امضای قرار داد فروش هواپیمای شرکت بویینگ به ایران ؛ عبور از تحریم های ضد بشری امریکا علیه ایران
شرکت‌های هواپیمایی "ایران‌ایر" و بوئینگ روز یکشنبه قرارداد خرید 80 فروند هواپیما را در تهران امضاء کردند. فرهاد پرورش مدیر عامل ایران ایر با اعلام این خبر گفت، 50 فروند این هوپیماها مدل 737 و 30 فروند دیگر مدل 777 پهن پیکر هستند که در یک دوره 10 ساله به ایران ایر تحویل داده می شوند.
فلچر باراک دال، معاون مدیر عامل بوئینگ پس از امضای قرارداد نهایی، ارزش این قرارداد را 16 میلیارد و 600 میلیون دلار اعلام کرد و گفت، قرارداد فروش این 80 فروند هواپیما پس از تایید دولت آمریکا نهایی شد.هواپیماهای بوئینگ قرار است از سال 2018 به تدریج تحویل ایران شوند .
دولت آمریکا در ادامه سیاستهای خصمانه خود در قبال ایران و بر خلاف قوانین بین المللی فروش هواپیماهای مسافر بری و حتی دادن سوخت به این هوپیماها را در فهرست تحریم های ظالمانه علیه ایران قرار داد.آمریکا که مدعی دفاع از حقوق بشراست ، با این اقدام ضد بشری، سالهاست که جان مسافران ایرانی را به خطر انداخته است.
لغو تحریم ها ازجمله در موضوع خرید هواپیما ی مسافربری از نخستین روزهای آغاز مذاکرات برجام جزو مهم‌ترین اولویت‌‌های کاری تیم مذاکره کننده هسته ای بود تا جاییکه بحث نوسازی صنعت هوایی ایران در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نیز دیده شد .
سند برجام در پیوست ۲ در بخش تعهدات آمریکا (بند ۱)، بر حق ایران برای معامله آزادانه هواپیمای مسافری تصریح می کند.
بر اساس برآوردها، ناوگان هوایی مسافری ایران به 400 تا 500 فروند هواپیمای جدید نیاز دارد . طبیعی است که ایران برای تامین بخشی از این نیاز اقدام به انعقاد قرارداد خرید از شرکت‌های مطرح هواپیماسازی دنیا از جمله بوئینگ و ایرباس کنند. براین اساس در سفر رییس جمهوری اسلامی ایران به فرانسه ، تفاهمنامه اولیه ای بین ایران و شرکت فرانسوی ایرباس امضا شد که بر اساس آن، ۱۱۸ هواپیمای مسافربری به ارزش ۱۰.۵میلیارد دلار از سوی ایران خریداری شود . براساس تفاهمنامه امضا شده، این قرار داد ها می بایست اوایل مارس گذشته نهایی می شد ، اما با گذشت زمان، موانع عمده ای بر سر راه خرید هواپیما از ایرباس ایجادشد .
بر اساس قوانین وزارت خزانه‌داری آمریکا نهادهای مالی از صدور مجوزهای مورد نیاز بانک‌های آمریکایی برای تأمین مالی فروش هواپیمای مسافربری به ایران منع شدند. در حالیکه خرید هر هواپیما حداقل 70 میلیون دلار تامین سرمایه نیاز دارد که رقم قابل توجهی است .
کنگره آمریکا نیزاخیرا" قانون تحریم‌های ایران «داماتو» را برای مدت 10 سال دیگر تمدید و پس از آن نیز طرح ممنوعیت فروش هواپیماهای مسافربری به ایران را به تصویب رساند تا بدین ترتیب چالشی بزرگ پیش‌روی دو غول بزرگ بوئینگ و ایرباس برای معامله با ایران قرار گیرد.
در هرحال اکنون قرارداد با بویینگ با مجوز دولت فعلی امریکا منعقد شده است در حالیکه اجرای برجام با انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهوری آینده آمریکا با ابهاماتی مواجه شده است .
با این حال تاثیر تغییر رییس جمهوری آمریکا بر برجام را هنوز نمی توان ارزیابی دقیق کرد. دونالد ترامپ بارها از تشدید تحریم ها و انتقاد از برجام سخن گفته است ؛اما اودربرخی مصاحبه های انتخاباتی اش اظهارات متضادی هم درباره تحریم ایران کرده است . یکی از انتقادات اصلی ترامپ از توافق هسته‌ای این است که چرا فقط شرکت‌های غیر آمریکایی می‌توانند با ایران معامله کنند. او سپتامبرسال گذشته با حضور در تظاهرات ضد برجام در آمریکا گفت : «همه کشورها می خواهند با ایران معامله و تجارت کنند. آنها پول بسیاری کسب خواهند کرد. اما ما توافق کرده‌ایم و قرار نیست چیزی به دست آوریم».ترامپ در جای دیگری گفته بود که «ایران از ایرباس هواپیما خریداری می‌کند؛ اما بوئینگ در این قرارداد ها کجاست؟ چرا توافق را به گونه‌ای منعقد نکرده‌ایم که بوئینگ هم بتواند به ایران هواپیما بفروشد. ایران قرار است با بخش کوچکی از ۱۵۰ میلیارد دلاری که قرار است به آنها بدهیم، ۱۱۴ هواپیمای جت خریداری کند. اما این هواپیماها را از آمریکا خریداری نمی‌کند بلکه از ایرباس خریداری می کند».
اکنون بوئینگ و ایرباس برای خرید تعدادی هواپیما از خزانه‌داری آمریکا مجوز دارند و می‌توانند با مجوز قانونی امریکا اقدام به فروش هواپیما به ایران کنند.
حالا باید دید که آیا ترامپ همچنان سیاستهای تند و تیز خود علیه ایران را به سمت نقض برجام پیش می‌برد و گمانه‌زنی‌ها درباره اجرای این توافق بین‌المللی و تفاهم‌نامه‌های خرید هواپیما از سوی ایران به کجا خواهد رسید؟
جیم هاینر، نماینده کنگره و مخالف تصویب طرح تمدید تحریم های ایران معتقد است از دست دادن قراردادی با ارزش 25 میلیارد دلار برای بویینگ بسیار سنگین خواهد بود و به دلیل فشارهایی که از طرف کارگرها و اتحادیه‌های کارگری ایجاد خواهد شد، این شرکت لابی‌ها و تلاش‌های خود را برای جلوگیری از لغو این قرارداد انجام خواهد داد.