درخواست رسمی آمریکابرای راه اندازی مکانیسم ماشه ومخالفت یکپارچه گروه 1+4
با ناکامی آشکار آمریکا درزمینه تصویب قطعنامه ای برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت ،اکنون دولت ترامپ به استفاده از آخرین حربه خود یعنی راه اندازی مکانیسم ماشه پرداخته است، امری که با مخالفت صریح اعضای گروه 1+4 مواجه شده است.
دولت آمریکا روز پنج شنبه با ارائه نامه‌ای که توسط مایک پمپئو وزیر خارجه این کشور تحویل رئیس دوره ای شورای امنیت شد ،رسماً سازمان ملل را از خواست خود برای بازگرداندن تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران مطلع کرد.واشنگتن در این نامه ایران را به عدم پایبندی به توافق هسته‌ای برجام متهم کرده است.این نامه، روند ۳۰ روزه‌ای را آغاز می‌کند که از به لحاظ نظری می‌تواند به «بازگشت خودکار» تحریم های سازمان ملل علیه ایران منجر شود. با این حال به گفته تحلیلگران دولت ترامپ مسیر دشواری برای رسیدن به این هدف خود با توجه به مخالفت قاطعانه اعضای گروه 1+4 با این ادعای آمریکا دارد.
اعضای طیف غربی گروه 1+4 یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا موسوم به تروئیکای اروپایی پس از این اقدام آمریکا در بیانیه ای مخالفت خود را با آن اعلام کردند. در این بیانیه تروئیکای اروپایی با اشاره به خاتمه مشارکت آمریکا در توافق هسته‌ای برجام در ۸ مه ۲۰۱۸ تصریح کردند: «نمی‌توانیم از این اقدام آمریکا که با تلاش‌های فعلی ما در حمایت از برجام هماهنگی ندارد پشتیبانی کنیم.»آن‌ها از اعضای شورای امنیت خواستند تا از انجام اقدام‌هایی که تنها اختلاف را در این نهاد عمیق‌تر می‌کند خودداری کنند.
این سه کشور اروپایی همچنین تاکید کردند که با وجود چالش‌هایی که خروج آمریکا از برجام ایجاد کرده است اما آن‌ها همچنان به این توافق پایبند می‌مانند. اتحادیه اروپا نیز موضعی مشابه اتخاذ کرده است. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای با اشاره به درخواست آمریکا از سازمان ملل برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه تاکید کرد که ایالات متحده نمی‌تواند از این سازوکار استفاده کند.
موضع گیری شفاف اروپا درباره مخالفت با استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه را می توان مرحله جدیدی از ناکامی های دولت ترامپ تلقی کرد، در واقع آنچه در برهه کنونی برای آن باعث شرمساری و سرافکندگی بیشتر شده این امر است که حتی شرکای اروپایی واشنگتن نیز ادعای آن درباره حق استفاده از مکانیسم ماشه را قبول نداشته و به صراحت با آن به مخالفت برخاسته اند. بیانیه تروئیکای اروپایی یک بار دیگر انزوا و عدم مقبولیت آمریکا در سطح بین المللی و حتی نزد شرکای اروپایی آن را نشان داد.
«ژرار آرو» سفیر پیشین فرانسه در واشنگتن با اشاره به بیانیه سه کشور اروپایی در رد این اقدام آمریکا و تاکید براینکه واشنگتن به دلیل خروج از برجام دیگر حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد، گفت: این امر حرف‌های بسیاری برای گفتن درباره جایگاه امروز آمریکا در جهان دارد.
از سوی دیگر اعضای طیف شرقی گروه 1+4 یعنی روسیه و چین نیز آشکارا به مخالفت با ادعای غیر قانونی آمریکا برخاسته اند. «واسیلی نبنزیا»نماینده روسیه در سازمان ملل در این زمینه گفت: «ما معتقدیم آمریکا از هیچ حق قانونی یا دلیلی برای آغاز این روند برخوردار نیست. ما البته با آن مخالفت خواهیم کرد.»
«ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم روز پنجشنبه تصریح کرد طرح آمریکا برای احیای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران شکست خواهد خورد. وانگ مین، نماینده چین در سازمان ملل ضمن محکوم کردن اقدام آمریکا برای برگرداندن تحریم‌های ضد ایرانی با تلاش برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه، گفت که این اقدام یک نمایش سیاسی است که ایالات متحده به راه انداخته است. مخالفت روسیه و چین به عنوان دو قدرت بین المللی مخالف هژمونی و یکجانبه گرایی آمریکا ، با ادعای آمریکا نشان می دهد که جریانی قدرتمند در نظام بین المللی شکل گرفته که بشدت با رفتارهای غیر منطقی و غیر قانونی آمریکا مخالف بوده و در برابر آن ایستادگی می کند.
جمهوری اسلامی ایران نیز موضع خود را در این زمینه به صورت شفاف اعلام کرده است. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در نامه ای که توسط نماینده ایران در سازمان ملل تحویل ریاست شورای امنیت داده شد، تصریح کرد که آمریکا هیچ حقی برای احیای تحریم‌ها ندارد و این کار واشنگتن باید از سوی شورای امنیت و جامعه بین‌الملل رد شود.به گفته وی آمریکا با تلاش برای استفاده از مکانیسم ماشه، قواعد جاافتادۀ حقوق بین‌الملل و رویه‌هایی که در طول چند قرن شکل گرفته را نادیده گرفته است.
به نظر می رسد با توجه به اتفاق نظر طیف غربی و شرقی گروه 1+4 در مخالفت صریح با استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه و نیز موضع قاطع ایران در باره لزوم برخورد شورای امنیت با این اقدام غیر قانونی امریکا ، واشنگتن با چالش های عظیمی برای تحقق هدف خود در زمینه احیای تحریم های سازمان ملل علیه ایران از جمله تحریم تسلیحاتی در پیش رو دارد.
به گفته «لارا جیکس» خبرنگار دیپلماتیک روزنامه «نیویورک تایمز» : مشخص نیست که دولت آمریکا بتواند بدون حمایت اروپایی‌ها تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران را بازگرداند. بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه و همچنین اتحادیه اروپا اصرار دارند که از آنجا که ایالات متحده دیگر برجام را به رسمیت نمی‌شناسد، نمی‌تواند تحریم‌های بین‌المللی را بازگرداند.
