حربه جدید واشنگتن برای مقابله با لغو تحریم تسلیحاتی ایران

آمریکا از سال 2019 کارزارگسترده ای را به منظور جلوگیری از لغو تحریم تسلیحاتی ایران که قرار است طبق قطعنامه 2231 در 18 اکتبر 2020خاتمه یابد ، آغاز کرده است. با شکست این تلاش ها در شروای امنیت سازمان ملل ، واشنگتن اکنون در اقدامی از سر ناامیدی، مدعی تحریم شرکتهای تسلیحاتی در صورت معامله با تهران شده است.

دولت ترامپ روز چهارشنبه اعلام کرد که هر تولیدکننده بین‌المللی اسلحه که اقدام به معامله و تجارت با ایران کند، تحت تحریم‌های واشنگتن قرار خواهد گرفت.

الیوت آبرامز، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در این‌باره تصریح کرد که پس از پایان تحریم تسلیحاتی ایران، بلافاصله و با تمام قدرت هر شرکت بین‌المللی که اقدام به همکاری با ایران کند، تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا قرار خواهد گرفت. آبرامز در حالی این موضوع را اعلام کرد که ساعاتی پیش از آن، مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا گفت که واشنگتن در تلاش است تا تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را دائمی کند .

به نظر می رسد موضع جدید آمریکا در این زمینه با توجه به چشم انداز نامید کننده تلاش های گسترده دولت  ترامپ برای تداوم تحریم تسلیحاتی ایران اتخاذ شده است. واشنگتن قبلا امیدوار بود که با توجه به ترکیب شورای امنیت بتواند به راحتی قطعنامه پیشنهادی خود برای جلوگیری از لغو تحریم تسلیحاتی ایران را به تصویب برساند.

اما با ناکامی بی سابقه ای در شورای امنیت مواجه شد .بدین معنا که نه فقط قدرتهای بین المللی رقیب آمریکا یعنی روسیه و چین به این قطعنامه رای منفی دادند، بلکه شرکای اروپایی واشنگتن در کنار بقیه اعضای شورای امنیت به جز جمهوری دومینین با رای ممتنع به این قطعنامه عملا ، پاسخ منفی به درخواست های مکرر و حتی تهدیدات آمریکا برای رای مثبت به قطعنامه پیشنهادی اش دادند.

به گفته "ناتالی توچی"رئیس اندیشکده روابط ‌بین‌الملل ایتالیا : نتیجه رای‌گیری اخیر شورای امنیت سازمان ملل در مخالفت با پیشنهاد آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران «شکستی ویرانگر» برای دیپلماسی دولت ترامپ بود.

آمریکا در مرحله بعد برای رسیدن به خواسته خود ، با ارائه ابلاغیه ای مدعی نقض اساسی توافق هسته ای برجام از جانب ایران ودر نتیجه بازگشت خودکار تحریم های بین المللی از جمله تحریم تسلیحاتی علیه ایران از 20 سپتامبر شده است.با این حال این اقدام نیز اکنون با در بسته در شورای امنیت ومخالفت اکثریت قاطع اعضای آن مواجه شده و به همین دلیل روسای دوره ای این شورا نیز هیچ اقدامی در راستای اجرای مجدد این تحریم ها ضد ایران صورت نداده اند. ضمن اینکه آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل نیزروز چهارشنبه 16 سپتامبر درباره ادعای آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل ایران، گفت: ما درباره برجام بر اساس نظر شورای امنیت عمل می‌کنیم.

این بدان معنا است که پس از 20 سپتامبر نه کمیته تحریم و نه پنل کارشناسی سازمان ملل برای اجرای مجدد تحریم های بین المللی علیه ایران تشکیل نخواهدشد و بدین ترتیب هیچ سازو کار اجرایی در این زمینه شکل نخواهد گرفت.بدین ترتیب تنها راه کاری که برای آمریکا باقی می ماند این است که به طور یکجانبه قطعنامه‌های تحریمی سازمان ملل را احیاشده اعلام خواهد کرد و به تمام امکانات اقتصادی و دیپلماتیک خود برای تحمیل آنها بر جامعه بین‌الملل متوسل خواهد شد.

به گفته سعید محمودی استاد حقوق بین‌المل دانشگاه استکهلم: از نظر حقوقی این عملیات هیچ پایه‌ای ندارد، همینطور که خیلی از عملیات امریکا در دو سال گذشته پایه‌ای نداشته، خلاف حقوق بین الملل بوده و از سوی حقوقدانان و بسیاری از کشورها محکوم شده است.

از هم اکنون طلیعه این رویکرد آمریکا پدیدار شده و تهدید اخیر شرکتهای تسلیحاتی از جانب الیوت آبرامز نماینده ویژه آمریکا در امور ایران را می توان در این چارچوب یعنی استفاده از تحریم های ثانویه برای به کرسی نشاندن ادعای غیر قانونی آمریکا تحلیل کرد.با این حال واشنگتن مساله مهمی را ندیده گرفته است.

جمهوری اسلامی ایران سال هاست که به دلیل تحریم های گسترده ، تسلیحات عمده ای را که به موجب قطعنامه های سازمان ملل ، خرید آنها توسط ایران ممنوع بوده را خریداری نکرده و در عوض با تکیه به استعدادها و توانمندی های داخلی گام های بسیار بزرگی در زمینه طراحی و تولید و به کار گیری انواع تسلیحات زمینی ، هوایی ، دریایی ، موشکها و تجهیزات الکترونیکی و حسگرها برداشته است. لذا بر خلاف تصور واشنگتن ، ایران اساسا نیاز چندانی به خریدهای عظیم تسلیحاتی بر خلاف متحدان عرب واشنگتن در منطقه نداشته و بر عکس دارای توانمندی قابل توجهی برای صادرات تسلیحات است.

در واقع واشنگتن نگران آن است که با لغو تحریم تسلیحاتی ایران ، تهران بتواند در بازاراهای تسلیحاتی حضور موثری پیدا کند. اساسا دلیل اصلی تلاش های ناکام آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ، این است که واشنگتن از تقویت قدرت دفاعی و اقتصادی ایران بیمناک است و به همین دلیل بر خلاف قطعنامه 2231 شورای امنیت خواهان تمدید تحریم تسلیحاتی ایران است.با این حال همان گونه که روند اوضاع تاکنون نشان داده این تلاش غیر قانونی آمریکا محکوم به شکست است./