DAEŞ-yň döremegi we dargamagy hakda
Siriýanyň günortasynda ýerleşen Albu kamal şäheri bilen Yragyň Al anbar welaýatynda ýerleşen Rawe şäheriniň azat edilmekleri bilen bir terrorçy gurama höküminde DAEŞ toparyň ömüriniň gutaryp barýandygyny aýdyp bolýandyr.
Yrakda DAEŞ toparyň döremegi 2006-njy ýyla dolanýandyr.Abu Omar Al bagdadi resmi şekilde bu toparyň ýolbaşçylygyny boýun aldy we 2010-njy ýyla çenli hem bu toparyň ýolbaşçysy boldy.2010-njy ýylda Abu Omar Al bagdadiň ölmegi bilen Abu bäkir Al bagdadi bu terrorçy toparyň ýolbaşçylygyny boýun aldy.Siriýa dartgynlygynyň başlanmagy bilen ,terrorçy daeş topary öz işleriniň täze meýdani höküminde Siriýany hem saýlady.Siriýanyň dartgynlylygy we arap günbatar ,ybry we turk taraplaryň terrorçy toparlara beren hemaýatlary köp terrorçy toparlaryň döremeklerine sebäp boldy.Jebhätolnosre bolsa şolayň biridir.bu terrorçy topar 2011-njy ýylda guruldy.Siriýanyň dartgynlylygynyň dowam etmegi we 2013-njy ýylda bu ýurduň düzgüni bilen terrorçy toparlaryň arasynda bir terrorçylykly uruşyň bolmagy bilen Yragyň yslam döwleti bilen Jebhätolnosre topary birikdiler we Abu bäkir Al bagdadiň ýolbaşçylyk etmeginde Yrak bilen Şamyň yslam döwleti ýa şol DAEŞ topary döredi.DAEŞ-yň nähili döräp ösmeginiň synlanylmagy ,bu terrorçy toparyň sebit we sebit aşa gudratlaryň hemaýatlarynyň bolman ýerinde döräp kämil bolup bilmejek dygyny gşrkezýändir.terrorçy DAEŞ toparyň döredilmeginde asly roly oýnan we bu topara hemaýat beren möhüm gudratlaryň birisi Amerikadyr.Amerika ,Yrakda DAEŞ-yň dşräp kämil bolmagyna şert döretmeginden aýry ,hatda Amerikaň durmuşky we öňki käbir resmileriniň aýtmaklaryna görä; Waşington ,DAEŞ-yň döredilmeginde göni tärde rol oýnanyr.ABŞ-yň durmuşky prezidenti Donalt Tramp 2016-njy ýylda bu ýurduň prezident saýlawlaryň bäsleşikler zamanynda DAEŞ-yň Amerika döwletiň syýasatlarynyň netijesi dygyny resmi şekilde yglan etdi.Amerika ozalky daşary işler ministri Hilary klinton hem,agyr saýlawlar adyndäki kitabynda DAEŞ-yň Amerikanyň tarapyndan döredilen dygyny ygrar edendir.ABŞ, orta gündogar boýunça syýasatyny yzarlamak üçin terrorçy DAEŞ toparyna bir abzal höküminde seredendir.elbetde Amerika 2014-njy ýylda hamana DAEŞ garşy halkara bileleşigi guran boldy. Emma dünýäň iň uly harby gudratlaryny öz içine alan bileleşik amal ýüzünde DAEŞ-yň dargadylmagynda çyn roly oýnamady.Amerika döwleti hatda DAŞ-yň ömürüniň Siriýada hem soňa ýetip barýan günlerinde hem bu terrorçy topara berýän hemaýatlaryny dowam etdi.şu ugurda Orsýetiň gorag ministrligi geçen hepdede beren habarynda Amerikaly güýçler Albu Kamal şäherinden yza çekilýän terrorçylara howadan hüjüm etmekden boýun gaçyrdylar.bu mesele bolsa Amerikanyň bileleşiginiň göni tärde terrorçy DAEŞ toparyna hemaýat berýanlygyny görkezdi diýip yglan etdi.hakykat şu, emma DAEŞ-yň emperaturlygynyň dargamagynda bolsa Yrak şaýlarynyň ýokary ruhanysy Aýatolla systanyň beren taryhy fetwasy Yrakda Haştalşabi güýçiň gurulmagy şeýlede Eýran yslam jemhurlygy–Orsýet –Siriýa we çydam toparlaryň şol sanda Hizbullaň berk eradalary rol oýnandyrlar. Elbetde DAEŞ toparyň käbir Ýewropa ýurtlarynda eden terrorçylykly hüjümleri hem terrorizme garşy göreşmekde aktiw bolmaýan günbatar ýurtlaryň bu terrorçy topara berýan hemaýatlaryny azaltmaklaryna sebäp bolandyr.bir sözde aýtsak DAEŞ topary dargan bolsada emma bu toparyň etýän işleri bolsa başga tärde dowam etýändir.
