Dorëheqja e qeverisë libaneze; Shkaqet, aktorët dhe pasojat (2)

Kryeministri libanez Hassan Diab u detyrua të japë dorëheqjen në më pak se shtatë muaj. Në programin e mëparshëm u shqyrtuan arsyet e dorëheqjes së qeverisë, ndërsa në këtë program, do të shqyrtohet roli i aktorëve vendas, rajonalë dhe ndër-rajonal në dorëheqjen e qeverisë, si dhe pasojat e kësaj dorëheqjeje.

Padyshim, qarkullimi i zhvillimeve të brendshme në Liban nga aktorë vendorë, rajonalë dhe ndër-rajonalë është një nga arsyet më të rëndësishme për dorëheqjen e qeverisë Diab. Rrymat pro-perëndimorë në Liban, të udhëhequr nga Saad al-Hariri, u përballën me Diab dhe qeverinë e tij që nga fillimi dhe as nuk morën pjesë në seancat parlamentare. Lëvizja Ardhmëria, e udhëhequr nga Saad al-Hariri, Partia e Forcave Libaneze e udhëhequr nga Samir Geagea dhe Partia Socialiste Progresive e udhëhequr nga Walid Jumblatt, ishin ndër kundërshtarët e qeverisë së Hassan Diab që nuk merrnin pjesë në qeveri. Me një histori të gjatë në skenën politike të Libanit, këta kundërshtarë kanë ndjekur një plan për të rrëzuar qeverinë që nga ditët e para të krijimit të qeverisë Diab për të kompensuar mungesën e tyre në kabinetin qeveritar. Këto lëvizje brenda Libanit kryen një luftë të ashpër kundër qeverisë Diab.

Përveç këtyre rrymave politike, disa banka libaneze, veçanërisht kreu i Bankës Qendrore, Riad Salam, gjithashtu vepruan kundër qeverisë Diab. Disa banka që ranë dakord me planin e sanksioneve amerikane ushtruan presione mbi jetesën e popullit duke luajtur me monedhën dhe duke zhvlerësuar në mënyrë drastike lirën libaneze kundrejt dollarit amerikan.

Disa nga ministrat e kabinetit të Diab gjithashtu luajtën praktikisht në favor të kundërshtarëve pas rritjes së protestave dhe presionit. Pas shpërthimit në Bejrut, pesë ministra të kabinetit dhanë dorëheqjen në përpjekjen për të eliminuar shumicën e pushtetit. Ndoshta nëse ministrat nuk do të kishin dhënë dorëheqjen, Hassan Diab nuk do të kishte dhënë dorëheqjen.

Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe janë dy aktorët kryesorë arabë që vepruan kundër qeverisë Diab. Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe nuk kanë marrë një qëndrim zyrtar mbi zhvillimet në Liban gjatë shtatë muajve të fundit, por formimi i qeverisë Diab nuk ishte në interes të dy vendeve arabe. Riadi dhe Abu Dhabi janë mbështetës të lëvizjes 14 Marsi dhe kundërshtarë seriozë të lëvizjes 8 Marsi në Liban. Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe zhvilluan një luftë kundër rezistencës dhe qeverisë libaneze.

Megjithëse Al-Saud njoftoi gatishmërinë e tij për të ndihmuar Libanin, krahët e mediave të lidhura me Arabinë Saudite ngritën gishtin e fajit ndaj Hezbullahut. Kanalet Al-Arabia dhe Al-Hadath pretenduan që në momentet e para pas shpërthimit të Bejrutit se, sipas informacioneve fillestare, shpërthimi ndodhi në një depo armësh dhe municionesh të Hezbullahut në portin e Bejrutit. Përdoruesit arab të Twitter vunë në dyshim pretendimet e Sauditëve, duke i akuzuar si huta të incidentit të Bejrutit.

Shtetet e Bashkuara dhe Franca janë aktorët më të rëndësishëm ndër-rajonal që ndërhyjnë në punët e brendshme të Libanit. Shtetet e Bashkuara kanë vendosur sanksione ndaj Libanit përmes vendosjes së sanksioneve kundër Hezbullahut dhe zbatimit të ligjit të Cezarit kundër Sirisë, i cili ka implikime të gjera për Libanin, bllokimin e pasurive të arit libanez në Nju Jork dhe kundërshtimin ndaj huadhënies së FMN për Libanin gjë e cila luajti një rol të madh në ekonominë e vendit.

"Sa për Libanin, Shtetet e Bashkuara po bëjnë presion të drejtpërdrejtë në Liban," tha Talal Atrisi, një ekspert i njohur libanez. Shtetet e Bashkuara po e bëjnë këtë duke parandaluar çdo vend që të ndihmojë Libanin duke ndaluar hyrjen e valutave të huaja (dollarë) dhe duke ndaluar dërgesat (transferimin e parave nga jashtë për në Liban, përfshirë paratë e qytetarëve që jetojnë jashtë vendit) dhe duke bërë presion mbi dërgesat bankare. Uashingtoni po përdor pretekstin e terrorizmit, që të parandalojë Libanin të hyjë në kredi nga Fondi Monetar Ndërkombëtar. Në të njëjtën kohë, qeveria amerikane, e cila është dëshmuar si armiqësore ndaj Hezbullahut në Liban, u përpoq të mobilizojë opinionin publik kundër qeverisë Diab dhe Hezbullahut. Dorothy Shea, ambasadori amerikan në Liban, ka qenë efektiv në krijimin e protestave kundër qeverisë  së kryeministrit Diab.

Franca është një aktor tjetër ndër-rajonal që luajti një rol të rëndësishëm në situatën aktuale në Liban. Përshkallëzimi i tensioneve politike në Liban ishte kryesisht për shkak të vizitës së Ministrit të Jashtëm Francez Jean-Yves Le Drian në Bejrut. Pas kësaj vizite dhe pas tre gushtit kur  "Naseef Hama" dha dorëheqjen nga Ministria e Punëve të Jashtme e Libanit, nisi fillimi i historisë së dorëheqjeve në kabinetin Diab. Presidenti francez Emanuel Makron gjithashtu vizitoi Libanin, si udhëheqësi i parë i huaj pas shpërthimit të Bejrutit. Vizita e Makron ishte i dobishëm për të nxitur opinionin publik të ngrihet në protesta dhe dhunë.

Një pyetje tjetër e rëndësishme është se cilat janë pasojat e dorëheqjes së qeverisë Diab?

Duket se pasoja më e rëndësishme e dorëheqjes së qeverisë Diab është rritja e divergjencës politike në formën e forcimit të "bipolarizmit" në këtë vend. 14 Marsi luajti një rol kryesor në dorëheqjen e qeverisë Diab dhe tani po kërkon të emërojë një kryeministër të ri. Kryeministri në Liban duhet të jetë Sunit. Pasi Saad al-Hariri dha dorëheqjen si kryeministër i Libanit në tetor 2019, qeveria e udhëhequr nga al-Hariri vazhdoi të funksionojë për katër muaj. Kjo situatë mund të përsëritet tani dhe qeveria madje mund të jetë në Liban për një periudhë më të shkurtër sepse forcimi i bipolaritetit zvogëlon mundësinë e unitetit politik dhe konsensusit midis grupeve libaneze për t'i dhënë fund ngërçit politik.

Në të vërtetë, tani Libani më shumë se kurrë ka nevojë për një qeveri të unitetit kombëtar, por sipas ekspertit libanez Amin Hatit, "nuk duhet të supozohet se formimi i një qeverie të unitetit kombëtar me praninë e të gjitha partive politike dhe rryma është një çështje që "Do të ndodhë shumë lehtë dhe shumë shpejt. Edhe nëse të gjithë bien dakord për formimin e një qeverie të tillë, do të duhen muaj". 

Nëse grupet libaneze nuk arrijnë të formojnë një qeveri të unitetit kombëtar, ekzistojnë dy mundësi. Një zgjidhje është që fraksioni mazhoritar në parlament, tani Koalicioni i Rezistencës, të formojë qeverinë e vet. Kjo zgjidhje mund të mos realizohet në praktikë pasi rrymat politike që nuk marrin pjesë në procesin e formimit të kabinetit qeveritar, mund të japin dorëheqjen nga parlamenti dhe të përgatisin terrenin për shpërbërjen e parlamentit. Gjithashtu, nëse ato vazhdojnë të jenë në parlament, ata mund të përdorin skenarin e zbatuar kundër qeverisë Diab kundër qeverisë së re dhe përsëri të përgatisin terrenin për dorëheqjen dhe rënien e qeverisë.

Një zgjidhje tjetër është që në rast të mos formimit të qeverisë së unitetit kombëtar, qeveria e Diab do të vazhdojë të funksionojë si qeveri për avancimin e punëve. Kjo zgjidhje nuk është në interes dhe siguri të Libanit, sepse qeveria nuk ka të drejtë të marrë vendime dhe në thelb nuk mund të jetë një qeveri e fuqishme.

Më në fund, mungesa e konsensusit midis grupeve libaneze për të formuar një qeveri të unitetit kombëtar do të rrisë problemet ekonomike të vendit dhe do të përkeqësojë problemet e jetesës së popullit dhe kjo është një nga pasojat e mundshme të situatës aktuale në Liban.