Përse Hariri hoqi dorë nga formimi i kabinetit libanez

Saad al-Hariri më në fund nuk arriti të formojë një kabinet të ri libanez pas nëntë muajsh dhe dha dorëheqjen. Libani tani është përsëri në procesin e emërimit të një kryeministri të ri, dhe më pas do të fillojnë konsultimet e tij për formimin e një kabineti të ri.

Në 16 vitet e fundit, katër kryeministra libanezë kanë dhënë dorëheqjen. Omar Karami dha dorëheqjen si kryeministër në vitin 2005, Naxhib Mikati në vitin 2013, Saad al-Hariri në 2019 dhe Hasan Diab në Gusht 2020. Përveç kësaj, Mustafa Adib u emërua për të formuar kabinetin në vitin 2020 dhe Saad al-Hariri në 2021, por Adib u tërhoq nga formimi i kabinetit të ri libanez pas një muaji dhe al-Hariri pas nëntë muajsh.  Prandaj, mund të thuhet se 6 kryeministra në Liban dhanë dorëheqjen në 16 vjet. Dorëheqja e Al-Haririt në situatën aktuale, është një histori tjetër, sepse ai thjesht nuk heq dorë nga pushteti dhe në 16 vitet e fundit ai u nominua 4 herë për postin e Kryeministrit, formoi qeverinë 3 herë dhe ishte Kryeministër në total për 5 vjet e 9 muaj. Ai ishte gjithashtu kryeministri i ngarkuar me formimin e kabinetit. Në deklaratën e dorëheqjes, al-Hariri sulmoi drejtpërdrejt Presidentin Michel Aun, duke përmendur mos-bashkëpunimin e tij si arsyen kryesore për mosformimin e një kabineti.  Al-Hariri dha dorëheqjen si kryeministër libanez në tetor 2019 pasi protestat popullore u intensifikuan.  Në atë kohë, ai nuk e përmendi në mënyrë eksplicite mosmarrëveshjen me Presidentin Aun. Fakti është se arsyeja e dorëheqjes së Al-Haririt nuk është një mosmarrëveshje me Michel Aun, por arsyeja e vërtetë dhe kryesore është monopoli i tij mbi formimin e kabinetit, i cili duket se ka rrënjë të jashtme.

Al-Hariri u propozua për të formuar një kabinet pas zgjedhjeve të majit 2018, por edhe në atë kohë ai gjithashtu vetëm pas 9 muajsh arriti të formonte një kabinet. Arsyeja ishte se në atë kohë Al-Hariri po përpiqej gjithashtu të formonte një kabinet teknokrat dhe u përpoq të rrisë pjesën e partisë së tij Al-Mustakbal në kabinet, ndërsa Al-Mustakbal pa një ulje të vendeve të saj në Parlamentin libanez në zgjedhjet parlamentare të vitit 2018. Në atë kohë, edhe rrymat politike sunite protestonin kundër sjelljes dhe monopolit të Al-Haririt. Duket se Saad al-Hariri dhe lëvizja e brendshme e lidhur me të dhe mbështetësit e tij të huaj e shohin krizën në Liban si një mundësi për të përmbushur kërkesat dhe qëllimet e tyre politike. Dorëheqja e tij në vitin 2019 erdhi në një kohë kur Libani ishte dëshmitar i një zgjerimi të pakënaqësisë popullore. Edhe tani, ndërsa theksohet formimi i një kabineti teknokrat, pavarësisht nga pikëpamjet e presidentit, Libani po përballet me një krizë të paparë ekonomike dhe protestat e popullit libanez po rriten çdo ditë. Tërheqja e Al-Haririt vjen ndërsa Libani përballet me mungesa të mëdha të karburantit, ilaçeve, rritjes së çmimeve të dollarit dhe rritjes së çmimeve të mallrave. Inflacioni është rritur shumë, dhe organizatat qytetare dhe ekonomistët thonë se rreth gjysma e popullsisë së vendit tani është nën kufirin e varfërisë. Ideja dhe përpjekja e Al-Haririt dhe mbështetësve të tij ishte se ata mund të përfitonin nga kjo situatë kritike për të ushtruar presion mbi grupet dhe personalitetet e tjera si dhe për të formuar kabinetin e tyre, gjë që ishte një ide e gabuar dhe Michel Aun refuzoi të pranonte kabinetin e propozuar.

Një çështje tjetër është se Saad al-Hariri u përqendrua në fitimin e mbështetjes së aktorëve të huaj, në vend që të fokusohej në marrëdhëniet e brendshme të pushtetit në Liban, duke përfshirë marrjen parasysh të strukturës së komuniteteve sunduese në vend dhe konsultimin me grupet politike vendase. Prandaj, ai udhëtoi në vende të tilla si Emiratet e Bashkuara Arabe, Turqia, Katari, Franca dhe Egjipti për të fituar mbështetjen e zyrtarëve të këtyre vendeve. Në fakt, al-Hariri u përpoq ta bënte çështjen e formimit të një kabineti libanez një çështje ndërkombëtare. Ky model i sjelljes jo vetëm që nuk  ndihmoi Haririn dhe Libanin të formonin një kabinet të ri, por gjithashtu e zhyti vendin në koncesione të jashtme. Jo vetëm që ndërhyrja e huaj në punët e brendshme të Libanit u rrit, por plani i grupeve libaneze për të kapërcyer sfidën e formimit të kabinetit u injorua, dhe si rezultat, al-Hariri nuk arriti të formonte një kabinet. Për më tepër, aktorë të tillë si Franca, Shtetet e Bashkuara dhe Arabia Saudite ndjekin qëllime specifike në Liban, më e rëndësishmja prej të cilave është rrëzimi ose dobësimi i pozicionit të Hezbollahut në strukturën libaneze të pushtetit. Ndërkohë, Koalicioni i Rezistencës fitoi një shumicë absolute të vendeve në parlamentin libanez në zgjedhjet parlamentare të vitit 2018, duke fituar 68 vende. Parlamenti libanez ka 128 korsi. Këto vende, të cilat nuk e arritën qëllimin e tyre në zgjedhjet e majit 2018 dhe dëshmuan fitoren e Koalicionit të Rezistencës, përfituan nga shpërthimi i 4 gushtit në portin e Bejrutit si një mundësi për të arritur qëllimet e tyre kundër Hezbollahut dhe për të rritur ndikimin e tyre në Liban. Aktorë të tillë si Shtetet e Bashkuara dhe Arabia Saudite përdorën demonstratat e tetorit 2019 dhe zhvillimet e mëvonshme për të krijuar kaos, për të akuzuar Hezbollahun dhe për të dobësuar rezistencën, dhe Saad al-Hariri ishte tepër i zellshëm në arritjen e këtij qëllimi. Al-Hariri gjithashtu ra viktimë e kësaj pikëpamjeje të huaj, sepse perceptimi i tij ishte se ai nuk mund të kishte sukses në Liban pa mbështetjen e huaj. Kështu ai u përpoq të formonte një kabinet pro-perëndimor pa marrë parasysh rolin e presidentit.

Një çështje tjetër është se cilat janë pasojat e mosformimit të kabinetit libanez nga al-Hariri? Një nga pasojat e rëndësishme të mosformimit të kabinetit të ri të Libanit nga al-Hariri është se vendi do të hyjë përsëri në procesin e emërimit të një kryeministri dhe formimit të një kabineti. Kryeministri i ardhshëm i Libanit duhet të jetë gjithashtu suni. Procesi i emërimit të një kryeministri të ri nuk duket se do të zgjasë shumë, por ka të ngjarë që formimi i një kabineti të ri të përballet me pengesa serioze pasi partia al-Mustakbal dhe mbështetësit e saj vendas përpiqen të vazhdojnë të portretizojnë al-Haririn si shpëtimtar të Libanit. Në të njëjtën kohë, nëse formohet një kabinet i ri, ata do të kryejnë sabotime, ashtu si ndodhi gjatë qeverisjes së Hasan Diab, veçanërisht në fushën ekonomike. Një pasojë tjetër e rrëzimit të al-Haririt është përshkallëzimi i problemeve ekonomike të Libanit, të paktën deri në formimin e një kabineti të ri. Me largimin e al-Haririt, çmimi për një dollar amerikan është rritur në 22,000 lira libaneze. Përveç krizës politike, Libani aktualisht po përballet me një krizë ekonomike, me inflacion të produkteve ushqimore në 400 për qind.  77% e familjeve nuk kanë ushqim të mjaftueshëm ose para për të blerë ushqim. 55% e njerëzve jetojnë nën kufirin e varfërisë. Mungesa e ilaçeve dhe karburantit është shtuar. Rezervat valutore të Libanit ranë nga 30 miliardë dollarë në tetor 2019 në 15 miliardë dollarë në kohën e rrëzimit të al-Haririt, një rënie prej 50 përqind. Nëse kriza politike vazhdon, situata ekonomike e Libanit do të përkeqësohet dhe ekonomia e vendit do të shembet.