مخالفت روسای جمهور روسیه و چین با دنیای تک قطبی

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه روز پنجشنبه در حاشیه اجلاس سران «سازمان همکاری شانگهای» در سمرقند در دیدار با شی جین پینگ رئیس جمهور چین تلاش برای ایجاد جهان تک قطبی را غیر قابل قبول دانست.

پوتین تصریح کرد: تلاش ها برای ایجاد دنیای تک قطبی اخیراً شکلی کاملاً زشت به خود گرفته و برای اکثریت قریب به اتفاق کشورهای کره زمین کاملاً غیرقابل قبول است.وی در عین حال آمادگی مسکو را برای «ایفای نقشی پیشرو» در قرار دادن جهان در مسیر توسعه پایدار و مثبت اعلام کرد. شی جین پینگ نیز به نوبه خود گفت جهان با تغییرات عظیم بی سابقه در تاریخ مواجه است.به گفته وی، جمهوری خلق چین و همکاران روسی آن آماده هستند تا نمونه ای از یک قدرت جهانی مسئول را ارائه دهند و نقشی پیشرو در آوردن چنین دنیایی که به سرعت در حال تغییر است در مسیر توسعه پایدار و مثبت ایفا کنند.

تاکید روسای جمهور روسیه و چین بر مخالفت با جهان تک قطبی با توجه به استمرار تلاش های بلوک غرب به سرکردگی آمریکا برای تداوم نظم لیبرال در جهان در راستای منافع غرب صورت گرفته است.نمونه این تلاش برای تداوم نظام تک قطبی ، اقدامات واشنگتن به همراه شرکایش برای ایجاد انواع ائتلاف های نظامی و امنیتی در منطقه آسیا اقیانوس آرام به منظور مقابله با به اصطلاح توسعه نفوذ چین مانند ائتلاف کواد( آمریکا ، استرالیا ، ژاپن و هند ) و ائتلاف آکوس( آمریکا ، بریتانیا و استرالیا) است.

این در حالی است که واقعیات نظام جهانی حاکی از حرکت به سوی نظام چند قطبی با توجه به روندهای سیاسی ، اقتصادی و حتی نظامی و امنیتی در سطح بین المللی به ویژه از سوی قدرت هایی مانند روسیه و چین است که واشنگتن در اسناد بالا دستی امنیتی خود آنها را قدرت های تجدید نظر طلب خوانده است. «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه می گوید : «آمریکا علناً اعلام می‌کند که می‌خواهد دنیا را تا ابد تک‌قطبی نگاه دارد، در حالی که عملاً روند اوضاع در حال حرکت به سمت مخالف است. دنیا چندقطبی است.»

موضع گیری آشکار روسیه و چین در مخالفت با تلاش های آمریکا برای حفظ نظام تک قطبی با توجه به مواضع جو بایدن رئیس جمهور آمریکا ابراز شده است. بایدن که از اقدامات مخرب دونالد ترامپ رئیس جمهور قبلی آمریکا برای تثبیت یک جانبه گرایی و حفظ هژمونی آمریکا بر نظام جهانی  به خوبی آگاه است تلاش کرده تا به نحوی دیگر و البته این بار به گونه ای موجه یعنی به بهانه جنگ اوکراین بر تداوم رهبری ایالات متحده بر جهان تاکید نماید.

بایدن بر این باور است که باید در دوره ریاست جمهوری خود ، بار دیگرنقش جهانی آمریکا را احیا نماید. وی در این راستا تاکید کرده که آمریکا قصد دارد حضور نظامی خود را در منطقه ایندو پاسیفیک با ایجاد ائتلاف های جدید و نیز اروپا با رهبری تلاش ها در کارزار ضد روسی حفظ کند.این امر به معنای قصد واشنگتن برای تداوم ایفای نقش پلیس جهانی است. در مقابل روسیه و چین  بارها اعلام کرده اند که به رغم اینکه آمریکا هنوز یک قدرت جهانی است ،اما نظم بین المللی نوین به سوی چند قطبی شدن در حرکت است و ظهور قدرتهای نوین به ویژه چین در عرصه اقتصادی که قادر به رقابت با آمریکا از لحاظ شاخص‌های متعدد از جمله شاخص تولید ناخالص داخلی بر مبنای«برابری قدرت خرید» و حتی در حال پشت سر گذاشتن آمریکا است ، خط بطلانی بر ادعای واشنگتن در زمینه نظام تک قطبی است.«دانیل  نکسون»(1) استاد دانشگاه جورج تاون می گوید:  آمریکا باید بپذیرد که جهان دیگر  به دوران به لحاظ تاریخی استثنایی دهه 1990 و نخستین دهه سده جاری شباهت ندارد. دوران حاکمیت نظام تک قطبی به سر آمده  و باز نخواهد گشت.

واقعیات نظام بین المللی کنونی حاکی ازظهور قدرت های جدید مانند چین ، هند ، روسیه و دیگر قدرت های نوظهور اقتصادی است که دارای توانمندی های قابل توجهی بوده و درعین حال شکل گیری نهادها و گروه هایی مانند «بریکس»و نیز«سازمان همکاری شانگهای»نشان دهنده نوعی انتقال قدرت از غرب به شرق است.لذا به رغم ادعاهای آمریکا واصرار آن بر ایفای نقش رهبری جهانی اما ،روندهای اقتصادی ، سیاسی ونظامی و امنیتی بر خلاف این خواسته واشنگتن است.

1- Daniel Nexon