تفسیر- انتقاد پوتین از استفاده آمریکا از دلار به مثابه سلاح + نظر کارشناس
رئیس‌جمهور روسیه در دیدار با دیلما روسف رئیس بانک توسعه جدید با تاکید بر اهمیت بانک بریکس در نظم پولی جدید، گفت: ایجاد موسسات مالی جایگزین در زمانی که واشنگتن دلار آمریکا را به سلاح تبدیل کرده است، تلاشی دشوار اما ضروری است.
پوتین گفت: در شرایط کنونی، با توجه به آنچه در امور مالی جهان و استفاده از دلار به عنوان ابزار مبارزه سیاسی در حال رخ دادن است، استفاده از ارزهای ملی به جای دلار کار آسانی نیست.
پوتین با تاکید بر اینکه بلوک اقتصادی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی علیه کسی نیست بلکه اعضای آن با هم در جهت منافع متقابل از جمله در امور مالی همکاری می‌کنند، خاطرنشان کرد: اعضای بریکس به طور فزاینده‌ای در حال تسویه حساب با ارزهای ملی هستند.
در اکتبر گذشته، پوتین استدلال کرد که ایالات متحده با استفاده از سلاح دلار، موجب بی اعتباری نهاد ذخایر مالی بین‌المللی شده است. از آن زمان، جانت یلن وزیر خزانه‌داری آمریکا اذعان کرده است که تحریم‌ها ممکن است برخی کشورها را به کنار گذاشتن دلار سوق دهد.
با توجه به اینکه اکنون بخش اعظم تجارت جهانی با دلار انجام می شود ، واشنگتن ازاین امربه منزله اهرم فشاری برای اعمال ضربه به کشورهای رقیب و دشمن خود استفاده می کند.
در واقع استفاده ابزاری آمریکا از دلار همواره به عنوان یکی از مهمترین انتقادها به نظام پولی و مالی بین المللی کنونی مطرح بوده است. با وجود اینکه هنوز هم دلار بزرگترین ارز ذخیره جهان محسوب می شود ، اما استفاده آمریکا از آن به عنوان یک سلاح مالی، باعث تسریع حرکت بسیاری از کشورها برای تنوع بخشیدن به سرمایه گذاری ها در ارزهای جایگزین شده است.
اکنون برخی کشورها با توجه به استفاده ابزاری واشنگتن از دلار در راستای اعمال فشار بر دیگر کشورها و نیز تحریم های فزاینده ای که ایالات متحده علیه کشورهای رقیب و مخالف خود اعمال می کند به استفاده از ارزهای ملی برای تبادلات مالی و تجاری رو آورده اند.
در راس این کشورها چین ، روسیه هستند و اکنون کشورهایی مانند هند ، برزیل ، مالزی ، ترکیه ، ونزوئلا و ایران نیز رویه مشابهی را در پیش گرفته اند. کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا نیز توافق کرده اند که دلارآمریکا را از تمامی مبادلات مالی و تجاری خود کنار بگذارند .
به ویژه با تحریم‌های ایالات متحده علیه روسیه در یک سال گذشته یعنی پس از آغاز جنگ اوکراین، حرکت برخی کشورها برای کاهش اتکا به دلار شتاب گرفته است.ضمن اینکه کشورهایی مانند چین ، هند و ترکیه که مایل به مشارکت در تحریم روسیه نیستند ، رویکرد استفاده از ارزهای ملی در معاملات با مسکو را در پیش گرفته اند.
«آندری کوستین» رئیس بانک وی تی بی روسیه ماه گذشته در مصاحبه‌ای گفت: دوران طولانی تاریخی سلطه دلار آمریکا رو به پایان است.
در واقع کاهش وابستگی به سیستم مالی و پولی نظام سلطه که اکنون تا حد زیادی تحت نظارت نهادهای مالی و پولی غربی و آمریکا است تنها از مسیر کاهش وابستگی به دلار صورت خواهد پذیرفت.
آنچه دیگر کشورها را به نظام پولی غرب به ویژه آمریکا وابسته می‌کند، استفاده از دلار است. به عبارت دیگر زمانی که یک کشور بخواهد از ارز دیگری (ارز واسط) برای تجارت خود استفاده کند، به نظام مالی آن کشور نیازمند می‌شود. وقتی این نیازمندی شدت پیدا کند به وابستگی تبدیل خواهد شدو بستری مناسب برای اعمال فشار در راستای رسیدن به اهداف مد نظر کشورهای سلطه گر نیز خواهد بود.
هرچه میزان استفاده از دلار در تجارت جهانی و تعاملات اقتصادی میان کشورها بیشتر باشد، بانک‌های جهان نیاز بیشتری به تعامل با نظام مالی آمریکا خواهند داشت و در نتیجه آمریکا توانایی بیشتری برای استفاده از سلاح پولی خواهد داشت.
در مقابل هرچه میزان تقاضا و استفاده از دلار کاهش یابد، اقتدار پولی ظاهری آمریکا نیز در سطح جهان کاهش خواهد یافت. طبق آمارهای صندوق بین‌المللی پول، از ابتدای سال 2000 میلادی تا پایان سال 2020، سهم دلار از ذخایر ارزی کشورهای مختلف با کاهش تقریبا 13 درصدی روبه‌رو شده است.
کاهش مورد اشاره، در دوران کرونا و همچنین دوره تورم داخلی آمریکا ادامه پیدا کرد تا برای اولین‌بار در قرن جدید سهم دلار از ذخایر کشورها به کمتر از 60 درصد برسد. تحریم‌های مالی علیه روسیه به دلیل درگیری با اوکراین نگرانی‌هایی را در میان سایر کشورها به ویژه اعضای بریکس ایجاد کرده چرا که ممکن است چنین اقداماتی آنها را نیز در آینده هدف قرار دهد.همین امر موجب شده تا کشورهای عضو بریکس گام هایی را در راستای کاهش وابستگی به دلار بردارند. بانک توسعه جدید بریکس توسط کشورهای عضو بریکس در سال ۲۰۱۴ تاسیس شد.
این بانک با هدف تامین مالی زیرساخت‌ها و توسعه پایدار در کشورهای عضو و سایر اقتصادهای نوظهور راه‌اندازی شد. از دیگر اهداف این بانک، کمک به کشورهای عضو برای کاهش وابستگی به دلار و یورو است. /
