Туркия президентлик сайловларида "Республика" коалициясининг ғалабаси эьлон қилинди
-
Туркия президентлик сайловларида \"Республика\" коалициясининг ғалабаси эьлон қилинди
Туркияда ўтказилган 13-президентлик сайлови натижалари эьлон қилиниши билан “Республика” коалициясининг номзоди Ражаб Тоййиб Эрдўғон сайловчиларнинг 50 фоиздан кўпроғи овозини қўлга киритиб, ғалаба қозонгани маьлум бўлди.
Ражаб Тоййиб Эрдўғон Туркиядаги президентлик сайловларининг иккинчи босқичидаги ғалабасини норасмий равишда эьлон қилгач, келгуси беш йил ичида мамлакатни бошқариш масьулиятини ишониб топширган ҳар бир турк халқига миннатдорчилик билдирди.
Кемал Қиличдарўғли президентлик сайловларининг иккинчи босқичи натижаларининг эълон қилинишига берган биринчи муносабатида сайлов кампанияси жараёнини адолатсиз деб атади. Шу тариқа Туркиянинг 69 ёшли президенти 2028 йилгача кейинги беш йил давомида президентлик курсисига қолади.
Туркия Миллий Сайлов Кенгаши томонидан Эрдўғаннинг ғалабаси овозларнинг 98,06 фоизи санаб чиққач эьлон қилиндики, натижада Эрдўған 52,12 фоиз, рақиби Камол Киличдароғлу эса 47,88 фоиз овоз тўплади. берилган. Бу овозлар билан Ражаб Тоййиб Эрдўған ҳамон Туркияда сиёсий қарорларнинг урувчи юраги сифатида эьтироф этилди.
Турк халқининг тарихий заиф томонларини кўтариш, айниқса, диний маросимлар кўтариш, миллатчилик шиорларини кўтариш, Пантуркизмнинг бузғунчи сиёсатини кучайтириш, ҳарбий салоҳиятга таяниб, АҚШ ва Европа Иттифоқидан мустақилликка эришиш шубҳасиз бу таниқли турк сиёсатчисининг 13-Туркия президентлик сайловларида ғалаба қозониши учун энг муҳим сабаб ва асосларни тақдим этди. Бошқа томондан, Камол Киличдароғлу бошчилигидаги миллат коалицияси ҳам Эрдоған ҳукуматининг сўнгги ўн йилликдаги заиф томонларини кўрсатишга ҳаракат қилди. Эрдўғон ҳукумати мухолифларининг бундай хатти-ҳаракати ва ҳаракатлари уларнинг Эрдўғон билан “Республика” коалициясининг ўйин майдончасида урушга киришганини билдиради. Очиғи, бу Эрдўғон ҳукумати мухолифат коалициясининг энг катта хатоси эди.
Янги Туркия Республикаси ташкил топганидан бери турли ҳукуматларда муҳим рол ўйнаган Халқ Жумҳурияти партияси раҳбари ва партия номзоди Камол Киличдароғлу Саксон йиллик ҳукмронлик даврида турк халқининг муборак Ислом динидан соф дунёвий тузумга эргашган қарашларга ўзгартира олмадилар. Туркияни 21-аср бошларигача бошқарган дунёвий ҳаракат Ражаб Тоййиб Эрдўғон бошчилигидаги “Адолат ва тараққиёт” партияси билан ўз ўрнини ўзгартирди. Эрдўғон 1994-1998 йилларда Истанбул мери бўлиб ишлаган ва кейинчалик бу мамлакатнинг сўнгги юз йилликдаги энг қудратли президентларидан бирига айланди.
Эрдўғон 2001-йилда Адолат ва тараққиёт партиясига асос солди ва бир йилдан сўнг бу партияни ҳокимиятга келтирган. У 2003 йилдан 2014 йилгача Туркия бош вазири, кейин эса президент бўлди ва Туркиянинг сиёсий тузилмасидаги мавқеини анча яхшилади. Эрдўғон 2017-йилда ўтказилган референдум ва янги конституция доирасида парламент сиёсий тизимини президентлик тизимига ўзгартиргандан сўнг ўз ҳокимиятини кенгайтиришни мустаҳкамлади. Шунга қарамай, кейинги йилларда иқтисодий инқироз кучайиши, инсон ҳуқуқлари ва қонун устуворлиги соҳасидаги чекловлар кучайиши сабабли Эрдўғон ҳукумати қаттиқ сиёсий босим остида қолди.
Дарҳақиқат, Ражаб Тоййиб Эрдўғон ўтган йилларда эришган барча муваффақиятларга қарамай, келгуси беш йил Туркиянинг бу кўзга кўринган сиёсатчиси ҳукмронлигининг энг муҳим йиллари бўлишини эьтибордан четда қолдирмаслик керак. Асосий савол шуки, охирги беш йил ичида Туркиянинг иқтисодий инқирозидан ўта олмаган “Республика” коалицияси турк сайловчиларига берган ваьдаларини бажара оладими?
Ражаб Тоййиб Эрдўғаннинг обрў-еьтибори ва сиёсий мавқеи келгуси йилда аниқланиши аниқ. Али Бобожон Эрдўғаннинг собиқ иттифоқчиси, Туркиянинг Адолат ва тараққиёт партиясининг биринчи ўн йиллигидаги иқтисодий меьмори, Эрдўғон ҳукуматининг мухолифат коалициясига қўшилган “Юксалиш ва демократия” партияси раҳбари сифатида ўзининг сўнгги мажлисида шундай деди:“Агар Эрдоған қайта сайланса, мамлакат иқтисодиёти таназзулга юз тутишига ишонч ҳосил қилинг ва Туркиянинг омон қолиши хавф остида қолади. Эрдоған сиёсий ва иқтисодий масалалардан бехабарлиги ва бошқарув хатолари билан Туркияни тубсизликка олиб келди. У Туркия миллий хавфсизлигига жиддий таҳдиддир”.
Бундай вазиятда Эрдўғон ҳукуматининг иккита ечими бордек. Ё халққа берган ваьдаларини бажаради ёки келажакда иқтисодий ва хавфсизлик муаммоларига дуч келади.
