از بالتیک تا اوکراین؛ مداخلات ناتو و سایه بحران بر امنیت جهانی

پارس‌تودی- رئیس‌جمهوری روسیه، پایان گسترش ناتو به شرق را تنها راه رسیدن به صلح پایدار در اوکراین دانست.

«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه در اجلاس سازمان همکاری شانگهای ۲۰۲۵ که در شهر تیانجین برگزار شد با تأکید بر ضرورت "توازن عادلانه در امنیت جهانی"، غرب را به دلیل ماجراجویی‌های نظامی و تحقیر روسیه پس از جنگ سرد، عامل اصلی بحران اوکراین معرفی کرد. این مواضع در شرایطی بیان می‌شود که ناتو با مانورهای گسترده در دریای بالتیک و فشار نظامی بر مرزهای روسیه، عملاً بر شدت تنش‌ها می‌افزاید. در این بسته خبری از پارس‌تودی، ماجراجویی‌های سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بررسی شده است که می‌خوانید:

صلح در گرو توقف توسعه ناتو

رئیس جمهوری روسیه در نشست سازمان همکاری شانگهای با اشاره به ریشه‌های بحران اوکراین گفت: "برای یافتن راه‌حلی دائمی، باید علت‌های اصلی درگیری یعنی گسترش ناتو و بی‌توجهی غرب به نگرانی‌های امنیتی روسیه رفع شود." او جنگ در اوکراین را "مجادله‌ای با غرب" خواند و توسعه ناتو به شرق اروپا پس از فروپاشی شوروی را اقدامی تحقیرآمیز ضد مسکو دانست. به باور کرملین، ادامه سیاست‌های نظامی ناتو و ارسال تسلیحات به اوکراین، صلح را ناممکن و میدان نبرد را به خاکستر سیاسی–امنیتی تبدیل کرده است.

آتلانتیسیسم در بحران؛ شکاف در میان متحدان غربی

پیمان آتلانتیک شمالی در سال‌های اخیر با بحران هویتی و تضاد منافع میان واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی روبه‌رو شده است. سیاست‌های پرهزینه آمریکا در اوکراین و فشار برای همگرایی اجباری، موجب افزایش بی‌اعتمادی در میان اعضای ناتو شده است. نماد این وضعیت را می‌توان در حضور «ولودیمیر زلنسکی» و سران اروپایی در کاخ سفید دید؛ تصویری از وحدت ظاهری که در پشت پرده با اختلافات راهبردی بر سر هزینه‌های جنگ و آینده امنیت اروپا همراه است. کارشناسان می‌گویند امروز مفهوم "آتلانتیسیسم" بیش از هر زمان دیگر زیر سؤال رفته و ناتو با بن‌بست استراتژیک در اوکراین مواجه است.

مانور ناتو در بالتیک؛ بازدارندگی یا تحریک‌گری؟

همزمان با اظهارات رئیس جمهوری روسیه، ناتو با رهبری آلمان رزمایشی بزرگ موسوم به "کوادریگا" را در دریای بالتیک آغاز کرده است. بیش از ۸ هزار سرباز ۴۰ کشتی جنگی ۳۰ هواگرد و هزاران خودرو نظامی در این مانور مشارکت دارند. ارتش آلمان هدف این رزمایش را "تقویت بازدارندگی و آمادگی عملیاتی" اعلام کرده، اما همپوشانی زمانی آن با رزمایش روسیه و بلاروس موسوم به "زاپاد" نشان می‌دهد که رقابت تسلیحاتی دو طرف به سطح جدیدی رسیده است. لیتوانی نیز با نصب موانع بتنی موسوم به "دندان اژدها" در مرز کالینینگراد، خود را برای مقابله با تهدید احتمالی روسیه آماده می‌کند؛ اقدامی که مسکو آن را تحریک‌گری آشکار قلمداد می‌کند.

ژاپن؛ پایگاه جدید ناتو در شرق آسیا؟

نگرانی‌های مسکو فقط به جبهه غربی محدود نیست. «نیکولای پاتروشف» دستیار رئیس‌جمهوری روسیه، هشدار داده که ناتو در حال استفاده از ظرفیت‌های نظامی ژاپن است و ناوگان این کشور می‌تواند به‌سرعت در قالب ائتلاف غربی ادغام شود. او این روند را "سیاست انتحاری" توصیف کرد و پرهیز توکیو از همراهی با سیاست‌های ضدروسی و ضدچینی ناتو را خواستار شد. روسیه و چین نیز در واکنش، همکاری‌های امنیتی و نظامی خود را بیش از گذشته گسترش داده‌اند.

ناتو و بن‌بست اوکراین

پس از سه سال درگیری، اوکراین عملاً به میدان جنگی فرسایشی و زمین سوخته بدل شده است. برخلاف تصور اولیه ناتو مبنی بر محدود شدن نبرد به شرق اوکراین، جنگ ابعاد گسترده‌تری یافته و هزینه‌های هنگفتی را بر اعضای این پیمان تحمیل کرده است. از نگاه بسیاری از تحلیلگران، بازنده اصلی جنگ نه فقط اوکراین، بلکه خود ناتو است؛ چرا که نه تنها نتوانسته اهداف امنیتی خود را محقق کند، بلکه مشروعیت و انسجام داخلی‌اش نیز به شدت آسیب دیده است.

مداخلات ناتو و سایه سنگین بی‌ثباتی

رفتارهای مداخله‌جویانه ناتو، چه در شرق اروپا و چه در شرق آسیا، امنیت بین‌المللی را به چالش کشیده است. در حالی‌که روسیه شرط صلح را توقف گسترش ناتو اعلام می‌کند، غرب با ادامه سیاست‌های نظامی‌گری در حال بازتولید بحران‌های امنیتی تازه است. به نظر می‌رسد بحران اوکراین فقط بخشی از رقابت ژئوپولیتیک گسترده‌تر میان روسیه و ناتو باشد؛ رقابتی که پیامدهای آن نه‌تنها برای اروپا بلکه برای کل نظام بین‌الملل پرهزینه خواهد بود.

hm