تنگه کافری؛ جواهری پنهان در کوه‌های زاگرس ایران
-
تنگه کافری؛ جواهری پنهان در کوه‌های زاگرس ایران
پارس‌تودی- تنگه کافری که در غرب استان ایلام ایران قرار دارد، با زیبایی‌های طبیعی و تاریخ باستانی خود یکی از جذاب‌ترین و در عین حال کمتر شناخته‌شده‌ترین مناطق این منطقه است.
کاوش‌های باستان‌شناسی در اطراف تنگه کافری، آثار دوره‌های نوسنگی، ساسانی و عصر آهن را کشف کرده‌اند؛ از جمله سردرهای قوسی، طرح‌های گچی، پایه ستون‌ها و اشیای فلزی. به گزارش پارس‌تودی به نقل از پرس‌تی‌وی، تنگه کافری توسط جنگل‌های انبوه بلوط احاطه شده است که شاخه‌های آن سقفی سبز و دلنشین بالای سر تشکیل داده‌اند و نور خورشید را به آرامی به زمین جنگل می‌رسانند و زیست‌بوم نادری از گیاهان و جانوران را نگه می‌دارند.
این تنگه در میان زمین‌های ناهموار کوه‌های زاگرس غربی قرار دارد و به عنوان یکی از شگفتی‌های طبیعی ایران شناخته می‌شود.
تنگه که به «عروس زاگرس» معروف است، زیبایی خام طبیعت را با میراث فرهنگی تمدن‌ها در هم آمیخته است. مسیر دسترسی به این تنگه از شهر بدره شروع می‌شود که ۸۰ کیلومتر با ایلام و ۳۸ کیلومتر با دره‌شهر فاصله دارد. ورودی تنگه کافری در شمال ولی‌عصر قرار دارد که می‌توان از طریق جاده کوهستانی ناهموار یا عبور با قایق از سد سیمره به آن رسید.
تراش خورده توسط زمان و آب
تنگه کافری با دیواره‌های بلند سنگ آهک و جنگل‌های انبوه بلوط احاطه شده و رودخانه‌ای از کوه‌های کبیرکوه که از کوه‌های طولانی زاگرس است از دل آن می‌گذرد.
این رودخانه که سیمره نام دارد، شاخه اصلی رودخانه کرخه است و طی هزاران سال، مسیر عمیق و پیچ در پیچ تنگه را ایجاد کرده است. جریان گل‌آلود رودخانه سیمره باعث شکل‌گیری جغرافیا و تاریخ انسانی منطقه شده است.
مطالعات باستان‌شناسی نشان می‌دهد انسان‌ها حداقل از ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد در این منطقه حضور داشته‌اند. کاوش‌ها آثار دوره نوسنگی، ساسانی و عصر آهن از جمله سردرهای قوسی، طرح‌های گچی، پایه ستون‌ها و اشیای فلزی را آشکار کرده‌اند.
ساختمان‌های داخل تنگه کافری (شاداد) ساختاری خاص دارند، با چینش سنگ‌های منظم و سفال‌های عصر برنز اولیه که تصویری از سکونت احتمالی در این منطقه کوهستانی دورافتاده ارائه می‌دهد. اخیراً با کاهش سطح آب سد سیمره، یک سازه مهم معماری از دوره ساسانی کشف شده است.
جنگل زنده زاگرس
ویژگی مهم دیگر تنگه کافری، اکوسیستم زنده و سرزنده آن است. جنگل‌های انبوه بلوط سقفی سبز بالای سر ایجاد کرده‌اند که نور خورشید را به آرامی به زمین می‌رساند و زیست‌بومی از گیاهان و جانوران کمیاب را حفظ می‌کند.
سنجاب ایرانی که موجودی کوچک و قرمز رنگ است، در این جنگل زندگی می‌کند. در بهار، مادر سنجاب‌ها که بچه‌هایشان را هدایت می‌کنند، صحنه‌ای زنده و دلنشین در تنگه ایجاد می‌کنند.
این جنگل که تقریباً دست‌نخورده باقی مانده، یکی از متنوع‌ترین و غنی‌ترین زیستگاه‌های زیستی ایران است.
آرامش طبیعت گهگاه تنها با صدای برگ‌ها یا پریدن سنجاب‌ها از شاخه‌ای به شاخه دیگر شکسته می‌شود که به زیبایی مناظر می‌افزاید.
پژواک‌های دین و معماری کهن
علاوه بر اهمیت طبیعی و باستان‌شناسی، منطقه میزبان چندین مکان مذهبی و معماری است. در نزدیکی تنگه، آتشکده کلم قرار دارد؛ سازه‌ای باستانی از دوره زرتشتی که بین دو کوه سرسبز در کنار رودخانه کلم واقع شده و به عنوان یک اثر ملی ثبت شده است.
در بالادست، غار شاداد وجود دارد که باز هم به میراث ساسانی منطقه اشاره دارد. اگرچه بخشی از غار به دلیل بالا آمدن سطح آب غرق شده، اما هنوز آثار فرهنگی مهمی در آن یافت می‌شود که نشان‌دهنده استفاده آن به عنوان پناهگاه، محل مقدس یا محل عبادی است.
زیبایی‌های فصلی و منطقه‌ای
مانند بیشتر مناطق کوهستانی ایلام، تنگه کافری نیز فصل‌های متفاوت و متضادی دارد.
اگرچه پاییز و زمستان با مه و سرمای خود تنگه را در بر می‌گیرند، اما زیباترین زمان دیدن آن بهار است که بلوط‌ها شکوفه می‌دهند، گل‌های وحشی دشت را می‌پوشانند و سطح آب رودخانه برای گردشگری مناسب است.
تنگه‌های نزدیک مانند تنگه رزیانه و تنگه الماس در منطقه بدره، این منطقه را به مکانی ایده‌آل برای طبیعت‌گردان، زمین‌شناسان و دوستداران محیط زیست تبدیل کرده‌اند.
در دورانی که شهرنشینی سریع و تخریب محیط زیست افزایش یافته، تنگه کافری نمونه‌ای از زیبایی دست‌نخورده، عمق فرهنگی و میراث کمتر شناخته شده است.
دور از شهرها و مسیرهای گردشگری معمول، این تنگه فرصتی برای دیداری واقعی و دست‌نخورده از روح زمین‌شناسی و تاریخی ایران فراهم می‌کند.
چه از روی قایق که به آرامی بین دیواره‌های تنگه حرکت می‌کند و چه از مسیرهای پر درخت بلوط پیاده‌روی شود، تنگه کافری همچنان جایی است که سنگ، آب و زمان در گفتگویی ابدی به هم می‌پیوندند.
تنگه کافری، تنگه‌ای باشکوه در ایلام غربی ایران است که غنی از اکولوژی، تاریخ و معماری است و فرصتی ناب و بی‌نظیر برای فرار به دل طبیعت را فراهم می‌کند.
hk/x
