خروج روسیه از پیمان آسمان های باز

آمریکا در دوره زمامداری دونالد ترامپ روند خروج از پیمان های بین المللی از جمله پیمان های کنترل تسلیحات را در پیش گرفت. این امر با واکنش منفی روسیه به عنوان یک از طرفهای اصلی این پیمان ها مواجه شده است. پس از خروج آمریکا از پیمان«آسمان‌های باز»(Treaty on Open Skies) ،رسانه ها و مقامات کنترل تسلیحات روسیه از احتمال خروج مسکو از این پیمان خبر داده بودند.

سرانجام روسیه روز جمعه 15 ژانویه 2021 خروج خود از پیمان آسمان‌های باز را اعلام کرد.

وزارت خارجه روسیه طی بیانیه‌ای اعلام کرد که فرآیند خروج از این توافق را آغاز می‌کند. در این بیانیه آمده است که با توجه به خروج آمریکا از این توافق دیگر منافعی برای روسیه در جهت ماندن در این توافق وجود ندارد. این اقدام مسکو پس از هشدارهای مکرر درباره اینکه اگر کشورهای اروپایی عضو پیمان «آسمان‌های باز» به توقف تبادل اطلاعاتی با آمریکا متعهد نشوند، روسیه از این پیمان خارج خواهد شد صورت گرفته است.

پیمان آسمان‌های باز توافقنامه‌ای بین 34 کشور جهان درباره اجازه پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این پیمان است. این پیمان در سال 1992 امضا و از سال 2002 به اجرا گذاشته شد و بخشی از تلاش های بین المللی برای اعتماد سازی در دوره پس از جنگ سرد محسوب می شود. این پیمان یکی از جامع ترین توافقنامه های بین المللی برای شفاف سازی فعالیت های نظامی بوده و در عین حال از زمان اجرایی شدن ابزاری کلیدی برای آمریکا و متحدان اروپایی آن به منظور رصد و پایش استقرار نظامی روسیه بوده است.

دولت ترامپ در راستای رویکرد کلی خود در زمینه بی اعتنایی و کنار گذاشتن پیمان های بین المللی ، شش ماه پس از آنکه اعلام کرد که قصد دارد از پیمان آسمانهای باز خارج شود، به مشارکت آمریکا در پیمان مزبور در 22 نوامبر 2020 به طور رسمی پایان داد.

"دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا در 21 مه 2020 خروج این کشور را از پیمان آسمان های باز به بهانه نقض مفاد آن از سوی روسیه تأیید کرد، اتهامی که مسکو پیوسته آن را رد می‌کند.

به گفته سرگئی اورجونیکیدزه (Sergei Ordzhonikidze) کارشناس سیاسی روسی : دولت فعلی آمریکا در حال نابود کردن همه معاهدات بین‌المللی در خصوص محدودیت تسلیحات است.

به رغم خروج آمریکا از این پیمان، روسیه که از اعضای کلیدی پیمان آسمان های باز محسوب می شود همواره برادامه عضویت و اجرای این پیمان مهم در زمینه امنیت اروپا و جهان تاکید می کرد.

از جمله "سرگئی ریابکوف"(Sergei Ryabkov) معاون وزیر خارجه روسیه تاکید کرد که مسکو حتی با وجود چالش‌های جدید و اقدامات مخرب قبلی برخی از طرف‌های پیمان آسمان های باز، روی اجرای کامل این پیمان تاکید دارد. به رغم این موضع گیری اما نگرانی جدی روسیه این بود که آمریکا بدون عضویت در این پیمان مهم کنترل تسلیحات، از مزایای آن از طریق ارائه اطلاعات مربوط به روسیه از سوی اعضای اروپایی ناتو بهره مند شود و بدین ترتیب توازن اطلاعاتی در زمینه  تاسیسات نظامی و تجهیزات نظامی بین روسیه و آمریکا بر هم خواهد خورد.به این معنا که روسیه با خروج آمریکا هیچ گونه امکان دسترسی و نظارت بر فعالیت های نظامی آن را ندارد درحالی که واشنگتن از طریق شرکای اروپایی خویش که به پروازهای نظارتی بر فراز روسیه ادامه می دهند، اطلاعات مربوط به وضعیت نظامی این کشور را خواهد داشت.

همین مساله موجب هشدار جدی روسیه درباره احتمال خروج از پیمان  آسمان های باز شده بود وبا بی توجهی اعضای اروپایی این پیمان درباره ارائه ضمانت های لازم به روسیه، سرانجام مسکو از پیمان آسمان های باز خارج شد. این امر عملا موجب بی اثر شدن و در نهایت فروپاشی  این معاهده مهم کنترل تسلیحاتی خواهد شد.

بیشتر بخوانید:

• قطع همکاری آمریکا با روسیه در معاهده «آسمان‌های باز»

• خروج آمریکا از معاهده هسته ای با روسیه