Инсониятнинг қобилияти ҳақни қабул қилиш ва ҳақиқатни дарк этишда бир хил эмас. Баъзилар бир латофатли ишра, бир қисқа ва муъжаз калом билан ҳақиқатни яхши дарк этишади. Фақат бир зикр этиш ва таъкидлаш уларни уйғотади. Бир мавъиза ва бир панд-насиҳат уларнинг руҳларида бир тўфонни вужудга келтиради. Ҳолбуки, баъзи шахсларэса, энг қаттиқ хитоб ва далиллар ҳам ва энг житддий панд-насиҳатлар ҳам уларнинг вужудларига озгина таъсир ҳам етказмайди ва бу эса содда бир масала эмас.

Ислом дини азиз пайғамбари (с)-нинг 23 йиллик рисолатларининг инсоният учун кеотирган армуғони Қуръони Карим бўлди. Бу самовий китобни Пайғамбари Акрам саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам ўзлари ижод этганлари йўқ. балки ваҳий оламидан нозил бўлган каломдир. Халқ қанчаки, Қуръонни мутолиа этсалар, ўз моҳиятини қулдан бой беришмайдилар. Кимки, садоқатдан ва ҳақиқатни дарк этиш юзасидан бу китобга мурожаат этса, йўлини топади ва ҳидоят ва садоқат йўлида қарор олади.

Мўмин инсон инфоқ ва эҳсон қилиш вақтида ихлосга эга бўлиши зарур ва миннат қилиш, инфоқ ва эҳсон қилган кишиларни хафа қилиш и ёки хизмат қилган кишига ўз хизматини миннат қилиши мумкин эмас.Чунки бундай пайтда унинг амалида асар қолмайди.

Пул мол йиғиш инсонга қай даражада манфаат келтирса, шу даражада очкўзлик ва тамаъгирлик шахснинг ўзи ва атрофидаги шахслар учун зарар ва озор бериш сабабига айланиши мумкин.

Мўмин инсон инфоқ ва эҳсон қилиш вақтида ихлосга эга бўлиши зарур ва миннат қилиш, инфоқ ва эҳсон қилган кишиларни хафа қилиш и ёки хизмат қилган кишига ўз хизматини миннат қилиши мумкин эмас.Чунки бундай пайтда унинг амалида асар қолмайди ва таъсирсиз қолишдан мақсад солеҳ амалларнинг баракати ва мукофотининг таназзулга учрашишидир.

Агар жамият исломий дастурларни аниқ тарзда бажарсалар, адолатсиз тарзда бойликнинг тақсимланиши ва қашшоқлик ва бойлик ўртасидаги фосиласи ва инсон жамиятида мавжуд бўлган иқтисодий тенгсизлик биткул ўртадан йўқ бўлиши мумкин.

Қуръони Карим иллоҳий жозибага эга китоб ва ҳаётнинг ҳидоятсчиси сифатида кўп маърифат ва ҳақиқатларни очиб бериш учун масал ва мақоллардан фойдаланиб ўз бандаларига таълим беради. Аллоҳ таоло ўзининг тенгсиз ва бемисл китобининг оятларида бу шахсларга жавоб беради.

Азиз тингловчилар! Айтиб ўтганимиздек, Қуръони Карим иллоҳий буюк мўъжиза ва ҳаётнинг энг олий ойинидир. Шунинг учун ақлоний ишларни англаб етиш учун тамсилдан фойдаланади.

Масал, яъни ақлий ҳақиқатларни ҳисс ва ламс этиши мумкин бўлган ишларга ўхшатишдир. Бу ўхшатиш шу далилдан иборатки, ақлий масалалар жуда кўпдир. Ва халқ нинг аксарияти эса уни дарк этиш учун қудратга эга эмаслар. Аммо турли айниятларга одатланиб қолишган.