Қуръони Карим иллоҳий жозибага эга китоб ва ҳаётнинг ҳидоятсчиси сифатида кўп маърифат ва ҳақиқатларни очиб бериш учун масал ва мақоллардан фойдаланиб ўз бандаларига таълим беради. Аллоҳ таоло ўзининг тенгсиз ва бемисл китобининг оятларида бу шахсларга жавоб беради.

Азиз тингловчилар ўтган дастримизда, яратилишнинг ишида мушрикларнинг маъбудлари ва бутларнинг нотавонлиги ва заифлиги ҳақидаги қуръоний мақолни сизларга айтиб ўтган эдик. Қуръони Карим иллоҳий  жозибага эга китоб ва ҳаётнинг ҳидоятсчиси сифатида кўп маърифат ва ҳақиқатларни очиб бериш учун масал ва мақоллардан фойдаланиб ўз бандаларига таълим беради. Аллоҳ таоло ўзининг тенгсиз ва бемисл китобининг оятларида бу шахсларга жавоб беради.

Қуръони Карим халққа тушунтириш учун мантиқ ва далиллардан фойдаланади ва шу йўл орқали маърифатни уларга етказади. Аммо баъзи содда инсонлар учун далил ва мантиқни тушуниш қийин бўлиши сабабли янада содда қилиб тушунтириш ва иллоҳи маърифатни англашлари  мақсадида мақолдан фойдаланади.

 Намуна сифатида, халқ кўп мавридларда, катталик андозасини азаматда ва кичикликни эса кам аҳамиятли бўлиши далилида билишади. Ҳолбуки, бундай эмас. Муҳим нарса айтувсининг назарга олган паёмидир. Қуръони Каримда ҳам аслий мавзу паёмдирким, нарсанинг катталиги ёки кичиклигини баён этиш учун эмас, балки уни баён этиш учун мақол келтирилади.

Аллоҳ таоло Бақар муборак сураси 26 ояти каримасида шундай буюради: "Оллоҳ чивин ёки ундан-да ҳақир нарсалар ҳақида масал айтиш айтишдан ҳеч тртинмайди. Иймонли кишилар унинг (масалнинг) ҳақиқатан Парвардигорлари тарафидан эканини биладилар. Кофирлар эса: "Буни мисол қилиш билан Оллоҳ нима демоқчи?"-дейдилар. Бу масал сабаб (Оллоҳ) кўпларни адаштиради ва кўпларни ҳақ йўлга ҳидоят қилади. Бу масал сабаб фақат Оллоҳнинг аниқ кўрсатмаларини бузадиган, У боғланишига буюрган нарсаларни узадиган ва Ер юзида бузғунчилик қилиб юрадиган фосиқ кимсаларнигина адаштиради. Улар шубҳасиз, зиён кўргувчилардир."Қуръони Каримнинг баъзи масаллари нозил бўлганида, мунофиқлар Қуръон оятлари ваҳий бўлмаганлиги ва Парвардигор тарафидан нозил бўлмаганини кўрсатиш учун турли баҳоналарни келтиришни бошладилар: "Қуръонда келтирилган масаллар бу қандай масалдир? Парвардигор шаъну шарафи бу даражада эмаски, пашша, ўрғумчак ва олов, момоқулдироқ каби ҳодисаларга ҳам масал келтирса?Мунофиқ ва иймонлари суст кишиларнинг муҳим хусусиятларидан бири бу баҳона келтиришдир. Мунофиқлар ҳар масалада баҳона ва муаммоларни қидириш билан машғул бўлишади. Улар ўз мухотабларининг мақсадлари ва мавқеъ тутишларига аҳамият беришмайди. Чунки ҳама вақт мухолиф нуқтаи назаридан ёндошиб, амал қилади.

Қадрли тингловчилар! Сиз "Қуръоний  ҳикматлар” туркум эшиттириши навбатдаги сонини Эрон Ислом Жумҳурияти ӯзбек тилидаги радиосидан тинглаяпсиз. Дастуримиз матн таржимаси ва садосини parstoday.com/uz сайтида кӯра оласиз.Эшиттиришимиз давомида ҳам биз билан бирга бӯлинг.

Ҳолбуки, агар уша гуруҳ ёки шахс ўз сармояларини оч қолган жамият, ёшларга кўмак бериш ва касалларга ёрдам бериш учун сарфлаганларида, мунофиқ кишилар бошқа йўллар орқали яна баҳонажўйлик қилардилар ва айтардилар: Бу қандай мусалмончиликки, бу шаҳарда масжид йўқ бўлган бир пайтда, сиз бундай ишларга харажот қиласизлар!

Пайғамбари Акрам саллалоҳу алайҳи ва олиҳи ва саллам замонларида, мунофиқлар заиф ва нотавон мавжудотларга масал келтиришга ҳам баҳоналар келтирардилар. Қуръони Каримнинг Бақара муборак сураси 26 ояти каримаси нозил бўлди ва уларга жаовб берди.  Муҳим нуқта шундаки, Қуръони Карим фасоҳат, балоғатга эгадир. Фасоҳат ва балоғат имкон берадики, гоҳида катта ва гоҳида кичик мавжудотлар учун масал келтиради. Агар масал келтиришдан мақсад бирон бир нарсани азаматини баён этиш бўлса, одатда катта нарсага масал келтирилади ва ва агар мақсад бирон бир нарсанинг нотавон ва заифлигини баён этиш бўлса, заиф ҳайвонлар ва мавжудотларга ишора этилади. Бу ҳол билан кичик бир мавжудотнинг яратишннинг мураккаблиги яратувчининг илми вав қудратидан далолат беради.