Avrupa Troykasının KOEP bağlamında yeni vefasızlığı
AB dış politika yetkilisi Josep Burrell, perşembe gecesi AB internet sitesinde yayınlanan bir açıklamada, üç Avrupa ülkesi olan İngiltere, Fransa ve Almanya'nın kendisine KOEP Ortak Komisyonu koordinatörü olarak bir mektupla, 18 Ekim 2023'te kaldırılması gereken KOEP'in sona ermesi maddeleri çerçevesinde İran'a yönelik füze yaptırımlarını kaldırmayacaklarını belirttiklerini duyurdu.
Borrell, üç Avrupa ülkesinin İran'ın KOEP taahhütlerine uymadığına ilişkin iddialarına atıfta bulunarak, İran'ın KOEP kapsamındaki yükümlülüklerine uymaması konusundaki endişelerini dile getirdiklerini ve konuyu Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması (DRM) kapsamında KOEP Ortak Komisyonu'na ilettiklerini belirttiler.
Borrell Avrupa Troykasını kastederek şunları söyledi: Dışişleri Bakanları, İran'ın 2019'dan bu yana bu anlaşmaya uymadığını açıkladılar ve bu sorunun KOEP anlaşmazlık çözüm mekanizması yoluyla çözülmediğine inanıyorlar. Bu nedenle 18 Ekim 2023'te daha fazla yaptırımın kaldırılmasına yönelik adım atmama niyetlerini açıkladılar.
İngiltere Dışişleri Bakanlığı da bir açıklama yaparak, Fransa ve Almanya ile birlikte BM'nin İran'a yönelik yaptırımlarını kendi iç hukuklarına aktaracaklarını, ve Ekim 2023'te sona eren AB ve Birleşik Krallık yaptırımlarını (KOEP'in sona ermesi maddeleri) sürdüreceklerini duyurdu.
Temmuz 2015'te yayınlanan BM Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı Kararı hükümlerine göre, bu örgütün İran'ın füze faaliyetlerine getirdiği kısıtlamalar Ekim 2023'te sona erecek. Dolayısıyla Avrupa Troykasının füze yaptırımlarını sürdürme alanındaki eylemi (tetikleme mekanizmasına başvurmadan bile) 2231 sayılı Kararın ihlalidir ve Batı'nın KOEP aracılığıyla İran üzerindeki baskıyı sürdürme politikasının devamı anlamına geliyor.
KOEP'in aksine, Mayıs 2018'de KOEP'ten tek taraflı olarak çekilen Amerika şimdi İran'ın silah yaptırımlarının Ekim 2023'te tamamen sona ermesinden endişe duyduğunu iddia ediyor. Washington bir yandan Avrupalı müttefikleriyle işbirliği yaparak, bu yaptırımların devamına çaresizce zemin hazırlamaya çalışırken öte yandan Amerika Kongresi, İran'da füze ve insansız hava aracı üretimi ve ihracatını hedef alan ve bu sürece dahil olan kişilere yaptırımlar uygulayan son planı Temsilciler Meclisi'nde onaylattı. Buna ilaveten İran'ın özellikle insansız hava araçları ve füzeler alanında silah ihracatını engellemek için yeni yaptırımlar ve diğer tedbirler uygulayarak Biden hükümetinin eylemlerini yoğunlaştırmak istiyor.
Fakat son yıllardaki tecrübeler, bu tür eylemlerin hiçbir yere varmadığını ve İran'ın füze ve insansız hava araçlarının geliştirilmesine engel olmadığını açıkça gösterdi. Ekim 2020'de Donald Trump yönetimi döneminde ABD, İran'a silah yaptırımlarının kaldırılmasını engellemek için sonuçsuz bir girişimde bulundu fakat bu hareket, özellikle 4+1 grubunun iki üyesi olan Rusya ve Çin'in karşı çıkmasıyla tamamen başarısızlıkla sonuçlandı.
Şimdi Washington Avrupalıların yardımıyla İran'a yönelik füze yaptırımlarını sürdürebileceği sanıyor. Hal bu ki Avrupa Troykası, ABD'nin KOEP’ten çekilmesinin ardından verdiği birçok söze rağmen, İran'a yönelik tek taraflı yaptırımların etkilerini etkisiz hale getirmemekle kalmadı üstelik Joe Biden'ın başkanlığı sırasında İran'a yönelik baskının yoğunlaştırılmasında Amerika'nın ortağı haline geldi; bu da Avrupalıların verdiği sözleri tutmamaya devam ettiğini gösteriyor.
Bu arada Avrupa Birliği ve Avrupa Troykası her zaman İran'ı anlaşmayı bozmak ve KOEP yükümlülüklerini ihlal etmekle suçladı. İran'ın KOEP yükümlülüklerini kademeli olarak azaltma alanındaki eylemleri, yalnızca Batı'nın KOEP bağlamındaki vaatlerinin tekrar tekrar ihlal edilmesine bir tepkiden ibaretti. Tahran, Avrupa Troykasının KOEP hükümlerine, özellikle de sona erdirme maddelerine ilişkin sözleşmeyi ihlal etmesinin sonuçları konusunda uyardı./
