امام خمینی (ره) و اشعار عارفانه و عاشقانه /  روز جهانی شعر

پارس تودی- امام خمینی (ره) (۱۹۰۲-۱۹۸۹) بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران در ۱۹۷۹ از دوران جوانی شعر می‌سراییده است و از ایشان دیوانی برجای مانده که تحسین شعرا را برانگیخته است.

دیوان شعر امام کتابی است به قلم امام خمینی (ره) که در ۶ فصل غزلیات، رباعیات، قصاید، مسمط، ترجیع بند و اشعار پراکنده تنظیم شده و اولین بار توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در ۴۳۸ صفحه انتشاریافته‌است.

 اولین شعر منتشر شده ازایشان غزلی چهارده مصرعی بود با مطلع «من به خال لبت‌ای دوست گرفتار شدم».

شعر امام خمینی، بازتاب احساسات، عواطف و افکار او و متعلق به لحظات خلوت و انس با خداست.

در آیینه شعر امام، صفای درونی عرفای راستین، آرامش قلبی مؤمنین و امید به آینده‌ای عاری از ظلم و بی عدالتی را می‌توان حس کرد.

از نظر سبک شناسی ادبی، میزان بهره گیری از واژگانی که القای حالت نشاط و امید می‌کنند در شعر امام بسیار زیاد است.

هرچند برخی از اشعار جوانی ایشان، در پی هجوم مأموران ساواک ( پلیس مخفی محمدرضا شاه پهلوی که توسط اسرائیل و آمریکا آموزش دیده بودند)، به منزل و کتابخانۀ شخصی ایشان از دست رفت اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حضرت امام بنا به خواهش و اصرار فراوان بانو فاطمۀ طباطبایی، همسر فرزند ایشان –  حاج سید احمد خمینی – اشعاری در قالب‌های متنوع و با مضامین عرفانی سروده اند که خوشبختانه همۀ نسخه‌های خطی این سروده‌ها در دسترس است.‏‎ ‎

اشعار این دیوان به زبان‌های دیگری نیز ترجمه و منتشر شده اند.

بسیاری از شعرای معاصر  این دیوان را تحلیل و از آن تجلیل کرده اند. این دیوان در برخی از تلویزیونهای ملی اروپایی نیز معرفی شده‌است.

 

 

نمونه‌ای از ابیات عرفانی

 

من به خال لبت،‌ای دوست! گرفتار شدم

چشم بیمار تو را دیدم و بیمار شدم

 

 

غم دلدار، فکنده است به جانم شرری

که به جان آمدم و، شهرهٔ بازار شدم

 

در میخانه گشایید به رویم، شب و روز

که من از مسجد و از مدرسه بیزار شدم

 

 

نمونه ای از ابیات اخلاقی و تربیتی

 

 

از هستی خویشتن رها باید شد

از دیو خودی خود جدا باید شد

 

 

آن کس که به شیطان درون سرگرم است

کی راهی راه انبیا خواهد شد

 

 

نمونه‌ای از ابیات سیاسی و اعتراضی امام خمینی

 

 

جُمهوری اسلامی ما جاوید است

دشمن ز حیات خویشتن نومید است

 

 

آن روز که عالم ز ستمگر خالی است

ما را و همه ستمکشان را عید است

 

 

شعرهایی عاشقانه برای همسر

 

همسر امام خمینی مرحوم خدیجه ثقفی درباره اشعاری که حضرت امام در وصفشان سروده‌اند، می‌گویند: آقا می‌گفت: یکبار که ارومیه رفته بودم، کنار دریاچه ذوق شعر سرودنم شروع شد و اشعاری برای تو سرودم. من دو بیت اول و آخر آن را حفظ هستم که گفته بود:

 

قامتت نازم که از سرو سهی دلکش‌تر است

نوک مژگانت همی خونریزتر از خنجر است

 

نازپروردی که در بازار حسن و دلبری

قیمت یک طاق ابرویش ز یوسف برتر است

 

 

همسر امام در ادامه می‌گوید:

 

آقا (امام خمینی) برای من سه الی چهار شعر گفته است که اول هر بیت با اسم من شروع شده که مجموعا «قدس ایران» می‌شود. مثلا این ابیات:

 

قد دلجویت اندر گلشن حسن

یکی سروی است کاندر کاشمر نیست

 

 

در آیین من، آب زندگانی

از آن شیرین‌دهن پاکیزه‌تر نیست

 

 

نمونه ابیات برای منجی آخرالزمان حضرت مهدی

امام برای منجی آخرالزمان بشریت که برپایه نگاه دینی کسی است از نسل آخرین پیامبر یعنی حضرت محمد (ص)، ابیاتی سروده و او را مهمترین راز هستی و جهان دانسته است که خداوند مهربان بوسیله او با همراهی حضرت عیسی مسیح علیه السلام بشریت و جهان را از گمراهی و فساد و ظلم نجات خواهد داد.

 

 

‌ای نقطه عطف راز هستی

برگیر ز دوست جام مستی

 

 

وعده ی دیدار نزدیک است یاران مژده باد

روز وصلش می رسد، ایام هجران می رود

 

مهدی امام منتظر، نوباوه ی خیرالبشر

خلق دو عالم سر به سر، بر خوان احسانش نگین

 

 

امام اشعار فلسفی و دینی بسیاری دارد. اشعاری همچنین در وصف جایگاه مهم فاطمه دختر پیامبر خاتم حضرت محمد توسط ایشان سروده شده است.

 

بی تردید باید در مورد شعر ایشان گفت که این شادابی معنوی و خوش بینی و امید به زندگی، از باورهای عمیق دینی و دریافت‌ها و جاذبه‌های عالی عرفانی امام خمینی سرچشمه گرفته است و بالاخره شعر امام، جوان گرا، حرکت آفرین، تاثیرگذار و دارای روحیه حماسی است که حاکی از روح لطیف و بلند او و ایمان و یقین به وعده‌های الهی است.

عبارات کلیدی: امام خمینی کیست، اندیشه امام خمینی، کتب امام خمینی، امام خمینی و شاه، انقلاب اسلامی ایران ، اشعار ایرانی