Evropa nën hijen e fuqisë së ekstremistëve të djathtë

Një nga sfidat serioze dhe sfidat e integrimit evropian është rritja e jashtëzakonshme e lëvizjeve dhe partive radikale të krahut të djathtë në Evropë gjatë disa viteve të fundit, gjë që ka ngritur shqetësimin e zyrtarëve të lartë të këtij bashkimi dhe liderëve të vendeve të mëdha evropiane.

Vitet e fundit, këto parti kanë përqendruar përpjekjet e tyre për të fituar qasje në organet e Bashkimit Evropian dhe më pas të fitojnë edhe më shumë vende në Parlamentin Evropian. Sipas kancelares Angela Merkel, në shumë vende, përfshirë Gjermaninë, po shohim rritje të popullzimit dhe nacionalizmit ekstrem. Partitë ekstreme të krahut të djathtë dhe lëvizjet e tilla, tashmë kanë fituar vende të konsiderueshme në zgjedhjet parlamentare të Italisë, Hungarisë, Austrisë, Danimarkës, Sllovakisë, Gjermanisë, Suedisë, Francës, Polonisë, Belgjikës dhe Spanjës. Ndër arsyet që kanë çuar në fitoren e kandidatëve ekstrem të krahut të djathtë në disa zgjedhje parlamentare në vitet e fundit është kriza e azilkërkuesve dhe emigrantëve të paligjshëm nga njëra anë dhe prania e Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë. Trump nxiti politikat e tij ekstremiste nën pretekstin e nacionalizmit. Me miratimin e qasjeve populiste dhe sloganeve nacionaliste, presidenti i Shteteve të Bashkuara në shumë raste u bë shkak për të lidhur ekstremistët e krahut të djathtë në disa vende evropiane. Trump në shumë raste në udhëtimet e tij në vendet evropiane ka theksuar në mënyrë të përsëritur nacionalizmin dhe madje ka shprehur qartë dëshirën e tij për të shkatërruar BE. Pozitat anti-evropiane të Trump-it janë ndeshur në mënyrë të përsëritur me reagimin e zyrtarëve evropianë. Ministri francez i financave, Bruno Lumer thotë se Shtetet e Bashkuara nuk duan që Evropa të jetë e bashkuar dhe e fortë.

Duke marrë parasysh që zgjedhjet e Parlamentit Evropian në 28 shtetet anëtare të Bashkimit u zhvilluan nga 23 deri më 26 maj 2019, më herët janë organizuar tubime në mëse 50 qytete evropiane për të tërhequr vëmendjen e qytetarëve evropianë ndaj rreziqeve që vijnë nga ardhja e të djathtëve. Parlamenti Evropian, me seli në Bruksel dhe Strasburg, ka 751 vende, me përfaqësues të zgjedhur për mandate pesëvjeçare. Ata përfaqësojnë qytetarët e 28 anëtarëve të Bashkimit Evropian. Në zgjedhjet e fundit, rreth 400 milionë njerëz në BE kishin të drejtë të votonin. Një total prej 751 deputetësh përfaqësojnë më shumë se 512 milionë anëtarë të bashkimit. Malta me 6 deputetë ka numrin më të ulët dhe Gjermaninë me 96 deputetë ka numrin më të lartë të përfaqësimit në Parlamentin Evropian. Parlamenti luan një rol të madh në legjislacionin e BE dhe përfaqësuesit e këtij Parlamenti, në bashkëpunim me Këshillin e Evropës, janë përgjegjës për mbikëqyrjen e orientimit dhe politikës së përgjithshme të Bashkimit Evropian në fusha të ndryshme. Numri i pjesëmarrësve në zgjedhjet e fundit parlamentare evropiane u rrit për herë të parë që nga zgjedhjet e para evropiane në vitin 1979. Ndryshe nga sondazhet në dekadat e fundit, shkalla e pjesëmarrjes ra në rreth 51% në 28 vendeve anëtare të BE. Belgët kanë normat më të larta të pjesëmarrjes me 88.5% dhe Sllovakia më të ulëta me 22.7%. Ndryshimet në klimën, emigracioni dhe tregtia globale ishin subjektet kryesore të trajtuara në procesin zgjedhor.

Me mbajtjen e zgjedhjeve parlamentare evropiane dhe shpalljen e rezultateve të saj, ka pasur ndryshime të gjera në përbërjen e këtij institucioni të rëndësishëm evropian. Partitë moderatore dhe të qendrës së majtë që kishin nën kontroll  Parlamentin Evropian për shumë vite, hasën në rënie të numrit të deputetëve. Në të kundërt, me rritjen e popullaritetit të partive ekstremiste të krahut të djathtë dhe partive ekstremiste të Bashkimit Evropian dhe pranisë në rritje të partive të gjelbra, ata arritën sukses të konsiderueshëm edhe pse pritjet e partive të djathta ekstreme nuk u përmbushën siç parashikohej. Sidoqoftë, popullariteti i partive të gjelbra është rritur në mënyrë dramatike për shkak të shqetësimit publik në rritje për ndryshimet klimatike. Rezultatet e fundit të zgjedhjeve tregojnë se dy blloqet kryesore të Parlamentit Evropian janë përballur me një rënie të përkrahësve, por edhe këtë herë ata kanë marrë shumicën e vendeve. Blloku i parë, i përbërë kryesisht nga konservatorët dhe demokratët e kristianët dhe përgjithësisht nga partitë qendrore, që janë mbledhur nën ombrellën e Partisë Popullore Evropiane të PPE-së. Blloku ka marrë 180 vende. Blloku i dytë fitues, është quajtur Aleanca Progresive Socialiste dhe Demokratike, duke përfshirë Socialistët dhe Demokratët, me një tendencë qendrore të krahut të majtë. Blloku mban gjithashtu 146 vende në Parlamentin Evropian. Evropianët moderatorë kanë humbur 40 vende në zgjedhje në krahasim me vitin 2014 krahasuar, ndërsa Aleanca Progresive e Socialistëve dhe Demokratëve ka humbur 35 vende. Në këtë mënyrë, të dy grupet do të kenë gjithsej 326 vende në Parlamentin Evropian, ndërkohë që  ata kishin 401 vende në parlamentin e mëparshëm prej gjithsej 751 vendesh.

Nga ana tjetër, siç pritej, në disa nga vendet më të mëdha evropiane, partitë ekstremiste të krahut të djathtë dhe partitë e gjelbra kanë arritur fitore të jashtëzakonshme, të ballafaquara me frustrimet përpara partive tradicionale. Në Francë, për shembull, partia kombëtare franceze e Marin Le Pen, që është rryma kryesore e së drejtës ekstreme të Francës, duke fituar 23.2 përqind të votave në zgjedhje, arriti një fitore e madhe për nacionalistët francezë dy vjet pas disfatës së Emanuel Macron në zgjedhjet presidenciale të vitit 2017. Ndërsa partia republikane nën udhëheqjen e Makron fitoi vendin e dytë me 21.9% të votave. Në Gjermani, si vendi më i rëndësishëm në Bashkimin Evropian, pavarësisht nga Kristian Demokratët, Partia e Gjelbër përjetoi një nga fitoret e saj më të mëdha politike duke fituar të paktën me 20%. Ndërsa Partia Social Demokrate gjermane me 15.5 për qind të votave u rendit e treta dhe partia "ekstremiste e krahut të djathtë", "Alternativa ndaj Gjermanisë" fitoi 10 për qind të votave në Parlamentin Evropian. Rezultatet tregojnë se popullariteti i partisë "Alternativa për Gjermaninë" është rritur me të paktën 3 përqind në krahasim me zgjedhjet e mëparshme të Parlamentit Evropian.

Në Britaninë e Madhe, ashtu siç pritej, lidershipi i partisë  të sapokrijuar Partia Brexit u bë zgjedhja e parë e Britanisë. Partia e Niger Farage, politikani ekstrem i djathtë, fitoi 31.7 për qind, konservatorët në pushtet morën 8.7 për qind dhe Partia Laburiste e udhëhequr nga Jeremy Corbin, mori 14.1 për qind e votave. Kreu i partisë fituese Farage, thotë: "Ne presim një fitore të madhe."  Kështu, qytetarët britanikë preferuan të mbështesin partinë e sapoformuar britanike në vend të zgjedhjes midis dy partive tradicionale të vendit, Partisë Laburiste dhe Partisë Konservatore. Në Itali, partia e krahut të djathtë Lega, e udhëhequr nga Mathew Salvini, fitoi 34.3% të votave duke arritur një fitore të madhe. Partia Lega më parë ka infiltruar fuqinë e saj në Itali dhe ka vendosur Salvinin si ministër të brendshëm dhe më pas si zëvendëskryeministër. Në disa vende të tjera të BE, duke përfshirë Greqinë, Hungarinë dhe Austrinë, partitë e krahut të djathtë fituan zgjedhjet. Në Hungari, partia qeverisëse Fideliane fitoi më shumë vota në Evropë se çdo parti tjetër e krahut të djathtë ose të krahut tjetër. Partia, e udhëhequr nga kryeministri i Hungarisë Viktor Orban, i cili mbështeti politikat populiste dhe anti-emigracionit, fitoi 52.3% të votave hungareze.

Në këtë mënyrë, ekstremistët e djathtë në vendet e mëdha të BE-së, si Franca, Britania dhe Italia kanë qenë në gjendje të korrin fitore të rëndësishme. Rritja e partive ekstremiste nacionaliste në vendet evropiane nënkupton fitoren e kritikëve më me ndikim të Bashkimit Evropian, të cilët dëshirojnë të kufizojnë kompetencat e tij. Ky zhvillim i madh është alarmues për vendet evropiane dhe rritja e mbështetjes popullore për lëvizjet radikale të krahut të djathtë është paralajmërim për partitë e tjera dhe paralajmërimin për kancelaren Angela Merkel në Gjermani. Ajo kishte paralajmëruar kundër përhapjes së nacionalizmit pasi kjo kërcënonte paqen në Evropë dhe në botë. Merkel në një intervistë me rrjetin e lajmeve CNN tha: Gjermania, duke marrë parasysh rekordin nazist në vend, duhet të jetë më vigjilent ndaj lëvizjeve nacionaliste në të gjithë Evropën. Gjermania duhet të përballet me popullistët që kanë fituar mbështetje të gjerë dhe rivlerësojnë "atë që historia ka sjellë nga ata".

Tani, dy blloqet e madha të qendrës së majtë dhe të mesme të mbetur në Parlamentin Evropian kanë humbur shumicën e tyre në vazhdën e rritjes së mbështetjes për të Gjelbrit dhe nacionalistëve ekstremë. Guy Warfestat, kreu i bllokut liberal të ALDE në Parlamentin Evropian, thotë: Për herë të parë në 40 vitet e fundit, dy parti tradicionale, socialistët dhe konservatorët nuk kanë shumicën në Parlamentin Evropian. Ky rezultat tregon se po dëshmojmë një ngjarje historike, pasi bilanci i pushtetit në Parlamentin Evropian do të ndryshojë. Blloku "i mesëm dhe i djathtë i Evropës" (PPE) do të mbetet blloku më i madh në Parlamentin Evropian dhe pritet të formojë një koalicion të shumicës në mbështetje të Bashkimit Evropian. Megjithatë, përfaqësuesit e partive ekstremiste të krahut të djathtë, si dhe të Gjelbrit do të jenë në gjendje të formojnë fraksione të fuqishme në këtë institucion evropian. Ky është një makth që udhëheqësit e BE gjithmonë kanë përmendur dhe paralajmëruar.

Pjesëmarrja në rritje e partive ekstremiste të krahut të djathtë në Parlamentin Evropian jo vetëm që rrit politikat dhe veprimet anti-evropiane, por gjithashtu mund të ndikojë në rolin e Parlamentit Evropian në politikën e përgjithshme të Evropës, madje edhe në rrugën e ardhshme të Bashkimit Evropian. Sipas Steve Benon, ish-këshilltar i Donald Trump, rezultatet e zgjedhjeve të Parlamentit Evropian ishin të habitshme. Ka të ngjarë që partitë nacionaliste të Hungarisë, Holandës dhe Mbretërisë së Bashkuar, së bashku me partinë Lega nën udhëheqjen e Salvinit dhe Asamblesë Kombëtare Franceze që udhëhiqet nga Marin Le Pen, të formojnë një bllok të madh partish nacionaliste. Kjo do të çojë në formimin e bllokut të dytë më të madh të partive nacionaliste në Parlamentin Evropian. Nëse këto lëvizje nacionaliste si të jenë të bashkuara apo të ndara, ato megjithatë do të kenë ndikim të madh.

Pjesëmarrja në rritje e partive ekstremiste në parlamentet e vendeve evropiane dhe tani në Parlamentin Evropian ka rritur jo vetëm nacionalizmin evropian dhe politikat kundër integrimit, por gjithashtu mund të shihet në kontekstin e rolit të Parlamentit Evropian në politikën evropiane, madje edhe në rrugën e Bashkimit Evropian. Gjithashtu, sipas Steve Bonan: Sigurisht që këto grupe (partitë ekstremiste të krahut të djathtë në Parlamentin Evropian) mund të ndalojnë shumë veprime. Besoj se çdo ditë në Bruksel do të dëshmojmë një betejë si beteja e Stalingradit. "Parlamenti Evropian ka rritur fuqinë e tij gjatë viteve të fundit dhe ka marrë çështje të rëndësishme si miratimi i sigurisë ajrore në Evropë, reduktimi i përdorimit të plastikës, eliminimi i tarifave në roaming, së bashku me forcimin e privatësisë në hapësirën ajrore dhe reduktimin e gazit të dioksidit të karbonit në makina, veprime ka qenë mbresëlënëse. Në të njëjtën kohë, fraksioni i partive të djathta ekstreme në Parlamentin Evropian do të jetë në gjendje të kërcënojë disa ligje të Bashkimit Evropian (si Traktati Shengen) dhe të forcojnë tendencat divergjente të shteteve anëtare. Gjithashtu, rritja dramatike e veprimeve të dhunshme të ekstremistëve të djathtë kundër emigrantëve, veçanërisht azilkërkuesve myslimanë, është një rrezik për qeveritë dhe popujt evropianë, të cilët duhet të marrin masa serioze sa më shpejt që të jetë e mundur për të parandaluar përhapjen e këtyre fenomeneve.