Доналд Трамп Украина инқирозидан чиқишга интилмоқа/ Хитойга устувор аҳамият қаратмоқда
-
Доналд Трамп Украина инқирозидан чиқишга интилмоқа/ Хитойга устувор аҳамият қаратмоқда
2025-йилнинг 18 -август куни АҚШ пойтахти Вашингтонда муҳим йиғилиш бўлиб ўтди,
Йиғилишда АҚШ президенти Трамп, Украина президенти Зеленский ва Европанинг айрим етакчилари иштирок этди. Вашингтон учрашуви Украина урушининг келажагини муҳокама қилиш ва мамлакатда тинчликка эришиш йўлини топиш мақсадида ўтказилди.
Порс тудей сайтининг хабар қилишича, айрим пайтда АҚШ давлати Украинани Россия билан тинчликни қабул қилишга иншонтиришда муҳим рол ўйнади. Бу ҳаракатанинг бир қанча сабаблари бор. Биринчидан, 2025-йилда АҚШ ҳокмиятига қайтишдан олдин Доналд Трамп дунёдаги айрим можароларига барҳам беришга ваъда берди ва Украинада тинчлик ўрнатилишини дипломатик ютуқлардан бири сифатида тақдим этди.
Иккинчидан АҚШда Украинага ҳарбий ёрдам харажатларини камайтириш учун ички босим кучаймоқда. Айрим расмийлар, жумладан АҚШ вице-президенти Ж. Д Венс Украинани қўллаб-қувватлашнинг асосий юки Европа зиммасига тушиши керак, деб ҳисобламоқда.
Уччинчидан, АҚШнинг ҳозирги маъмурияти Ғарбнинг Украина урушида Россияни мағлуб этиш имкоиняти йўқ ва уни давом эттириш бефойда, деган хулосага келди. Албатта, АҚШликлар европаликлар қатори тинчлик музокаралари чоғида Украинага хавфсизлик кафолатларни беришга ҳаракат қилмоқда. Бир томондан, улар Киевнинг Россияга ҳудудни бериш тўғрисидаги келишувни олишлари, иккинчи томондан эса, кейинги урушларнинг олдини олиши керак.
Шу сабабли Вашингтон музокараларнинг асосий йўналишларидан бири Украинага НАТОнинг коллектив мудофаа ҳақидаги 5-моддасига ўхшаш ишлаб чиқилган хавфсизлик кафолатларни тақдим этиш эди. Бу кафолатлар АҚШ ва унинг Европадаги иттифоқчиларининг Украинага расмий равишда НАТОга кирмасдан туриб, Украинага ҳар қандай хорижий ҳужумга жамоавий жавоб беришни англатади. АҚШ махсус вакили Стив Виткофнинг айтишича, Путин Аляскадаги саммитда бу кафолатларга рози бўлган. Зеленский бу ҳаракатни "тарихий қарор" деб атади ва бу кафолатлар амалий ва ишончнли бўлиши, Украиндаги қуруқлик Ҳаво ва денгиз хавфсизлиини таъминлаши кераклигини таъкидлади.
Европа етакчилари ҳам таклифни қўллаб-қувватладилар, аммо 1994-йилдаги хавфсизлик кафолатларнинг муваффақиятсиз тажрибаси такрорланмаслиги учун уни амалга оширишда Европани фаол иштирок этишга чақирдилар. Бироқ, бу кафолатлар Россияга ҳудудий имтиёзларни бериш эвазига кўринади. Илгари ҳар қандай ҳудуднинг Россияга берилишига кескин қаршилик қилган Украина энди бир қанча сабабларга кўра, Ғарб иттифоқчиларининг дипломатик босимни ҳамда Россиянинг ҳарбий босими остида муроса йўлига ўтмоқда.
Биринчидан, ердаги воқеликлар Қрим ва Донбасснинг айрим қисмлари каби ҳудудларни қайтариб олиш қийнлигини кўрсатмоқда. Доналд Трамп Қримни қайтариб олишнинг иложи йўқлигини ва Украина НАТО аъзолигини эсдан чиқариши кераклигини аниқ таъкидлади.
Иккичидан, урушдан чарчаш ва Украининг камайиб бораётган ҳарбий ресурслари, хусусан, АҚШ ёрдамини чеклаш Киевни тинчлик музокараларни қабул қилишга ундади.
Уччинчидан, Европа етакчиларининг келишилган қўллаб-қувватлаш ва уларнинг доимий тинчлик зарурлигига урғу беришлари Зеленскийни АҚШ ва Европа иштирокидаги кўп томонлама музокаралар Украинанинг узоқ муддатли хавфсизлигини таъминлаш учун энг яхши имконият бўлиши мумкин деган хулосага келишига сабаб бўлди. Шу саббали, Зеленский Россия билан ҳар қандай келишув Россия билан уруш такрорланмаслиги учун АҚШ ва Европа хавфсизлик кафолатларини ўз ичига олиши кераклигини таъкидлади.
Ҳар ҳолда, АҚШ, Украина, Европанинг айрим давлатлаи ва институтлари раҳбарлари иштирок этган Вашингтон учрашуви Украинадига қонли урушни тугатиш бўйича дипломатик ҳараткларда бурилиш нутаси сифатида баҳоланмоқда. АҚШ бу урушни сиёсий, иқтисодий ва геосиёсий сабабларга кўра тугатишга ҳаракат қилмоқда. Украина ҳудудини топширишни потенсиал равишда қабул қилиб, кучли хавфсзизлик кафолатларни кутмоқда. Бироқ бу музокараларнинг муваффақияти томонларнинг Россия талаблари ва Украина кутгани ўртасида мувозанатни сақлаш қобилиятига боғлиқ ва бу амалга ошмаса, Украинада тинчлик ўрнатиш ҳозиргидан анча қийин бўлади.
