Америкада янги оммавий отишмалар ва Байденнинг пассив реакцияси

Америка Қўшма Штатларида кўплаб бошланғич синф ўқувчиларининг ўлимига сабаб бўлган оммавий отишмаларга президент Жо Байден ўтмишдагидек пассив муносабат билдирди. Байден аввалроқ воқеадан сўнг Оқ уй ва бошқа жамоат биноларида АҚШ байроғини ярим туширишни буюрган эди.

Байден деди: “Президент бўлганимда бошқа жиноятни кўрмайман деб умид қилгандим... Дунёнинг бошқа қисмларида отишма йўқ, аммо АҚШда қурол олиб юришга рухсат туфайли бундай отишмалар содир бўлмоқда. 18 ёшли ўсмир қурол дўконига кириб, қурол сотиб олиши ва отишма содир этишинотўғри фикрдир." У бу ҳалокатли отишмани содир этган ёш йигитни назарда тутмоқда. Аввалроқ Ню-Ёркнинг Буффало шаҳрида 18 ёшли оқ ирқини миллатчиси йигит одамларга, айниқса қора танлиларга қарата ўт очиб, 10 кишини ўлдирган эди.

Сешанба куни Америка оммавий ахборот воситалари Техас штатининг Овалд шаҳридаги мактабда отишма юз бергани ҳақида хабар берди. Ҳодиса оқибатида ҳалок бўлганлар сони 21 киши бўлиб, улардан 18 нафари болалар, қолган уч нафари катталардир. Отишма 18 ёшли Салвадор Рамос исмли ўсмир бўлиб, у ҳам ўз жонига қасд қилди. Техасдаги оммавий отишмага жавобан АҚШ вице-президенти Камала Харрис Қўшма Штатларда ўқотар қуроллардан фойдаланиш, сотиш ва фойдаланишни чеклаш бўйича чора кўришга чақирди. Ҳаррис шундай деди:Америка мактабларидаги отишмада юрагимиз оғрияпти. Бу етарли, яъни етарли.

Қўшма Штатлардаги энг муҳим ички муаммолардан бири бўлган ўлимга олиб келадиган қуролли зўравонлик кучайиб бормоқда ва АҚШ ҳукумати ва полицияси назорати остида эмас. Хавфсизлик бўйича экспертларнинг таъкидлашича, Қўшма Штатларга ички хавфсизликка таҳдид солаётган нарса халқаро терроризм ёки хорижий таҳдидлар эмас, балки радикал ўнг қанот экстремистлар, жумладан оқ танли шахслар ва гуруҳлар, шунингдек, зўравон хатти-ҳаракатларнинг тарқалиши, жумладан, ўқотар қурол ва отишмаларнинг кенг қўлланилишидир. Коллектив тўсиқлар Америка жамияти учун ҳақиқий таҳдиддир. 2021 йилда Қўшма Штатлардаги қуролли зўравонлик 693 та оммавий отишмани ўз ичига олган, бунинг натижасида 702 киши ҳалок бўлган ва 2,800 дан ортиқ киши яраланган.

Қўшма Штатларда ўқотар қуроллар ўлимнинг асосий сабабидир. Америка Қўшма Штатлари дунёдаги қурол-яроғ сотиб олиш ва олиб юриш рухсат берилган бўлган давлатлардан бири ва шу сабабли бу давлатдаги қурол ишлаб чиқарувчи компаниялар ҳар хил қуролларни ишлаб чиқариш ва сотиш орқали катта даромад олишади. Дунёда тинч аҳоли учун мавжуд бўлган 857 миллион қуролнинг 393 миллиони америкаликларга тегишли. Ҳисоб-китобларга кўра, ҳар 100 америкаликка 120 га яқин ўқотар қурол тўғри келади, бу табиий равишда турли сабабларга кўра улардан фойдаланишни оширади, психологик муаммолардан тортиб, шахсий, оилавий ва ижтимоий қасосгача. Шу билан бирга, жангари гуруҳлар ҳамда экстремистик тенденцияга эга бўлган шахслар қўлида қурол мавжудлиги АҚШда оммавий отишмалар ҳолларини сезиларли даражада оширган. Республикачилар ҳукуматлари, Трамп маъмурияти каби, Қўшма Штатларда қурол сотиб олиш ва резолюцияларни чеклашига тубдан ишонмайди. Демократ ҳукуматлар, жумладан Обама маъмурияти ва Байден маъмурияти, ҳеч бўлмаганда, қурол қонунига ўзгартириш киритишга ҳаракат қилган бўлса-да, Конгрессда кучли таъсири бўлган йирик қурол компаниялари эгалари қурол-яроғ етказиб беришни чеклашга йўл қўймайдилар. Дарҳақиқат, ўқотар қурол сотишдан олинган катта даромад қурол компанияларини қурол сотиб олиш ва олиб юришни чеклаш билан боғлиқ ҳар қандай қонунларнинг қабул қилиниши ва бажарилишини олдини олиш учун АҚШ Конгрессидаги кучли лоббиларидан фойдаланишга олиб келди. Қўшма Штатларда кўпчилик АҚШ ҳукумати ва Конгрессининг қурол олиб юриш ва қонунларини ислоҳ қилиш масаласига эътиборсизлиги бу мамлакатда ҳалокатли отишмалар занжирининг давом этишига асосий сабаб эканини айтади.

Афсуски, ҳар сафар ҳалокатли отишма содир бўлганда, АҚШ расмийлари, хусусан, президент қурол ҳақидаги қонунларни қайта кўриб чиқиш зарурлигини таъкидлайди, бироқ бир мунча вақт ўтгач, ҳаммаси унутилади ва аввалги тенденция давом этади. Дарҳақиқат, дунёни ислоҳ қилишга, бошқа давлатларнинг ички ишларига аралашишга интилаётган АҚШ ҳукумати ҳам ўз халқи хавфсизлиги билан боғлиқ фундаментал масалалардан бирини ҳал қила олмаяпти.

Техасдаги фожеа: 19 талаба отишма оқибатида ҳалок бўлди