Մեկնաբանություն -Հարավային Կովկասում Իսրայելի ներկայության և ռազմական համագործակցության ընդլայնման անվտանգային հետևանքները
Հարավային Կովկասի դինամիկ և բարդ անվտանգային հեռանկարում Սիոնիստական ռեժիմի և Ադրբեջանի միջև ռազմավարական հարաբերությունները, և մասնավորապես ռազմական համագործակցությունը, դարձել են մտահոգիչ գործոն։
Վերջին տարիներին զգալի թափ ստացած այս գործընկերությունը գերազանցել է զենքի գնորդ-վաճառող հարաբերությունները և դարձել է լայն աշխարհաքաղաքական ասպեկտներ ունեցող գործառնական-տեխնոլոգիական դաշինք։ Ադրբեջանի 2025 թվականի 5 միլիարդ դոլարի աննախադեպ պաշտպանական բյուջեն վկայում է այս վճռականության մասին։
Հակառակ տարածված նարատիվի, որը Բաքվի ռազմական հզորության ամրապնդումը դիտարկում է որպես պատասխան ղարաբաղյան հակամարտությանը և Հայաստանից եկող սպառնալիքներին, տեխնիկական և ռազմավարական ապացույցները վկայում են այլ նպատակի մասին։ Վերջին տասնամյակում, և հատկապես 2020 թվականի պատերազմից հետո, Ադրբեջանը կուտակել է մեծ քանակությամբ իսրայելական առաջադեմ համակարգեր։ Այս սարքավորումները հիմնականում չեն օպտիմալացվել Հայաստանի հետ սահմանի լեռնային տեղանքում մարտական գործողությունների համար, այլև համարվում են իդեալական գործիք՝ հսկայական և զգայուն տարածքի, մասնավորապես Կասպից ծովի վերահսկողության համար։
Սիոնիստական ռեժիմի և Ադրբեջանի միջև աճող ռազմական և անվտանգային համագործակցությունը վերածվել է Հարավկովկասյան տարածաշրջանի անվտանգային հավասարումների փոփոխման հիմնական գործոնի: Այս գործընկերությունը գերազանցելով զենքի վաճառքը, հասել է ռազմավարական և տեխնոլոգիական մակարդակի: Ադրբեջանի աննախադեպ պաշտպանական բյուջեն և վերջին շքերթներում իսրայելական առաջադեմ համակարգերի, այդ թվում հարձակողական անօդաչու թռչող սարքերի, առաջադեմ հակաօդային պաշտպանության համակարգերի, հեռահար հականավային հրթիռների, էլեկտրոնային և տիեզերական պատերազմի սարքավորումների ցուցադրումը վկայում են այդ համագործակցության խորության մասին: Այս սարքավորումների բնույթի ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ հիմնական ուշադրությունը կենտրոնացած է այնպիսի ոլորտների վրա, ինչպիսիք են ափամերձ տարածքների հսկողությունը, ծովային պաշտպանությունը և ջրային միջավայրերում գործողությունները:
Այս խորը համագործակցության հետևանքները չափազանց վտանգավոր են ամբողջ Հարավկովկասյան տարածաշրջանի, մասնավորապես՝ Հայաստանի Հանրապետության անվտանգության համար: Թեև այս նոր զինանոցի անմիջական թիրախը կարող է չլինել Հայաստանը, սակայն վճռական տեխնոլոգիական առավելությամբ գերզինված Ադրբեջանի գոյությունը, որին աջակցում է Իսրայելի նման արտատարածաշրջանային դերակատարը, հիմնարար կերպով խախտում է ուժերի հավասարակշռությունը և ստեղծում անկայունության և անվստահության մթնոլորտ: Թուրք-ադրբեջանական ռազմական դաշինքի կողմից շրջապատված Հայաստանը արևմտյան-իսրայելական ամենաժամանակակից ռազմական տեխնոլոգիաներով զինված մրցակցի ստվերում, պետք է մտածի իր գոյատևման մասին։ Այս իրավիճակը տարածաշրջանում կհանգեցնի սպառազինությունների մրցավազքի նոր փուլի,կխաթարի խաղաղ բանակցությունների վերսկսման հնարավորությունը և հետագայում ցանկացած սահմանափակ հակամարտություն կվերածի լիարժեք ճգնաժամի՝ մեկ կողմի աննախադեպ ուժեղ կրակի պատճառով։
Փորձագետների խոսքով՝ Իսրայելի և Ադրբեջանի միջև աճող ռազմական համագործակցությունը դարձել է ապակայունացնող գործոն Հարավային Կովկասում։ Այս համագործակցությունը կտրականապես փոխելով ուժերի հավասարակշռությունը և ստեղծելով ծայրահեղ խոցելիության զգացում Հայաստանում, երկարաժամկետում վտանգում է տարածաշրջանի անվտանգությունը։ Իսրայելի նման միջազգային դերակատարի ներկայությունն ու ազդեցությունը, որն ունի որոշակի աշխարհաքաղաքական նպատակներ, ոչ միայն չի նպաստում երկարատև հակամարտությունների լուծմանը, այլև զգայուն տարածաշրջանում առաջադեմ ռազմական տեխնոլոգիաներ ներկայացնելով, բոցավառում է մոխրի տակ մնացած կրակը, որը, վերջին հաշվով, չի երաշխավորելու Հարավկովկասյան տարածաշրջանի որևէ երկրի, նույնիսկ Ադրբեջանի կայունությունը։
Աղբյուր՝ Tabnak