نشست سه جانبه مسکو در باره قره باغ

مسکو که نقش مهمی در پایان بخشیدن به جنگ 44 روزه قره باغ و انعقاد توافقنامه آتش بس در 9 نوامبر 2020 بین جمهوری اذربایجان و ارمنستان ایفا کرد؛ این بار میزبان رهبران دو کشور است تا به ادامه حل و فصل مشل قره باغ کمک کند.

در راستای بررسی مسائل و چالش های کنونی بر سر راه تداوم این توافق روز دوشنبه نشست سه جانبه ای به میزبانی ولادیمیر پوتین و با شرکت الهام علی اف رئیس جمهوری و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در مسکو برگزارشد. پوتین در این نشست در چارچوب توافقی که به جنگ قره‌باغ خاتمه داد، خواستار حل و فصل مسائل مربوط به فعالیت نیروهای حافظ صلح، روشن شدن خطوط مرزی، مشکلات بشردوستانه و حفاظت از میراث فرهنگی شد. هم چنین توجه ویژه به مسئله کمک به ساکنان آسیب دیده از جنگ در این منطقه و همچنین رفع موانع و توسعه روابط تجاری، اقتصادی و حمل و نقل در دستور کار این دیدار قرار داشت.

مساله مهمی که پوتین بر آن تاکید کرد، پیامدهای امنیتی این جنگ خونین در قفقاز جنوبی بود. وی با بیان اینکه هدف تلاش های صلح جویانه روسیه، تقویت صلح و ثبات در منطقه قفقاز جنوبی است، گفت که جنگ قره باغ خطر حضور تروریسم در منطقه را افزایش داد.

• تاکید روسیه بر ضروت اخراج تروریست های افراط گرا از منطقه قره باغ

اشاره پوتین به اقدامات ترکیه در زمینه اعزام و استقرار شبه نظامیان تکفیری از سوریه در مناطق جنگی در قره باغ و اطراف آن در جریان جنگ اخیر بود. سیاست آنکارا درباره آموزش، تجهیز و اعزام تروریست های افراط گرا به مناطق بحرانی مانند قره باغ باعث شده تا نگرانی های مسکو در این زمینه افزایش یابد.

به گفته «پی یر امانوئل تومان» (Pierre Emanuel Thouman) کارشناس مسائل ژئوپلیتیکی، امکان دارد قفقاز با حمایت ترکیه به مکان جذب تروریست های افراط گرا از سراسر جهان تبدیل شود. 

این مساله واکنش جدی همسایگان شمالی و جنوبی جمهوری آذربایجان یعنی روسیه و ایران را به دلیل تبعات منفی این موضوع بر وضعیت امنیتی قفقاز، به همراه داشته است. از دیدگاه مسکو این مساله وضعیت پیچیده منطقه قفقاز جنوبی را دو چندان کرده و خطر گسترش تروریسم در منطقه را افزایش داده است. روسیه در این زمینه تنها نیست و ایران نیز بارها در باره حضور عناصر تروریست در قره باغ و در مجاورت مرزهای خود و تهدیدات امنیتی ناشی از آن، هشدار داده است.

نیروهای حافظ صلح روسیه  در قره باغ

اکنون نیروهای حافظ صلح روسیه برای نظارت بر چگونگی رعایت آتش بس در قره باغ مستقر شده اند. با این حال، چالش های زیادی در زمینه تداوم آتش بس در این منطقه و چگونگی حل و فصل معضلات کنونی وجود دارد. مساله آینده قره باغ در این توافق آتش بس مسکوت مانده و مشخص شدن وضعیت آن به مذاکرات آتی موجب شده که ساکنان ارمنی آن در وضعیت بلا تکلیف به سر ببرند. تاکنون بیش از 48 هزار نفر از پناهندگان به منطقه قره باغ بازگشته اند. با وساطت روسیه تبادل اسرا و اجساد کشته شدگان بین دو طرف نیز انجام گرفته است. در عین حال مساله پاکسازی زمین های این منطقه از ابزارهای انفجاری مطرح است که در این زمینه تلاش های وسیعی انجام شده است.

اکنون روسیه با انجام مذاکرات دو جانبه و سه جانبه تلاش می کند مانع از تشدید اختلافات و از سر گیری جنگ در قره باغ شود . با این حال، چالش های متعددی در این زمینه وجود دارد. پاشینیان به دلیل انعقاد توافق آتش بس  جنگ قره باغ با فشارهای داخلی زیادی برای کناره گیری مواجه بوده و از سوی دیگر الهام علی اف به عنوان پیروز این جنگ خواهان اجرای هر چه سریعتر توافقات انجام شده است. بدین ترتیب نقش میانجی گری مسکو  در تعادل بخشیدن به خواسته های و انتظارات طرفین بسیار مهم ارزیابی می شود. /

بیشتر بخوانید:

• پوتین: مناقشه قره باغ خطر تروریسم را در منطقه افزایش داد
• روسیه: ارمنستان را در مساله قره‌باغ فریب نداده ایم
• شرط الهام علی اف برای پایان جنگ در قره‌باغ