Pars Today

در جمهوری اسلامی ایران ده روز اول ماه ذی‌العقده که با ولادت حضرت معصومه (س) شروع می شود و با میلاد امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در روز یازدهم آن به پایان می رسد ، "دهه کرامت" نامگذاری شده است. دهه‌ ای سرشار از ابراز ارادت و محبت به این دو بزرگوار از خاندان پیامبر(ص)؛ که با ورودشان به ایران، زمینه ساز تحولات و دگرگون های عمیقی گردیدند. به بهانه این نامگذاری به مساله کرامت انسانی در اسلام می پردازیم.

   کرامت به معنای شرافت، حیثیت، افتخار و استحقاق احترام است. در قرآن کریم کرامت به مفهوم موهبتی خاص است که از طرف خداوند تنها به انسان عطا شده و هیچ موجود دیگری به این کرامت و فضیلت مفتخر نگردیده است. 
در سورة اسراء/ آیه 70 تکریم خداوند نسبت به انسان و برتری او بر بسیاری از مخلوقات مطرح می شود، و می فرماید:" فرزندان آدم را حقیقتاً گرامی داشتیم و آنان را در خشکی و دریا بر نشاندیم و از چیزهای پاک به ایشان روزی دادیم و بر بسیاری از آفریده های خود، آنان را برتری دادیم." کرامتی که خداوند به انسان اعطا کرد، حاکی از شرافت ذاتی انسان است که در غیر او وجود ندارد. برخی بر این نظرند که این کرامت به واسطه روحی است که خداوند در او دمیده است. در حالیکه فرشتگان درگاه الهی نیز روح دارند اما خداوند در مورد آفرینش فرشتگان نفرمود:" ... فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقینَ / پس آفرین بر خدا که بهترین آفرینندگان است." (آیه 14 سوره مومنون ) ضمن اینکه پس از خلق انسان ، خداوند به فرشتگان امر کرد تا بر او سجده کنند.  

هم چنین در آیات دیگری بر این مسئله تأکید شده که آن چه در آسمان و زمین است، برای انسان مسخر گشته و یا این که برای او خلق شده است، مانند آیه 20 سوره لقمان که می فرماید:" آیا مشاهده نکردید که به راستی خداوند آن چه را در آسمان ها و زمین است برای شما مسخر ساخته و نعمت های آشکار و پنهان خود را به طور کامل بر شما فرو ریخت ..." این آیه نیز نشانگر کرامت، شرافت و برتری انسان بر سایر موجودات و مخلوقات هستی است.

از همین رو همه  انسان ها اعم از مومن ، کافر و مشرک گوهری در درون خود دارند که آنها را شریف و صاحب کرامت می کند. چنانکه نقل شده است که روزی پیامبر(ص) و اصحاب آن حضرت در جایی نشسته بودند، که جنازه شخص یهودی را از آن مکان عبور دادند. حضرت به احترام جنازه برخاست و چند قدمی او را تشییع کرد و سپس نشست. در این هنگام، یکی از اصحاب گفت: یا رسول الله او شخص یهودی بود! حضرت فرمود:" آیا انسان نبود و در انسانیت با دیگران مساوی نبود؟ برای احترام به او، همین کفایت می کند." اما نکته مهم این است که این کرامت درونی و ذاتی انسان نباید خدشه دار شود. او می بایست با کمک عقلی که آن نیز موهبت ویژه خداوند به او است و آزادی عقیده و انتخابی که دارد، کرامتی والاتر و برتر کسب کند. به این معنا که کرامت ذاتی خود را با کرامت اکتسابی تقویت نماید. چرا که خداوند در آیه 13 حجرات می فرماید:" ... همانا گرامی ترین شما نزد خداوند، پرهیزگارترین شماست." این آیه حاکی از این حقیقت است که انسان ها در برخورداری از کرامت یکسان نیستند، بلکه  هرچه میزان تقوا و پرهیزگاری آنان بیشتر باشد، کرامتشان نیز بیشتر خواهد بود.
انسان کریم فقط بنده ی خداست. آنچه با فطرتش بیگانه است، به درون خود راه نمی دهد. از بند تمام دشمنان درونی و برونی رها شده و با سرشتی عالمانه و روحی کریمانه در وادی فضایل اخلاقی قدم می گذارد.