсадларига эришишини имконсиз қилиб қўйди, балки минтақадаги баъзи манфаатдор ҳукуматлар, хусусан, Россия манфаати йўлида мувозанатни мисли кўрилмаган тарзда ўзгартириши мумкин. Қозоғистоннинг расмий давлат идораларига кўра, мамлакатдаги ўртача даромад ойига 1300 долларни ташкил қилади. Гарчи бу кўрсаткич Марказий Осиё республикалари орасида энг юқори кўрсаткич бўлса-да, Қозоғистон халқини қашшоқликдан ва фаровон ҳаётдан қутқаришга уринишлардан анча узоқдир. Нима бўлганда ҳам Қозоғистон Президенти Қосим-Жомарт Тўқаев шундай деганини айтиш керак.

"Энди мамлакатга тўлиқ хавфсизлик қайтарилди. Бироқ, хавфсизлик ходимлари ҳар қандай ишончсизликнинг олдини олиш учун барча зарур чораларни кўрган."

Қозоғистон президентининг сўзлари ортидан Қозоғистон Сенати Нурсултон Назарбоевни Хавфсизлик Кенгаши ва Халқ Ассамблеясига умрбод раислик қилишдан четлатди. Қозоғистон сенати депутати Лаззат Сулаймон шундай деди:

"Сенаторлар Хавфсизлик Кенгаши ва Қозоғистон Халқ Ассамблеясини расмий равишда президентнинг ўзи бошқариши кераклиги белгиланган қонунга ўзгартиришларни қўллаб-қувватлади”

Бунгача Қозоғистон халқининг биринчи президенти ва етакчиси Нурсултон Назарбоев бир умр Хавфсизлик кенгаши ва Халқ Ассамблеясига раислик қилган. Унинг оиласи ҳам Қозоғистонда муҳим лавозимларни эгаллаган. Аммо Қозоғистоннинг 20 та йирик шаҳридаги тартибсизликлардан кейин Назарбоевлар оиласига қарши вазият ўзгарди.