Pars Today

Në këtë edicion do të shqyrtojmë konceptin e ndjekjes në pikëpamjes selefiste.

Përshëndetje për ju dëgjues të nderuar! Jemi pranë jush me edicionin e radhës të programit “Lëvizjet takfiriste, skenar destruktiv”. Në edicionin e kaluar folëm rreth përkufizimit të saktë të perceptimit të selefive nga termi “selef” dhe hedhjen pushtë të bindjeve të tyre duke u mbështetur në Kur’anin e shenjtë dhe në hadithet e Hazretit Muhamed s.a.v.s., si dhe në argumentimet e dijetarëve myslimanë sunitë dhe shiitë. Në këtë edicion do të shqyrtojmë konceptin e “ndjekjes” nga pikëpamja selefiste. Ekzistojnë dy metoda të ndjekjes: metoda e parë e ndjekjes është respektimi dhe zbatimi në çdo detaje të sjelljes, veprimit dhe fjalëve të tyre dhe ndjekja e tyre në të gjitha fushat si në bindje fetare, politike, shoqërore dhe ekonomike. Selefistët ekstremistë çfarëdo ndryshimi në personalitetin dhe në metodën e myslimanëve selef, e konsiderojnë risi dhe të ndaluar sipas dispozitave të sheriatit islam. Ajo që ka rëndësi në këtë pikëpamje, është kjo që metoda e myslimanëve selef në një farë mënyre konsiderohet autoritare për gjeneratat e ardhshme në të gjitha fushat shoqërore, politike, kulturore, në fushën e bindjeve fetare dhe të jurisprudencës islame. Sipas kësaj, myslimani i cili ka një distancë kohore disa shekullore me myslimanët selef, është i detyruar që stilin e jetës së tyre ta bëjë program kryesor për jetën e tij aktuale dhe t’i nënshtrohet plotësisht asaj. Një perceptim i tillë nga ndjekja e myslimanëve selef, përballet me shumë probleme serioze dhe veprimi i vetë myslimanëve të gjeneratave selef është plotësisht kundër një perceptimi të tillë. Kjo do të thotë se vetë myslimanët selef nuk kanë ndjekur në këtë mënyrë myslimanët paraardhës. Në fushën e çështjeve shoqërore, jeta e myslimanëve sahabe, tabi’in dhe tabe’e tabi’in, kurrë nuk ka qenë në një mënyrë të caktuar dhe qysh në gjysmën e parë të shekullit të par islame u krijuan ndryshme themelore në jetën e myslimanëve. Në Meke, shumica e myslimanëve nuk ishin të njohur me rrobat e qepura, mirëpo në Medine myslimanët ishin të njohur me këtë lloj të rrobave dhe ata përdornin edhe rroba jemenase që ishin të prestigjit më të lartë. Në fillim të Islamit, myslimanët përveç hurmave dhe mishit të devesë dhe të deles, nuk njihnin shumë lloje të tjera të ushqimit. Mirëpo me pushtimet dhe me lidhjet që u vendosen me popujt e tjerë, mes tyre u përhapen edhe shumë lloje të tjera të ushqimit dhe të pijeve. Kjo është në kohën kur në fillim shtëpitë e myslimanëve ndërtoheshin me baltë dhe qerpiç, mirëpo gradualisht filluan të përdornin edhe materiale të tjera ndërtimore. Shumë prej këtyre zhvillimeve janë bërë në kohën e Profetit s.a.v.s. dhe ai zotëri kurrë nuk ka paralajmëruar myslimanët rreth këtyre çështjeve, pra në realitet ka mirëpritur zhvillime të tilla pozitive. Vet Profeti s.a.v.s. në Meke, por edhe në Medine, nuk vendoste unazë në gisht, mirëpo kur dëgjoi se mbretërit nuk lexojnë letrën e dërguar pa vulën e funksionarit përkatës, e zgjodhi një unazë argjendi mbi të cilën ishte gdhendur emri “Muhamed Resulullah” në tre rreshta. Pastaj ai me këtë unazë vuloste letrat zyrtare. Edhe në periudhat tjera, myslimanët kurrë nuk pranuan një metodë të tillë dhe gjithnjë në çështjet shoqërore ecnin në hap me zhvillimet dhe rrethanat e shoqërisë në kohë. Prandaj këtu shtrohet pyetja se: në kohën kur as myslimanët e shekullit të parë nuk kanë ndjekur në mënyrë absolute myslimanët paraardhës, si është e mundur të pretendohet se myslimanët sot duhet të ndjekin 100% myslimanët e gjeneratave selef në çështjet shoqërore?
Në sferën e bindjeve fetare gjithashtu, ndjekja e pa logjikë përballet me probleme të mëdha. Problemet në sferën e bindjeve fetare në fillim të Islamit, zgjidheshin duke u referuar pranë Profetit s.a.v.s. dhe nuk kishte nevojë për diskutime racionale në lidhje me çështjet e besimit. Mirëpo pas vdekjes së Hazretit Muhamed s.a.v.s., rrethanat u ndryshuan. Nga njëra anë, hyrja e mendimeve të huaja dhe induksionimi i dilemave të reja mes myslimanëve për shkak të pushtimeve të territoreve të reja filloi të përhapej më shumë, ndërsa nga nevojat dhe kërkesat e reja nga ana tjetër, u bënë shkak për anim drejt racionalizmit dhe përkushtimit në argumentim duke shtruar diskutime shkencore që si rezultat u krijuan mosmarrëveshje në mendime si dhe interpretime të ndryshme. Personat si Abdullah bin Abas u përkushtuan në mënjanimin e dilemave në lidhje me çështjet e reja të cilat nuk kishin modele të mëparshme. Ndërkohë myslimanët e gjeneratës tabi’in si Hasan basri, Omar bin Abdulaziz, Ata’e bin Abi Rabah, Sulejman bin Jsar, Tavus bin Keisan gjithashtu u futën në diskutimin e çështjeve të cilat kurrë nuk ishin paraqitur në kohën e myslimanëve sahabe. Libri “Al-Esma’e vel-Sifat” i asaj kohe është plotë me debate dhe argumentime logjike të cilat kurrë nuk kanë qenë në kohën e Profetit s.a.v.s.. Në fushën e jurisprudencën islame gjithashtu ndjekja dhe imitimi verbal nga gjenerata e myslimanëve selef, përballet me më shumë kontradikta. Në kohën e Profetit s.a.v.s. nuk ishte paraqitur nevoja për diskutime të thella në fushën e jurisprudencës dhe me referimin drejtpërdrejtë tek Hazreti Muhamed s.a.v.s., myslimanët gjenin përgjigjeje menjëherë rreth pyetjeve dhe çështjeve të paraqitur në sferën e jurisprudencës. Mirëpo në periudhat pasardhëse për shkak të paraqitjeve të çështjeve të tjera, u paraqiten juristë të mëdhenj të cilët ofruan fetva, dekrete dhe dispozita dhe çështjeve të reja që gjithashtu asnjëra prej këtyre çështjeve nuk ishin paraqitur në kohën e Profetit s.a.v.s.. Urdhri i Omar bin Abdulaziz për ndalimin e ndërtimit në Mina për shkak të rritjes së numrit të vizitorëve të Shtëpisë së Zotit, fetvaja e juristit të njohur të gjeneratës tabi’in Abdurrahman Abi Lejli për pranimin e dëshmisë së fëmijëve kundër njëri-tjetrit në lidhje me plagosjen ose grisjen e rrobave, janë disa për rasteve të cilat nuk kanë shembuj në kohën e myslimanëve sahabe. Në sferën e çështjeve politike, gjithashtu, në kohën kur sipas pretendimeve të shkollës sunite, Profeti s.a.v.s. udhëheqjen e myslimanëve e ka lënë në vullnetin e tyre në mënyrë që vetë ata të vendosin për fatin e vet, khalifi i parë Abu Bekër nuk veproi sipas porosisë së Profetit s.a.v.s. dhe zgjedhjen e khalifit nuk e la në vullnetin e popullit, por e zgjodhi Omar bin Khatab për zëvendës të tij. Edhe Omar bin Khatab, khalifi i dytë, nuk veproi sipas porosisë së Profetit s.a.v.s. dhe as sipas metodës së Ebu Bekrit, por e caktoi një këshill për zgjedhjen e khalifit. Imam Aliu (a.s.) u zgjodh për khalif me kërkesë të një numri të madh të myslimanëve. Muavije bin Sufjan me intriga dhe mashtrime mori pushtetin dhe pastaj trashëgimia e fronit u bë alternativë për bartjen e pushtetit dhe caktimin e khalifit.
Në realitet ndjekja e pa logjikuar dhe në të gjitha fushat e myslimanëve të gjeneratës selef, është e pamundur. Që nga fillimi, myslimanët sahabe kurrë nuk ishin të zotuar për ndjekjen e njëri-tjetrit në jetën e tyre, por në çdo fazë duke marrë parasysh situatën dhe rrethanat e saj, kanë zgjedhur një metodë dhe pikëpamje. Në situatë të tillë si është e mundur që gjeneratat e ardhshme me distancë kohore disa shekujsh dhe në kushte dhe kërkesa të reja, të jenë të obliguar të ndjekin gjeneratën e myslimanëve selef në të gjitha fushat, edhe në çështjet shoqërore? Gjithashtu si të imitojmë ata ndërkohë kur veta ata nuk kanë bërë një gjë të tillë? Përballë imitimit verbal, ekziston edhe metoda e dytë e ndjekjes. Kjo është ndjekje e parimeve dhe e bazave islame dhe në sheriatin islam ekziston një parim në lidhje me këtë. Nëse një kuptim i tillë synohet me ndjekjen e gjeneratës së myslimanëve selef, atëherë kjo nuk mund të emërohet si një shkollë e veçantë, për arsye se ndjekja e myslimanëve selef në këtë kuptim, në realitet është kthim në ndjekjen e fesë dhe të bazave të saj dhe roli i myslimanëve selef në këtë ndjekje është vetëm shpjegim dhe komentimi i atyre parimeve. Këtu vlen të theksohet një çështje se secili person vetëm për arsye se ka qenë bashkëkohanik i Profetit s.a.v.s. dhe e ka takuar apo biseduar me atë, nuk mund të konsiderohet i merituar për komentimin dhe shpjegimin e parimeve dhe bazave themelore të fesë islame, sepse personat kanë meritat për kryerjen e kësaj çështje të cilët janë të pastër nga mëkati. Nëse do të pranojmë këtë perceptim nga koncepti i “ndjekjes”, atëherë nuk mund të themelojmë një shkollë me emrin “selefizmi”, për arsye se në këtë koncept, çështja kryesore është ndjekja dhe pasimi i fesë dhe i sheriatit të Hazretit Muhamed s.a.v.s. dhe jo ndjekja e myslimanëve të gjeneratë selef. Në këtë pikëpamja nuk ekziston kurrfarë autoriteti që mund tu jepet myslimanëve të gjeneratë selef. Vlen të theksohet se rruga më e mirë për studimin e çdo rruge dhe të çdo shkolle, është studimi i bazave të të menduarit të saj.