تحلیل - افق پیش روی مراودات تجاری و اقتصادی ایران و عراق

بعد از فروپاشی رژیم بعث صدام و شکل گیری نظام سیاسی جدید در عراق، روابط ایران و عراق جدید نیز در همه عرصه ها متحول شد.

این تحولات به گونه ای بود که عراق جدید به لحاظ سیاسی به متحد طبیعی ایران و به لحاظ اقتصادی و تجاری نیز به یکی از شرکای اول ایران تبدیل شد و در دیگر عرصه ها نیز به همین ترتیب پیشرفت های بی سابقه و چشمگیری را تجربه کرد.

در مقابل مخالفان و دشمنان توسعه روابط دو کشور نیز اقدامات و مانع تراشی های خود را سر راه توسعه روابط تهران- بغداد گسترش دادند و شیوه های مختلفی را به کار گرفتند. یکی از این شیوه ها جلوگیری از پرداخت بدهی های عراق به ایران است که بخش بیشتر آن برای خرید گاز و برق از ایران است. با وجود اینکه ایران خود نیز به این دو انرژی با ارزش و کمیاب نیاز دارد اما به گونه ای برنامه ریزی می کند که بتواند به نیازهای عراق هم پاسخ دهد.

طلب های ایران از این ناحیه در گذشته به بیش از 5 میلیارد دلار هم می رسید که بخش عمده آن به دوران ترامپ واعمال فشار حداکثری بر ایران برمی گشت. بعد از رفتن ترامپ گشایش های نسبی در این زمینه ایجاد شد و بدهی های عراق نیز به تدریج پرداخت شد و در روزها و هفته های اخیر این روند سرعت گرفت و در پی سفر وزیر برق عراق به ایران توافق برای مابقی بدهی که بیش از یک و نیم میلیارد دلار را شامل می شود، حاصل شد.

به رغم اینکه مانع تراشی های امریکا کماکان ادامه دارد اما چند عامل در ایجاد گشایش جدید در پرداخت های عراق به ایران موثر بوده است: نخست اینکه بعد از جنگ اوکراین و بحران انرژی ناشی از ان در دنیا رقابت برای خرید انرژی به خصوص در بخش گاز افزایش یافت و به دلیل کاهش صدور گاز روسیه منابع جایگزین برای جبران این خلاء به شدت کم شد و دولت عراق با تلاش برای پرداخت بدهی های خود سعی کرد زمینه صدور گاز ایران را فراهم بکند و حتی برای خرید بیشتر بکوشد.

صدور روزانه گاز از ایران به عراق روزانه به 35 تا 38 میلیون مترمکعب می رسد حال آن که عراق در حال حاضر به ۵۰ تا ۵۵ میلیون مترمکعب گاز در روز نیاز دارد و بر همین اساس توافق شد که در تابستان و در طی چهار ماه روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز از ایران به عراق صادر شود.

از دیگر عوامل موثر در پرداخت بدهی های عراق افزایش درامدهای نفتی این کشور است که به دلیل افزایش جهانی بهای نفت و همچنین به دلیل  افزایش سقف نفت صادراتی این کشور صورت گرفته است.

از دیگر سو با وجود اینکه  مخالفان و دشمنان بهبهود و توسعه روابط ایران و عراق جدید طی سال های گذشته وعده های زیادی به عراق برای تامین گاز و برق مورد نیاز این کشور وعده دادند اما بیشتر این وعده ها تا الان محقق نشده است و عراق با توجه به نیاز شدید به برق و گاز وارداتی از ایران نمی تواند روی وعده های خالی مخالفان حساب باز کند.

مجموعه این عوامل موجب شده که مراودات گازی و انرژی ایران و عراق علیرغم مانع تراشی ها استمرار و وارد فاز جدیدی شود و در عین حال باب مراوادت اقتصادی و تجاری را در سایر عرصه ها باز نگه دارد و چشم انداز نوید بخشی را برای تحقق هدف گذاری صورت گرفته برای ارتقای ارزش مرادوات تجاری و اقتصادی به ارزش 20 میلیارد دلارفراهم کند. این مراودات ضمن اینکه فی نفسه از ارزش و اهمیت ذاتی برای هر دو طرف برخوردار است و هر دو طرف را از مزایا و فرصت های اقتصادی یکدیگر برخوردار و منتفع سازد بلکه پشتوانه محکمی را نیز برای روابط و همکاری های سیاسی دو طرف فراهم می کند و از این دید روابط تجاری و همکاری های اقتصادی دو کشور اهمیت مضاعف می یابد.

بیشتر بخوانید:

• اذعان واشنگتن به شکست فشار حداکثری علیه ایران

• رهبر معظم انقلاب: ایران خواهان عراقِ عزتمند و مستقل و آمریکا دشمنِ عراق قوی است